7 października 2005 roku Jubileusz 10-lecia obchodził Instytut Kultury i Literatury Brytyjskiej i Amerykańskiej. W Czytelni Neofilologicznej przy ulicy Żytniej 10 spotkali się nie tylko pracownicy Instytutu, ale i zaprzyjaźnieni z Instytutem goście z Polski i z zagranicy, przedstawiciele władz uczelni oraz władz samorządowych.

Jubileusz stanowił doskonałą okazję do wspomnień i podsumowań: "10 lat to nie jest jakiś wielki okres w życiu instytucji, ale jest to z pewnością znaczny okres w życiu człowieka i w życiu wspólnot ludzkich" - mówił profesor Wojciech Kalaga, dyrektor Instytutu Kultury i Literatury Brytyjskiej i Amerykańskiej od początku jego powstania. "W naszym przypadku jednak powstanie instytucji oznaczało wzbogacenie istniejącej już wspólnoty i otwarcie przed nią nowych możliwości" podkreślał profesor Kalaga.

Założony w 1995 roku Instytut Kultury i Literatury Brytyjskiej i Amerykańskiej kontynuuje niemal trzydziestoletnią już tradycję anglistycznych studiów literackich i kulturowych prowadzonych na Uniwersytecie Śląskim. Kiedy we wczesnych latach siedemdziesiątych "śląska szkoła" - jak się ją czasem nazywa dzięki charakterystycznej, teoretycznej orientacji badawczej - zaczynała się dopiero kształtować, stanowiła jeszcze względnie niewielką część powstałego w roku 1973 Zakładu Anglistyki. Jednak z biegiem lat Zakład przekształcił się w Instytut Języka Angielskiego i Językoznawstwa Ogólnego, którego część stanowiły dwie podjednostki literaturoznawcze (brytyjska i amerykańska). Wkrótce też powstał Zakład Literatury Angielskiej i Teorii Literatury, a ostatecznie - także dzięki aktywności nieformalnego seminarium Er(r)go - "szkoła" stopniowo rozwinęła się w niezależny Instytut.

Efekty tej instytucjonalnej niezależności są znaczące. Instytut stale współpracuje z kilkunastoma uczelniami zagranicznymi, m. in. w Anglii, Irlandii, USA, Hiszpanii, Szwecji, Niemczech, Francji, Kanadzie, Finlandii. Korzystają na tym nie tylko pracownicy anglistyki, ale przede wszystkim studenci, którzy każdego roku uczestniczą w wymianie stypendialnej w ramach programu Erazmus. Gościem honorowym Jubileuszu, jakby na potwierdzenie ścisłej współpracy z reprezentantami studiów anglistycznych zagranicą, był profesor Erhard Reckwitz, dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Duisburg-Essen. W ciągu 10-ciu lat powstały w Instytucie cztery zakłady: Zakład Kultury i Literatury Brytyjskiej, Zakład Literatury i Kultury Amerykańskiej, Zakład Teorii Literatury i Kultury oraz Zakład Literatur Anglojęzycznych i Studiów Postkolonialnych. Działają też dwa centra: Studiów Kanadyjskich i Gender Studies. Nacisk kładziony na interdyscyplinarność oraz na ścisły związek studiów literackich i kulturowych z filozofią, lingwistyką, semiotyką, i innymi pokrewnymi dziedzinami, daje badaniom prowadzonym w Instytucie szczególny charakter i łatwo dziś rozpoznawalną tożsamość, co podkreślał Dziekan Wydziału Filologicznego prof. UŚ Piotr Wilczek. A dzięki naukowej otwartości na inność, odmienność i wielokulturowość Instytut przyciąga znakomitych badaczy, artystów czy pisarzy, m.in. laureata literackiej nagrody Nobla w 2003 roku Johna M. Coetzee, który uczestniczył w jednej z wielu międzynarodowych konferencji organizowanych przez Instytut. Również, jeśli mowa o inicjatywach wydawniczych Instytut ma się czym pochwalić. Od pięciu lat ukazuje się periodyk "Er(r)go: Teoria - Literatura - Kultura", finansowany przez Komitet Badań Naukowych i znajdujący się na tzw. punktowanej liście czasopism KBN, a od 1997 roku publikowana jest też w międzynarodowym wydawnictwie Lang Verlag prestiżowa seria Literary and Cultural Theory, w której ukazało się już 20 tomów, w tym wiele autorstwa pracowników Instytutu. Obok tych dwóch projektów wydawniczych, ukazało się w ciągu 10-lecia blisko sześćdziesiąt książek autorstwa lub pod redakcją pracowników Instytutu. Liczba, która z pewnością ulegnie jeszcze zwiększeniu, biorąc pod uwagę fakt, iż w Instytucie powstało do tej pory ponad dwadzieścia rozpraw doktorskich.

Niemniej jednak wyliczenie sukcesów i osiągnięć nie oddaje w pełni istoty i ducha działania Instytutu. Mimo, iż z pewnością działalność akademicka stanowi najpoważniejszy cel jego istnienia to, co równie cenne i co pozwala na wypełnianie założonych naukowych celów to - jak podkreślał profesor Kalaga - wytworzenie się pewnej wspólnoty ludzi zaangażowanych w rozwój bliskiej wszystkim idei, wspólnoty opartej na autentycznym poczuciu partnerskiej, przyjaznej więzi.

Spotkanie jubileuszowe zakończył przepiękny koncert harfowy Kateriny Ulehlovej z Akademii Muzycznej w Katowicach. Współpraca z Akademią Muzyczną, czego świadectwem była obecność na obchodach jubileuszowych rektora Akademii, profesora Eugeniusza Knapika, stanowić może jeszcze jedno świadectwo interdyscyplinarności podejmowanych w Instytucie studiów.

AGNIESZKA GOŁDA-DEREJCZYK
Instytut Kultury i Literatury Brytyjskiej i Amerykańskiej