22 kwietnia w auli im. K. Lepszego w budynku Rektoratu UŚ odbyło się doroczne spotkanie władz uczelni z niepełnosprawnymi członkami społeczności UŚ. Spotkanie miało na celu przedyskutowanie rozwiązań ułatwiających kształcenie się i pracę. Wśród uczestników znaleźli się m.in. przedstawiciele poszczególnych wydziałów, Biblioteki, Studium WFiS, administracji centralnej a także reprezentanci władz miejskich działający na rzecz osób niepełnosprawnych.

Na początku spotkania JM Rektor UŚ prof. dr hab. Janusz Janeczek zwrócił uwagę na niską frekwencję, która może oznaczać, że niepełnosprawni studenci są tak zadowoleni ze swojej sytuacji, że nie mają, o czym rozmawiać lub że są tak zawiedzeni, iż spotkanie takie nie ma dla nich sensu. Korzystając z okazji możemy jedynie wystosować apel, aby niepełnosprawni żacy poważniej traktowali inicjatywy do nich adresowane. Przez ostatnie 3 lata osobiście uczestniczyłem w tych corocznych spotkaniach i ze smutkiem przyznaję, że cieszą się ona coraz mniejszym zainteresowaniem, mimo coraz większego zaangażowania władz uczelni w przystosowywanie Uniwersytetu do potrzeb osób niepełnosprawnych. Być może przeszkodą jest kwestia dojazdu na spotkanie, jednak obecność jedynie kilkunastu studentów niepełnosprawnych z grona 323 studiujących w murach naszej Uczelni trochę niepokoi.

Anna Wandzel, przedstawiła sprawozdanie z działalności konsultanta ds. osób niepełnosprawnych za rok 2004. Wspomniała o przeprowadzonych akcjach, kolejnych zlikwidowanych barierach architektonicznych: wybudowaniu podjazdu i przystosowaniu sanitariatów do potrzeb osób niepełnosprawnych na Wydziale Pedagogiki i Psychologii, przystosowaniu chodnika i oświetleniu w Szkole Zarządzania w Chorzowie, wykonaniu podjazdu oraz przystosowaniu sanitariatów i pokojów w Domu Studenta nr 2 w Katowicach oraz Domu Studenta nr 5 w Sosnowcu (pokoje wyposażone są w specjalnie zaprojektowane meble). Koszty wykonania tych prac pokryte zostały ze środków Uczelni oraz z dofinansowania władz miasta Katowice i wyniosły łącznie ponad 360 tys. zł. Wszystkie podjęte działania były wynikiem trwającego od dwóch lat programu: Uniwersytet równych szans. Częścią tego programu było skorzystanie przez naszą uczelnię z programu celowego PFRON o nazwie Pitagoras. W jego ramach UŚ otrzymał znaczne dofinansowanie na zakup sprzętu wspomagającego transmisję dźwięku - mikrolinków (o których pisaliśmy w jednym z poprzednich numerów GU). Poza tym studenci z orzeczonym stopniem niepełnosprawności co semestr korzystają z innego programu celowego PFRON-u - programu Student. Dzięki otrzymanym z niego środkom opłacają przejazdy na uczelnię, kupują pomoce naukowe i modernizują swoje komputery.

Ponadto UŚ uczestniczył w dwóch projektach międzynarodowych. Pierwszy o nazwie Heat, którego wynikiem jest opracowanie projektu stanowisk komputerowych wyposażonych w programy udźwiękawiające. Stanowiska te będą uruchomione jeszcze w tym roku. Drugi projekt nosi nazwę Idol (Inclusion of Disabled In The Open Labour Market) i nie jest to projekt związany ze śpiewaniem. Bierze w nim udział 7 państw UE, a celem jest organizacja szkoleń wspierających zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Uniwersytet Śląski w bieżącym roku współpracuje też z innymi polskimi uczelniami w ramach programu rządowego Dostępna uczelnia, który ma za zadanie zapewnienie finansów na dostosowywanie uczelni pod względem architektonicznym i technologicznym do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Anna Radwańska

Anna Wandzel, w imieniu naszej Uczelni bierze też udział w pracy nad wojewódzką strategią polityki społecznej. Natomiast Uczelniana Rada Samorządu Studenckiego zorganizowała obóz adaptacyjny dla studentów I roku, w którym wzięli udział także studenci niepełnosprawni.

Szczególnym i sympatycznym punktem programu był pokaz, przygotowany przez Śląskie Centrum Kynologiczne Prestor, umiejętności psa serwisowego asystującego osobie poruszającej się na wózku inwalidzkim, wyszkolonego w ramach wspomnianego europejskiego programu Idol, w którym partycypuje nasza Uczelnia.Półtoraroczna Gucia, rasy labrador zaskoczyła uczestników spotkania swymi umiejętnościami zaprezentowanymi z pomocą Anny Radwańskiej i Dagmary Gacek. Gucia jest jednym z pierwszych wyszkolonych w Polsce psów serwisowych, w pełni przygotowanych do pomocy osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim. Psy takie potrafią nie tylko podać smycz czy podnieść upuszczoną przez właściciela rzecz. Pomagają także ubierać się, otwierają drzwi, szuflady, noszą wskazane przedmioty, przesuwają wózek inwalidzki, potrafią wezwać windę oraz wezwać pomoc w sytuacji niebezpiecznej dla opiekuna. W ramach programu Idol szkolone są także psy-przewodniki pomagające poruszać się osobom niewidzącym, psy dla osób niesłyszących sygnalizujące opiekunom różne dźwięki, czy psy potrafiące ostrzec opiekuna o zbliżającym się ataku epilepsji, a w razie ataku przynieść leki i wezwać pomoc.

