Grupa studentów historii i historii sztuki z Wydziału Nauk Społecznych UŚ po raz kolejny zaangażowała się w prace na rzecz regionu. Tegoroczne działania związane były z ogólnopolskim projektem badawczym „Corpus Inscriptionum Poloniae”, którego celem jest inwentaryzacja i opracowanie zabytków epigraficznych.

Sztandar Towarzystwa Polek w Mysłowicach ze zbiorów Muzeum Miasta Mysłowic

Studenckie obozy inskrypcyjne organizowane przez Zakład Nauk Pomocniczych Historii mają długą tradycję. Jako pierwszy organizował je w pierwszej połowie lat 70. minionego wieku, jeszcze przed powołaniem wspomnianego Zakładu, inicjator serii wydawniczej „Corpus Inscriptionum Poloniae” profesor Józef Szymański. Do podjętej przed laty inicjatywy powrócił obecnie prof. dr hab. Antoni Barciak. Do tej pory w ramach studenckich obozów inskrypcyjnych zinwentaryzowano i opracowano napisy na materiałach twardych znajdujących się na terenie Kęt, Katowic i Mysłowic.

Badania inskrypcji na terenie Mysłowic rozpoczęto w ramach studenckiego obozu już latem 2004 roku, a ich wstępne wyniki zostały przedstawione w artykule prof. A. Barciaka i dr Iwony Pietrzyk pt. Inskrypcje górnośląskie – przykład Mysłowic w II tomie „Studiów Epigraficznych” (Zielona Góra 2006). Zdecydowano się wówczas na inwentaryzację inskrypcji powstałych przed 1922 rokiem. Odrębnego opracowania w postaci niepublikowanego katalogu inskrypcji doczekała się kwatera wojenna z czasów I wojny światowej znajdująca się na cmentarzu kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusowego przy ul. Mikołowskiej. Zebrane wówczas inskrypcje mysłowickie nie zostały jednak do końca opisane. W bieżącym roku powrócono do ich opracowania, przy czym uznano za konieczne dokonanie ich weryfikacji. W trakcie ponownego rozpoznania okazało się, że wiele z zebranych przed dziesięcioma laty inskrypcji uległo zniszczeniu. Część też nie posiadała dokumentacji fotograficznej. Wobec tego przystąpiono do ich ponownej inwentaryzacji, obejmując nią wszystkie zabytki epigraficzne na terenach całego miasta powstałe przed wrześniem 1939 roku, przesuwając tym samym cezurę czasową z roku 1922.

Źródła epigraficzne to napisy wykonane w materiale twardym (kamień, metal, drewno itp.), ale bez użycia pióra i druku. Do źródeł epigraficznych zalicza się również napisy na sztandarach i szatach liturgicznych. W związku z tym badania obejmowały także zabytki znajdujące się w zbiorach Muzeum Miasta Mysłowic (m.in. zbiór sztandarów) oraz w kościołach mysłowickich (m.in. napisy na kielichach i dzwonach).

XVIII-wieczne macewy z cmentarza żydowskiego w Mysłowicach

Tegoroczne prace obejmowały w pierwszej kolejności ponowne odszukanie znajdujących się w mieście napisów. Następnie tak zebrane inskrypcje poddawane zostały szczegółowej analizie. Podstawą tej analizy były wytyczne zawarte w opracowanej przez Józefa Szymańskiego i Barbarę Trelińską Instrukcji wydawniczej dla źródeł epigraficznych, odnoszącej się wprawdzie jedynie do inskrypcji powstałych przed rokiem 1800, co ze względu na objęcie badaniami inskrypcji powstałych także w XIX i w pierwszej połowie XX wieku wymagało dokonania pewnych modyfikacji.

Sporządzono nowe karty inwentaryzacyjne, na których umieszczano następujące dane:

– szczegółowa lokalizacja i opis inskrypcji;
– informacja o stanie zachowania;
– szczegółowa datacja w oryginalnym brzmieniu i ewentualne jej rozwiązanie;
– określenie charakteru inskrypcji;
– informacja o technice wykonania oraz o piśmie inskrypcji;
– odczyt inskrypcji.

Każda inskrypcja zaopatrzona została w przypisy odnoszące się do jej przekazu i przypisy objaśniające. Pracowano także nad przygotowaniem obszernego wstępu teoretycznego. Obecnie trwają zabiegi, by tak sporządzony katalog inskrypcji mysłowickich wraz z obszernym wstępem teoretycznym został wydany drukiem. Opracowania całościowego zebranego materiału podjęli się dr Agnieszka Bartnik i lic. Tomasz Białończyk.