28 kwietnia 2005 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie pożegnaliśmy Profesora doktora habilitowanego Leszka Dzięgla (1931-2005). Profesor odszedł 19 kwietnia po ciężkiej chorobie, która przyspieszyła kres intensywnego i pracowitego życia. Do końca jednak badał, pisał i pomagał swoim doktorantom.

Był przede wszystkim związany z krakowskim środowiskiem akademickim - najpierw współpracował z Wyższą Szkołą Rolniczą w Krakowie (był współtwórcą Instytutu Rolnictwa i Leśnictwa Krajów Tropikalnych i Subtropikalnych), przez wiele lat kierował Katedrą Etnologii, a następnie został dyrektorem wyłonionego z niej Instytutu Etnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W ramach instytutu był również kierownikiem Zakładu Etnologii Europy i Bliskiego Wschodu. Pełnił ważne funkcje naukowe - był członkiem: Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Komitetu Nauk Etnologicznych PAN i Rady Naukowej Muzeum Etnograficznego w Krakowie.

Profesor Leszek Dzięgiel

Trzeba pamiętać o tym, że łączyły go liczne związki ze Śląskiem. Urodził się w Mysłowicach. Po studiach etnograficznych (1950-1955) na Wydziale Humanistycznym UJ nie mógł znaleźć pracy w Krakowie i pod koniec lat pięćdziesiątych przyjechał na Śląsk, by uczyć historii i geografii w niższym seminarium duchownym w Katowicach. Następnie podjął pracę w Pałacu Młodzieży, zajmował się tam m.in. turystyką i krajoznawstwem, prowadził klub wysokogórski. Z Pałacem Młodzieży był związany do 1967 roku. W 1963 zaproponowano mu także nadzór nad budową skansenu w Chorzowie. Współpracował z czasopismem popularnonaukowym "Ziemia".

Po powrocie do Krakowa rozpoczął pracę jako adiunkt w WSR. W 1972 obronił pracę doktorską na Wydziale Historycznym UJ, a w 1983 roku habilitował się na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Tytuł profesora otrzymał w 1993 roku, a profesora zwyczajnego - w 2000 roku. W ostatnich latach swojej pracy zawodowej znów związał się ze Śląskiem - w latach dziewięćdziesiątych był pracownikiem Instytutu Nauk o Kulturze - Zakładu Teorii i Historii Kultury i prowadził zajęcia dla studentów kulturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego. Mógł dzięki temu służyć swoją rozległą wiedzą i naukowym doświadczeniem także słuchaczom naszej uczelni.

W latach siedemdziesiątych prowadził wiele badań za granicą, najpierw wyjechał do Afganistanu, potem do Libii i do Kurdystanu, gdzie w latach 1977-1980 miały miejsce pierwsze polskie etnograficzne badania terenowe. Ich pokłosiem były między innymi takie publikacje jak: Węzeł kurdyjski oraz Rural Community of Contemporary Iraqui Kurdistan Facing Modernization. Węzeł kurdyjski - tłumaczony na kilka języków, to sztandarowa pozycja polskiej kurdologii. Profesor dwukrotnie otrzymał stypendium rządu norweskiego (a jego książka pt. Norwegia miała już 3 wydania).

Zostawił po sobie wielki i ważny dorobek naukowy - do jego prac książkowych poza wymienionymi zaliczyć można takie, które dotyczyły rzeczywistości Polski po II wojnie światowej: Paradise in a Concrete Cage. Everyday Life in the Communist Poland. An Ethnologist's View, Swoboda na smyczy. Wspomnienia 1945-1956, a także Lwów nie każdemu zdrów; jest również autorem ok. 200 artykułów zamieszczonych w czasopismach i tomach zbiorowych. Pamiętać trzeba, że praca w placówkach akademickich nie ogranicza się jedynie do problemów naukowo-badawczych, ma także aspekt dydaktyczny, służy kształtowaniu młodego pokolenia nie tylko w wymiarze intelektualnym, ale również - etycznym. Przedstawiciele Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy wspominali Pana Profesora podkreślali wielokrotnie jego życzliwość wobec młodzieży; tej życzliwości doświadczyli także studenci i młodsi pracownicy Uniwersytetu Śląskiego, o czym powinniśmy pamiętać żegnając Pana Profesora Leszka Dzięgiela.

Profesor był etnologiem i jego praca związana była z badaniem kultury rodzimej oraz kultur od polskiej bardzo odległych. Etnologia wymaga nie tylko badawczego zaangażowania w próbę zrozumienia różnic kulturowych, ale także świadomości odpowiedzialności za los poznawanych i opisywanych ludzi. W niektórych przypadkach konieczna bywa odwaga, zwłaszcza wtedy, gdy jest się świadkiem rażącej niesprawiedliwości i obojętności świata wobec niektórych grup etnicznych. Takiej odwagi wymagało na pewno przedstawienie pomijanej milczeniem "sprawy kurdyjskiej". Nie dziwi zatem obecność Kurdów podczas ceremonii pogrzebowej.

Pana Profesora Leszka Dzięgla na Cmentarzu Rakowickim pożegnali najbliżsi - Żona i Syn, przyjaciele i znajomi, antropologiczne i etnologiczne środowisko naukowe oraz delegacje Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Rolniczej w Krakowie i Zakładu Teorii i Historii Kultury Uniwersytetu Śląskiego.

Anna Gomóła
Zakład Teorii i Historii Kultury
Instytut Nauk o Kulturze