Pokaz umiejętności psa serwisowego

Jak powiedziała Aneta Graboś kierująca szkoleniem Guci, psem serwisowym może być tylko osobnik pozbawiony agresji i skłonności dominujących. Szkolenie rozpoczyna się już, gdy pies jest szczeniakiem. Przez rok poddany jest procesowi socjalizacji i uczony zachowań w stosunku do ludzi, następnie przechodzi zaawansowany trening trwający pół roku i jest adoptowany do potrzeb określonej osoby. Po 6-8 latach swojej pracy pies serwisowy zasługuje na emeryturę, jednak w praktyce wszystko zależy od jego kondycji i ochoty do pracy. Osoby widzące psa serwisowego czy psa przewodnika (które są specjalnie oznakowane i pomagają osobom niepełnosprawnym) powinny pamiętać, by nie głaskać i nie wołać takiego psa bez pozwolenia opiekuna. Jest to bardzo ważne w pracy czworonożnego przyjaciela.

Przesympatyczna Gucia - pies serwisowy

Kierownik Studium Wychowania Fizycznego mgr Piotr Nowak przedstawił propozycję założenia Koła Sportu i Rekreacji Studentów Niepełnosprawnych UŚ, co rozwiązuje także problem nieuczęszczania studentów niepełnosprawnych na zajęcia wychowania fizycznego. Być może kiedyś doczekamy się naszego reprezentanta na paraolimpiadzie. Dyrektor Biblioteki Śląskiej dr hab. Dariusz Pawelec przedstawił efekty działalności na rzecz studentów niepełnosprawnych. Zainstalowanie pięciu stanowisk komputerowych dla osób słabowidzących.

Małgorzata Szynkiewicz przedstawiła działalność grupy Morfeusz, która w każdą sobotę w Pałacu Młodzieży w Katowicach w godz. 12.00-14.00 prowadzi zajęcia pływania dla osób niepełnosprawnych. Grupa ta, działająca dzięki dofinansowaniu Wspólnoty Europejskiej w ramach programu Młodzież, pod patronatem honorowym prezydenta Katowic Piotra Uszoka organizuje wakacyjny obóz żeglarski w okresie 26 lipca-6 sierpnia na pojezierzu Kaszubskim. Osoby zainteresowane obozem, a także chętni wolontariusze i osoby z patentem żeglarskim mogą otrzymać więcej informacji pod numerem telefonu 0-506 563 916 lub pod adresem iliki@tlen.pl.

Studenci biorący udział w spotkaniu mówili o swoich spostrzeżeniach i problemach związanych ze studiowaniem. Rozmawiano m.in. o przekazywaniu przez wykładowców wersji elektronicznych wykładów studentom niepełnosprawnym, formie egzaminów z języków obcych, problemach z dojazdem na uczelnię i możliwości uzyskania Indywidualnej Organizacji Studiów. Studenci poruszyli nawet kwestię praktycznego funkcjonowania mikrolinków, a tym samym zwrócili się z prośbą do wykładowców o wyraźne i zrozumiałe wysławianie się podczas zajęć, na których są obecni studenci niedosłyszący. Poruszono też kwestię nagłaśniania inicjatyw kierowanych do studentów niepełnosprawnych.

Warto wspomnieć o aktywnej i bardzo dobrze odebranej przez uczestników spotkania, postawie JM Rektora prof. dr. hab. Janusza Janeczka. Rektor w sposób jasny i przejrzysty omawiał możliwości rozwiązania poszczególnych problemów. Obiecał zwrócić się do pracowników naukowych UŚ w sprawie przekazanych mu spostrzeżeń. Zapowiedział też, że Uniwersytet Śląski wraz z władzami Katowic rozpatruje możliwość budowania hali sportowej przeznaczonej dla mieszkańców, studentów i osób niepełnosprawnych. Rektor mówił o swojej przychylności dla słuchaczy studiów doktoranckich (zarówno niepełnosprawnych jak i tych sprawniejszych - a przynajmniej fizycznie) i zapewnił, że w murach Uniwersytetu Śląskiego będą oni zawsze traktowani na równi ze studentami studiów magisterskich, oczywiście pod względem korzystania z przysługującym studentom przywilejów. Niestety, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu nie podjęło na razie decyzji o przyznaniu słuchaczom studiów doktoranckich konkretnych przywilejów, m.in. ulg komunikacyjnych. Jeśli chodzi o pomoc finansową dla studentów niepełnosprawnych, należy zaznaczyć, że powrócono do wypłacania stypendiów specjalnych w wysokości 300 i 350 zł.

Pozostaje zatem jeszcze raz zachęcić studentów niepełnosprawnych do aktywniejszego udziału w kolejnych spotkaniach, bo jak można się przekonać - naprawdę warto. W takim gronie najłatwiej przedstawiać swoje problemy i niemal od razu słyszeć o możliwościach ich rozwiązania.

Krystian Dudek