Obchody Dnia Ziemi

 

W XX wieku nastąpił spektakularny rozwój cywilizacyjny i wzrost dobrobytu wielu ludzi na naszej planecie. Dokonał się on jednak kosztem utraty różnorodności biologicznej. Ocenia się, że w ciągu godziny znika od kilku do kilkunastu gatunków, a tempo utraty bioróżnorodności jest tysiąckrotnie szybsze niż w czasach prehistorycznych.

 Ekspozycja wystawy „Dzika Polska”
Ekspozycja wystawy „Dzika Polska”
Zdając sobie sprawę z powagi sytuacji, przywódcy wszystkich krajów na Szczycie Ziemi w Johannesburgu w 2002 roku, podjęli zobowiązanie powstrzymania utraty bioróżnorodności do roku 2010. Rok ten został ogłoszony przez Organizację Narodów Zjednoczonych Międzynarodowym Rokiem Różnorodności Biologicznej. Postawiono sobie za cel podniesienie świadomości znaczenia różnorodności biologicznej dla dobrostanu ludzi i powstrzymanie obecnej tendencji zmniejszania się liczby gatunków na Ziemi.
Dlaczego różnorodność biologiczna jest tak istotna? Niektórzy wychodzą z założenia, że człowiek nie ma prawa decydować o losie natury, inni podkreślają, że stanowi ona źródło inspiracji, przyjemności. Różnorodność biologiczna ma kapitalne znaczenie w rolnictwie, hodowli, medycynie czy przemyśle. Najważniejszym jednak jest to, iż stanowi ona gwarancję utrzymania usług spełnianych przez ekosystemy. Nie każdy człowiek musi znać się na biologii i ekologii, ale każdy powinien być świadomy, że jego egzystencja zależy bezpośrednio właśnie od usług świadczonych przez ekosystemy, takich jak zapylanie, formowanie gleby, krążenie pierwiastków, regulacja stosunków wodnych, oczyszczanie wody, zabezpieczenie przeciwpowodziowe, wiązanie CO2, produkcja żywności i wiele innych. W świetle badań Milenijnej Oceny Ekosystemów 60% usług świadczonych przez ekosystemy zostało przez nas zniszczonych lub jest wykorzystywanych w sposób niezrównoważony. Na początku 2010 roku brytyjski tygodnik naukowy „Nature” zapytał osiemnastu wybitnych specjalistów, reprezentujących różne dyscypliny wiedzy, o wizję na najbliższe dziesięciolecie. Wypowiedzi naukowców zdominował jeden problem: zły stan naszej planety. Ekolog Robert D. Holt z University of Floryda za najważniejsze zadanie dla naukowców wyznacza przewidzenie skutków zmniejszenia bioróżnorodności i degradacji funkcji ekosystemów i znalezienie sposobów na jej złagodzenie.
W ramach obchodów Międzynarodowego Roku Różnorodności Biologicznej, od 21 do 23 kwietnia odbył się Dzień Ziemi na Uniwersytecie Śląskim. W ten sposób pragnęliśmy skupić uwagę społeczności akademickiej na jednym z największych wyzwań stojących obecnie przed ludzkością. Wydarzenie, które odbyło się pod patronatem JM Rektora UŚ prof. zw. dr. hab. Wiesława Banysia, zostało zorganizowane przez Koło Naukowe Zrównoważonego Rozwoju „Widmo” (WBiOŚ) oraz Koło Naukowe Psychologii Jakości Życia Meritum (WPiPs), we współpracy z Pracownią na rzecz Wszystkich Istot, Centrum Studiów nad Człowiekiem
i Środowiskiem UŚ oraz kinoteatr Rialto.
Obchody Dnia Ziemi obfitowały w różnorodne wydarzenia. Podczas pierwszego dnia obchodów w kinoteatrze Rialto odbyła się projekcja filmu Tajemnice oceanu oraz dyskusja nt. „Człowiek a tajemnica życia na Ziemi”. Widzowie zobaczyli niesamowity film dokumentalny, przedstawiający majestatyczność, a zarazem piękno oceanu oraz zwierząt i roślin w nim żyjących; oceanu, który niemal w 100% doświadcza skutków naszej destrukcyjnej działalności. Kolejny film pt. Home – S.O.S. Ziemia, stanowił ostrzeżenie przed zagładą. Po projekcji odbyła się dyskusja o tym „Czy Ziemia nas potrzebuje?”. Uczestnicy, często młodzi ludzie, wyrażali swoje obawy o los planety, ale także wątpliwości dotyczące rzeczywistych zagrożeń związanych z oddziaływaniem człowieka na środowisko.
Drugi dzień obchodów miał miejsce na Wydziale Pedagogiki i Psychologii, gdzie odbył się wernisaż wystawy „Dzika Polska”, przygotowanej przez stowarzyszenie „Pracownia na rzecz Wszystkich Istot”. Zdjęcia najwybitniejszych polskich fotografików przyrody przedstawiały piękno ziemi, wskazując jednocześnie na jej potencjalne zagrożenia. Wystawa jest częścią projektu, który ma służyć zachowaniu przyrodniczego dziedzictwa naszego kraju, w tym ochronie bioróżnorodności. Następnie odbyło się spotkanie z prof. UŚ dr. hab. Piotrem Skubałą, dr. Ryszardem Kulikiem, dr. Markiem Kaczmarzykiem i Iwoną Kukowką, którzy są autorami zeszytów edukacyjnych: „Zrozumieć przyrodę na nowo”, „Zrozumieć siebie na nowo” i „Ekologiczny projekt w kompetentnej szkole”. Dyskutowano na temat roli i znaczenia edukacji ekologicznej w szkole oraz szerzej we współczesnym świecie. Bogaty w wydarzenia drugi dzień został zamknięty projekcją filmu Anima Mundi oraz wspólnie z uczestnikami spotkania przeczytanymi wierszami, poruszającymi problem naszej relacji z przyrodą oraz ukazującymi duchowy wymiar natury, która zgodnie ze słowami Platona „jest prawdziwie żyjącą istotą przepełnioną inteligencją i duchem”.
Ostatni dzień obchodów poświęcony był zajęciom warsztatowym. Odbyły się trzy warsztaty: prowadzony przez Iwonę Kukowkę „Zachować dzikość serca”, poświęcony aspektom przyrodniczym edukacji ekologicznej, prowadzony przez Barbarę Ziemer „W harmonii z rytmem i przyrodą” – inspirowany tańcem i ruchem oraz fotograficzny „Jak uchwycić w obiektywie piękno przyrody”, prowadzony przez przedstawicieli studenckiego Koła Naukowego „FishEye”.
 

Autorzy: Ryszard Kulik, Piotr Skubała
Fotografie: Michał Słota