Wiosenną porą tego roku już po raz dziesiąty pojawiły się na placach i ulicach plakaty z liściem zielono-niebieskim, obwieszczające sosnowieckie święto przyrodnicze.

Ponieważ jest to jubileusz, warto chociaż krótko spojrzeć wstecz.

Organizacją zajmuje się Społeczny Komitet Dni Ziemi przy Wydziale Nauk o Ziemi w Sosnowcu. Finansowo zawsze wspiera nas Urząd Miejski (Wydział Kultury, Sportu i Rekreacji oraz Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa). Od początku wielki wkład pracy włożyły: Jolanta Walaszek, Alina Zwierzchowska, Maria Pietras, Dorota Nieznanowska-Gawlik. Dzisiaj jest to już wielka grupa nauczycieli, spontanicznie podejmujących pracę społeczną.

Trudno po dziesięciu latach o podsumowanie tej imprezy. Nie ulegaliśmy bowiem biurokracji, sprzyjając raczej spontanicznym działaniom – tworzeniu atmosfery otwartości wokół „zdarzeń”, co wymyka się liczbom i suchym sprawozdaniom. Celowo też unikaliśmy promocji w mediach. Wiemy bowiem, iż pojawienie się panów ze sprzętem TV burzy naturalny przebieg autentycznego spotkania. Sukcesem Dni Ziemi niech będzie fakt, iż z roku na rok ilość imprez wzrasta w obrębie ukształtowanych już samodzielnie funkcjonujących struktur w poszczególnych szkołach. Sprawdziła się więc przyjęta na początku w pracy ze szkołami zasada „Kręgów na wodzie”.

Zacznijmy od przedszkoli – te przez całe 10 lat nie zawiodły nas. W tym środowisku najwcześniej doceniano zajęcia ukierunkowane na całościowy rozwój dziecka – jego sprawności fizyczne, zmysły sprzężone z wyobraźnią i samodzielnym myśleniem.

Tegoroczne zajęcia (gry, zabawy, quizy i in.) odbywały się w trzech przedszkolach miejskich – Nr 52, 40, 55. Łącznie wzięło w nich udział około pięćdziesięciu dzieci, czemu towarzyszyła konferencja nauczycieli z placówek sosnowieckich. Na wystawę „Ja – Ty w mieście” wpłynęło 150 prac plastycznych. A oto tematy zajęć: O czym szumią drzewa w moim mieście ? Gra w zielone z moim miastem.

Zajęcia w przedszkolu integracyjnym Nr 55 z dziećmi

specjalnej troski skupiły się wokół tematu: Obok siebie, razem, jedni dla drugich – rzecz o tolerancji, przyjaźni i zrozumieniu. Nie sposób pominąć fragment tekstu (wizualizacja), kształcącego wyobraźnię dziecka: „Zapraszam Cię do krainy dawnego Sosnowca, pełnego wyobrażonych obrazów, dźwięków, smaków, zapachów, odczuć. [...] Otaczają Cię potężne bory i lasy. Słyszysz jak szumią? Najwięcej rośnie tu sosen. Czujesz ich aromatyczny, mocny zapach ? Lasy są pełne najróżniejszej zwierzyny. Posłuchaj jak śpiewają ptaki: jaskółki, kawki, sroki, zięby [...].

W ramach Dni Ziemi – 2002 szereg spotkań łączono ze stuleciem Sosnowca. Przykładem była Szkoła Podstawowa Nr 13 (dzielnica Dańdówka), gdzie uczniowie zorganizowali wystawę „Sosnowiec moje miasto”. Celem było wzbudzenie w uczniach potrzeby gromadzenia i przechowywania wytworów kultury, które w kręgach rodzinnych są świadectwem ciągłości tradycji, co jest nierozłączne z poczuciem tożsamości. Na wystawie m.in. znalazły się „starożytne” przedmioty codziennego użytku (łyżka wojskowa z 1897 r., lampa oliwna) biblia z 1892r., oraz książki z przełomu XIX/XX w.

W Szkole Podstawowej Nr 46 odbył sięII Miejski Konkurs Gazetek Szkolnych i Klasowych. Staje się on już tradycją naszych Dni Ziemi. Celem jest rozwijanie u uczniów umiejętności zapisu różnych zdarzeń i nadawania im formy publicystycznej. Organizacją konkursu zajęli się sosnowieccy poloniści w ramach warsztatów metodycznych. Jest to godna polecenia aktywna forma dokształcania która integruje nauczycieli.

Już po raz trzeci Paweł Woźniak wraz z zespołem (Oddział

Szkoła Nr 6 na Wawelu - sadzenie krzewów

Górnośląski Państwowego Instytutu Geologicznego) podjął się organizacji konkursu geologicznego: - „Mieszkańcy morza jurajskiego” (plastyka); - „Władcy wymarłych światów” (prace pisane). Efekt przeszedł oczekiwania – tym razem nadesłano 460 prac plastycznych i 230 pisemnych. O wielkiej popularności tematyki geologicznej wśród uczniów niech świadczy fakt, iż przekroczył on granice naszego województwa; część prac pochodziła z Gorlic, Rzeszowa i Kamienicy.

Ciekawy konkurs międzyszkolny ogłosiło Gimnazjum Nr 6 – ZNAK. Oto fragment tekstu zaproszenia skierowanego do młodzieży: „W Waszym przypadku ma to być przekaz dla przyszłych pokoleń dla których wykonany przez Was ZNAK będzie świadectwem czasów, pragnień i marzeń młodych mieszkańców Sosnowca. W ten sposób każdy z uczestników konkursu wpisze się w bogatą historię naszego miasta – w setną rocznicę otrzymania przez nie praw miejskich. Z prac tych stworzona zostanie KSIĘGA ZNAKÓW NASZEGO MIASTA, którą przekażemy do Muzeum sosnowieckiego. Oto wybrane przykłady: „Żywioły zawsze będą tym, od czego będziemy zależni” (Noemi, l. 13); „Nie wolno zapominać książek, ponieważ są one nie tylko źródłem wiedzy, ale także skarbnicą mądrości” (Siergiej, l. 16); „Uważam, że własne miejsce na Ziemi, to najwyższa wartość” (Marzena, l.16).

III Liceum Ogólnokształcące im. B. Prusa, zaprosiło gimnazjalistów na konkurs badawczy pod hasłem : „Co przydarzy się Ziemi, to stanie się człowiekowi”. W konkursie wzięło udział dziewięć gimnazjów. Po raz pierwszy w naszych spotkaniach zadania rozwiązywano poprzez doświadczenia chemiczne w laboratorium. Oto tematy: Wpływ produktów spalania siarki na rośliny zielone; Działanie kwasu siarkowego na tynk; Wykrywanie ołowiu w glebie; Metody oczyszczania wody.

Krajobraz który kocham – widok z mojego okna (Gimnazjum nr 13) – międzyszkolny konkurs fotograficzno-plastyczny (nadesłano 78 prac). Często poruszamy ten temat. Okno – to zatrzymanie; to wybieganie myślą w przyszłość i zaduma nad tym, co minęło; to snucie w wyobraźni własnych, niepowtarzalnych wątków.

W nadesłanych pracach odczytuje się, iż widok z okna nie zawsze jest przyjazny, nie mniej jednak spotyka się z powszechną akceptacją.

Tajemnice Ekologii - część artystyczna

Krajobraz ten „oswajany” przez lata, staje się scenerią poprzez którą przetacza się cały „teatr życia” człowieka od zabaw (pisanie kredą na asfalcie, gry w klasy, „pierwsze kroki” na dziecięcym rowerku) – po trudne czasem zdarzenia w dorosłym życiu. To stwarza okazję do nasyconej emocjami identyfikacji z miejscem – to buduje poczucie tożsamości dziecka.

W pracach konkursowych można odczytać wielką pochwałę PRZYRODY: „Myślę, że mam szczęście obserwować mały świat przyrody stworzony między płytami bloków” (Mateusz); „Taki zwykły skrawek Ziemi, gdzie kwitną kwiaty i drzewa, mieni się wtedy kolorami tęczy. Czasem jak jest mi smutno, ten widok od razu poprawia mi nastrój [...]” (Ewelina). Widok z okna skłania też do myśli głębszych o człowieku: „Ten dziwny punkt świetlny widoczny na fotografii, to odbicie promieni zachodzącego słońca na szybach szpitala. Ów efekt wzbudza moje refleksje. Uważam, że stanowi on iskrę nadziei dla ludzi chorych „(Stanisław).

Nasza droga z Zagłębia do Europy – w tym roku po raz pierwszy zaprosiliśmy na warsztaty wiedzy o krajobrazie młodzieżowe kluby europejskie ze szkół średnich. W czasie wędrówki po Zagłębiu Dąbrowskim i Jurze Krakowsko-Częstochowskiej towarzyszyła nam myśl Witolda Gombrowicza: „ [...] europejskość nie polega na zlaniu się z Europą, lecz na tym, aby być jej częścią składową – specyficzną nie dającą się niczym zastąpić”.

Zgodnie z tradycją warsztatów, młodzież na własną miarę odkrywała wartości przyrodniczo-kulturowe ruin zamku w Ogrodzieńcu i Zespołu pałacowego w Pilicy. Spora grupa dziewcząt i chłopców w towarzystwie stałego bywalca tej Ziemi – prof. Mariana Puliny, zwiedziła w ulewnym deszczu krasową dolinę Wodącą (Smoleń) o niespotykanej harmonii pól ornych, białych skał wapiennych – w zielonej otoczce lasu bukowego.

Trzy lata temu związał się z nami Andrzej Soczówka (student geografii), młody działacz na rzecz komunikacji tramwajowej. Wraz z Klubem Miłośników Transportu Miejskiego zorganizował wykład pt. „Z historii komunikacji tramwajowej w GOP-ie”, a na Dzień Dziecka- „Zagłębiowską podróż bez spalin” czyli całodzienny kurs zabytkowym tramwajem po Sosnowcu.

Nie sposób choćby pobieżnie omówić wszystkich „zdarzeń”. W sumie było ich 18. Dla porządku zamieszczamy je: w Szkole Podstawowej Nr 6 – dwudniowy festyn „Jestem przyjacielem Ziemi”; w Szkole Podstawowej Nr 40 – Zielony Festyn”- „Tajemnice ekologii – czytam, słucham, rozumiem”; w Gimnazjum Nr 3 – „Międzygimnazjalny konkurs młodych ekologów”; finał VII konkursu „Problemy ochrony środowiska w moim mieście” (Prywatne LO Nr 4); finał „I Międzyszkolnego konkursu przyrodniczego” (Polskie Towarzystwo Geograficzne); ”Konkurs i pokaz psów wielorasowych” w Parku Sieleckim (Unia Wolności). Niestety z przyczyn niezależnych od organizatorów (Młodzi Demokraci), nie odbyły się zawody koszykówki ulicznej.

Tegoroczne X Dni Ziemi trwały od kwietnia do czerwca. Prawie całe światło w tym uroczystym roku skierowane było na 100-lecie Sosnowca zgodnie z przyjętym mottem poematu DROGA (Lao Tsy):

„Możesz poznać świat, nie opuszczając domu.
Możesz ujrzeć drogę, wychylając się przez okno.
Im dalej pójdziesz, tym mniej zobaczysz”.