21 kwietnia odbyła się promocja książki pod tytułem Z prac badawczych współczesnych filozofów słowackich¹, która została przygotowana przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwa UŚ i jest rezultatem wieloletniej współpracy z filozofami różnych ośrodków akademickich Słowacji. Opublikowana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego książka obejmuje teksty ośmiu autorów słowackich, które zostały poprzedzone artykułem wstępnym redaktora książki - prof. dr hab. Czesława Głombika. Tłumaczenie przygotował dr Bogusław Szubert. Spośród ośmiu słowackich autorów zbioru czterech wywodzi się z Uniwersytetu w Preszowie, troje z Bratysławy, w tym dwóch z Uniwersytetu Jana Amosa Komeńskiego, jeden z nich z Instytutu Filozofii Słowackiej Akademii Nauk oraz jeden z Uniwersytetu w Bańskiej Bystrzycy. Książka spotkała się z zainteresowaniem nie tylko wśród pracowników naszej uczelni; na spotkaniu promocyjnym znalazło się także wielu gości - uczestników konferencji kantowskiej, jaką zorganizowało Studenckie Koło Naukowe Filozofów.

Warto zaznaczyć, że książką, dotycząca

współczesnej filozofii słowackiej, nie jest zbiorem artykułów przedstawiających dzieje samej filozofii słowackiej. Teksty zostały przygotowane tak, by informowały przede wszystkim o zainteresowaniach badawczych współczesnych filozofów słowackich. W artykułach znalazło odbicie to, co aktualnie jest przedmiotem zaciekawień, wystąpień i dyskusji słowackich filozofów. Zatem tom zbiera także publikacje dotyczące odleglejszej tradycji filozoficznej - XVII i XIX wieku, a także współczesności. Jest to próba ujęcia szerokiej panoramy zainteresowań badawczych filozofów słowackich, którzy - podobnie jak to ma miejsce w Polsce i na zachodzie Europy - dyskutują m.in. zagadnienia filozofii analitycznej, dotyczące szeroko rozumianej filozofii polityki, egzystencji ludzkiej, czy odleglejszej tradycji słowackiego heglizmu, który w dziejach myśli słowackiej w drugiej ćwierci XIX wieku odegrał ważną role kulturotwórczą. Spotkanie promocyjne otworzył Dyrektor Instytutu Filozofii UŚ prof. dr hab. Andrzej Kiepas, który przywitał obecnych na spotkaniu JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. dr. hab. Janusza Janeczka oraz Rektora Uniwersytetu Preszowskiego prof. Františka Mihinę. Mówił o nawiązaniu współpracy katowickich filozofów oraz z kilkoma ośrodkami filozofii słowackiej m.in. w Bratysławie, Bańskiej Bystrzycy, ale przede wszystkim w Preszowie, ponieważ współpraca z tym ośrodkiem ma najdłuższą tradycję.

Następnie głos zabrali JM Rektor UŚ prof. dr hab. Janusz Janeczek

Redaktor książki prof. dr hab. Czesław Głombik

oraz zaproszeni do udziału w spotkaniu goście. Właściwego wprowadzenia do prezentacji książki dokonał jej redaktor naukowy prof. dr hab. Czesław Głombik, który zwrócił uwagę na tradycję polsko-słowackich kontaktów intelektualnych i kulturalnych. Związane jeszcze z latami międzywojennymi, były formą realizacji bardzo żywotnego hasła o słowiańskiej wzajemności, wysuniętego przez Słowaka z pochodzenia - Jana Kolara. Redaktor tomu poświęcił kilka zdań samemu Preszowowi, zwracając uwagę, iż z całą pewnością zasługuje on na miano miasta uniwersyteckiego, gdyż jest nie tylko ośrodkiem, w którym funkcjonuje uczelnia wyższa (takich jest wiele), ale także miastem o specyficznym charakterze. Uniwersytet Preszowski powołany został do życia w 1997 r. Jednak tradycje kształcenia filozoficznego w Preszowie są o wiele bogatsze, bo od niespełna 50. lat funkcjonował tam pierwotnie zamiejscowy Wydział Filozoficzny Uniwersytetu w Koszycach. Prof. Głombik nawiązał także do kart z odleglejszej historii intelektualnej Preszowa, mianowicie do dziejów kolegium ewangelickiego, które rozwijało się w tu w XVII w., stając się jedną z bardziej znanych w Europie uczelni kształcącej filozofów, matematyków, przyrodników i medyków. Nie bez powodu kolegium nazwane zostało Atenami nad Torysą.

Przy okazji promocji książki miały miejsce także bezpośrednie rozmowy uczestników spotkania. Mówiono o możliwościach rozwinięcia innych form współpracy, przy czym za jedną z najważniejszych, choć zarazem niełatwych, uznano współpracę między studentami. Sprawa tego rodzaju kontaktów nabiera szczególnego znaczenia w strukturach Zjednoczonej Europy. Zapatrzeni w daleki Zachód nie możemy zapominać o intelektualnych tradycjach nam najbliższych - o tradycjach słowiańskich.

Przygotowana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Filozofowie w chwili największego skupienia

książka jest odpowiedzią na podobną publikację, jaka w czerwcu 2002 r. została przygotowana przez Uniwersytet Preszowski. Wykłady polskich autorów, w tym także wykładowców z Uniwersytetu Śląskiego, zostały wykorzystane do przygotowania odrębnego tomu: Súčasné podoby filozofovania a filozofie v Pol'sku (Współczesne nurty filozofowania a filozofia w Polsce) pod redakcją prof. dr. hab. Rudolfa Dupkali. W tomie znalazły się wykłady prof. Józefa Bańki, prof. Wiesława Sztumskiego, prof. Czesława Głombika, a także prof. Andrzeja Zachariasza z Uniwersytetu Rzeszowskiego, który od wielu lat realizuje bardzo udaną współpracę z Uniwersytetem w Preszowie. Zbiór był recenzowany w centralnych polskich czasopismach filozoficznych: "Edukacji Filozoficznej" oraz "Ruchu Filozoficznym".

Jedną z mniej znanych, a być może całkowicie zapomnianych, form więzi intelektualnej między polskim a słowackim środowiskiem intelektualistów było powstałe w 1936 r. Towarzystwo Przyjaciół Słowaków im. Ludovita Štura, które powstało w Warszawie i zrzeszało uniwersyteckich profesorów, wybitnych twórców literatury, a także parlamentarzystów. Rozmach pracy, jaki rozwinęło, spowodował, że już dwa lata później - w 1938 r. - doszło do uformowania tzw. delegatur terenowych m.in. w Poznaniu, Częstochowie, Katowicach i Cieszynie. Przewodniczącym cieszyńskiego oddziału TPS im. Ludovita Štura był Franciszek Popiołek - historyk, regionalista, ceniony profesor cieszyńskiego szkolnictwa. Bardziej znamienne jest to, że synem Franciszka Popiołka był Kazimierz Popiołek - znakomity uniwersytecki profesor, historyk, znawca dziejów Śląska, pierwszy rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W ten sposób historia, która zawiązała się w latach międzywojennych, nieoczekiwanie znalazła także swój historycznie ważny refleks w historii Uniwersytetu Śląskiego. Warto przypomnieć ten szczegół, zwłaszcza że tak chętnie witamy w naszych progach przyjaciół z drugiej strony Tatr.

---

¹Por.: Z prac badawczych współczesnych filozofów słowackich. Przekład tekstów: B. S z u b e r t. Red. nauk.: Cz. G ł o m b i k. Katowice 2004, s. 163.