W piątek 19 stycznia w Uniwersytecie Śląskim odbyło się spotkanie prorektorów do spraw nauki wyższych uczelni śląskich, częstochowskich i opolskich poświęcone skutkom finansowym wprowadzenia podatku VAT (22%) od zakupu importowanej aparatury badawczo-pomiarowej i materiałów służących badaniom naukowym.

Wyrażono zdecydowane poparcie dla apelu Prezydium Polskiej Akademii Nauk z 9 stycznia 2001 r. o zniesienie tego obowiązku podatkowego w stosunku do uczelni wyższych i placówek naukowych. Wobec proponowanego w budżecie państwa na rok 2001 dalszego spadku nakładów na szkolnictwo wyższe, dodatkowe obciążenia fiskalne uczelni rzędu kilku milionów złotych może ograniczyć ich rozwój naukowy. W szczególnie trudnej sytuacji znajdą się uczelnie mniejsze, a zwłaszcza artystyczne.

Nałożony na uczelnie nowy obowiązek podatkowy jest tylko jednym z elementów stale rosnących kosztów ich działalności wynikających z uwarunkowań zewnętrznych. Przykładowo w związku z wprowadzeniem podatku VAT w sferze edytorstwa wzrosną również koszty działalności wydawniczej. Planowane jest nałożenie na uczelnie wyższe dalszych obciążeń finansowych (podatek od nieruchomości). Zwrócono uwagę, że państwowe uczelnie wyższe; choć bez wątpienia muszą szanować realia ekonomiczne; nie są przedsiębiorstwami i jako takie mają ograniczone możliwości pozabudżetowego pozyskiwania środków finansowych. Mając świadomość trudnej sytuacji finansowej państwa uczelnie śląskie nie zwracają się z apelem o podniesienie nakładów na szkolnictwo wyższe, ale już tylko o nie uszczuplanie i tak małych środków przeznaczanych z budżetu państwa na szkolnictwo wyższe.

Rozmijanie się deklaracji politycznych o priorytecie szkolnictwa wyższego i badań naukowych w Polsce z rzeczywistością polegającą na zwiększaniu obciążeń finansowych uczelni spowoduje dalszy spadek poparcia dla polityków ze strony środowisk akademickich. Coraz większe wymagania stawiane uczelniom wyższym w sferze edukacji i badań naukowych przy realnie coraz mniejszych środkach na te cele z budżetu państwa powoduje również zniechęcenie środowisk akademickich do wypełniania ich misji. Istnieje bowiem wprost proporcjonalna zależność między wielkością nakładów na badania naukowe, a jakością ich wyników. Nie można oczekiwać rezultatów badawczych na światowym poziomie, jeśli nie zapewni się im odpowiednich warunków i wsparcia finansowego. Należy przy tym pamiętać, że jakość badań naukowych w uczelniach wyższych przekłada się na jakość nauczania studentów. Tymczasem wprowadzenie dodatkowego obowiązku w podatku VAT bez rekompensaty ze strony budżetu państwa spowoduje realny spadek nakładów na badania naukowe.

(W spotkaniu udział wzięli prorektorzy Akademii Ekonomicznej, Akademii Muzycznej, Akademii Sztuk Pięknych, Politechniki Częstochowskiej, Politechniki Opolskiej, Politechniki Śląskiej, Śląskiej Akademii Medycznej, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Śląskiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie).