Na Wydziale Nauk o Ziemi naszego Uniwersytetu miesiące wiosenne (IV, V, VI) kolejny raz zaznaczyły się bogatym kalendarzem zajęć i wydarzeń o treściach proekologicznych, przeznaczonych dla dzieci i młodzieży szkolnej. Gwarno było nie tylko w salach wykładowych, wiele imprez odbywało się „za progiem” – w ogrodzie, nad rzeką, w lesie.

W inicjatywę Dni Ziemi włączyło się 17 placówek: przedszkola – nr 34, 40, 45, 51; szkoły podstawowe – nr 8, 13, 20, 21, 40, 46; gimnazja – nr 2, 6, 13 oraz szkoły ponadgimnazjalne – III LO im. B. Prusa, IV LO im. S. Staszica, Zespół Szkół Technicznych i Licealnych oraz Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 15. Nasze działania, jak zawsze, wspierały różne instytucje. Państwowy Instytut Geologiczny – Oddział Górnośląski zebrał obfite plony dwóch konkursów: „Kamienne archiwum Ziemi” (XII edycja konkursu wiedzy – oraz „Nasza Ziemia” V edycja polsko-litewskiego konkursu plastycznego. W obu konkursach wzięło udział ponad 3,5 tys. uczniów.

Polskie Towarzystwo Geograficzne – Oddział Katowicki, koordynator Dni Ziemi, zaprosiło uczniów szkół podstawowych do IV edycji konkursu „Mieszkam w Sosnowcu”. Tym razem podstawą poznania były plany i mapy. Ta wiedza bardzo przydała się uczniom na IX warsztatach terenowych w Nadleśnictwie Będzin.

Rozpoznawanie drzew

Trzeba też zaznaczyć, iż Muzeum w Sosnowcu szeroko otworzyło bramy dla „Tęczowych Warsztatów” (VIII edycja), w których wzięło udział 119 uczestników. Ponadto w życzliwej nam Bibliotece Pedagogicznej w Sosnowcu urządziliśmy wystawę nagrodzonych posterów i modeli konkursów „Polska Czerwona Księga Zwierząt” oraz „Z energetyką w przyszłość” (zorganizowanych we III LO im. B. Prusa).

Głównym sponsorem Dni Ziemi 2011 był Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Sosnowcu.

Tym razem o podanie hasła Dni Ziemi poprosiliśmy prof. Andrzeja Czyloka z Wydziału Nauk o Ziemi UŚ, który wskazał na „nabywanie przez uczniów świadomości o z r ó w n o w a ż e n i u na Planecie...”: Człowiek – przyjaciel czy wróg Ziemi? Hasło to doskonale wpisało się w nasz program. A obfitował on we wszystkie ogniwa pedagogiki – od świadomości wykazania się wiedzą oraz umiejętnościami praktycznego jej zastosowania – po cały wachlarz działań artystycznych, rozwijających otwarte postawy wobec przyrody i społecznego otoczenia.

Do najczęściej proponowanych form pracy należały: mitingi – cykle zabaw (quizy, turnieje, scenki teatralne, zawody sprawnościowe), różnorodne warsztaty, projekcje multimedialne, kreacje trójwymiarowych modeli, postery, lekcje muzealne.

Jak zawsze, w szkołach największą popularnością cieszyły się konkursy we wszystkich grupach wiekowych; nie sposób podać liczby rozwiązanych zadań. Ich wartość jest ogromna, podnosi bowiem poziom wiedzy ekologicznej, sprawność fizyczną, a radość płynąca ze wspólnej zabawy otwiera dzieciom oczy na piękno przyrody. Ważne miejsce w tematyce konkursów zajęły kwestie gospodarowania energią – „Energetyczne zadania” (SP nr 40) oraz „Z energetyką w przyszłość” (III LO im. B. Prusa).

Trudno opisać w kilku słowach to, co na Dni Ziemi 2011 przygotowały przedszkola miejskie. Nie są to już pojedyncze spotkania, lecz dłuższe – dwu-trzydniowe imprezy. Oto przykłady: mitingi i turnieje międzyprzedszkolne – „Podróż do krainy smaków i kolorów natury” (PM – 51), warsztaty terenowe – „Przedszkolak mały, duży wie, jak środowisku służyć” (PM – 34); „Masz oczy i patrz. Nie uroń ani jednego listeczka”, czy też warsztaty z rodzicami – „Gliniane ulepianki, kamienne malowanki” (PM – 34); „Bogactwa naszej Ziemi” (PM – 45).

Trzeba też wspomnieć o atmosferze, jaka panowała w Przedszkolu nr 45. Tu myśl geologiczna zawładnęła całą przestrzenią – ściany zdobiły rysunki dinozaurów – plon konkursu ogólnopolskiego. Tu też badano „Skarby Ziemi” z rodzicami, a na turnieju międzyprzedszkolnym dzieci rozpoznawały skały.

Wśród kilkunastu instytucji w Sosnowcu, zaangażowanych w inicjatywę, warto jeszcze wyróżnić małą, lecz rozśpiewaną Szkołę Podstawową nr 21 na wschodnim obrzeżu miasta w dzielnicy Jęzor, położonej nad Białą Przemszą. Spośród zorganizowanych tam pięciu konkursów, dwa dotyczyły rzeki: „Biała Przemsza dawniej i dziś” (plakat) oraz „Jutro Trójkąta Trzech Cesarzy” (projekt plastyczny). W pracach tych, mimo wielkiej ekspresji, jako znak dnia dzisiejszego wyróżniał się „smutek brudnej, pełnej wysypisk doliny”. Ten współczesny krajobraz kontrastował ze wspomnieniami starszych mieszkańców Jęzora o pięknej, białej rzece ze słonecznymi plażami... Takie analogie są bardzo nośne w edukacji ekologicznej.

I tak, od dziewiętnastu lat w sosnowieckich szkołach formują się wspólnoty nauczycieli i uczniów – bardziej świadome od starszego pokolenia, iż przyroda może istnieć bez człowieka, zaś człowiek bez przyrody – nie.