16 sierpnia 2010 r. na wodach Zbiornika Goczałkowickiego odbyło się wodowanie pierwszej uniwersyteckiej łodzi badawczej. UŚka, bo takie imię otrzymała, to łódź motorowa zakupiona na potrzeby realizacji projektu badawczego „Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego (ZiZOZap)”.

Jest konieczna do prowadzenia badań na obszarze całego Zbiornika Zaporowego w Goczałkowicach, a zwłaszcza do poboru prób wody, osadów dennych, flory i fauny jeziornej oraz do obserwacji zbiornika w trakcie występowania różnych zjawisk meteorologicznych.

Wodowanie UŚki

Załogę UŚki będą stanowić pracownicy Uniwersytetu Śląskiego, Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych oraz Politechniki Krakowskiej, wielu z nich posiada uprawnienia do prowadzenia łodzi motorowych. UŚka będzie wyposażona w sprzęt do poboru osadów dennych (czerpacze Ekmana i Kajaka) i wody (batymetry), siatki do odłowu planktonu, a także echosondę, która posłuży nie tylko do prac badawczych, ale także zapewni bezpieczne żeglowanie po wodach goczałkowickiego jeziora. Specyfika Zbiornika Goczałkowickiego, a zwłaszcza jego niewielka głębokość, uwarunkowały wybór projektu. UŚka to łódź motorowa płaskodenna o długości około 8 m i szerokości 2,5 m i stosunkowo małym zanurzeniu (28–40 cm), co jest niezwykle ważne w zbiornikach o płytkich wodach. Przestronna kabina umożliwi korzystanie z aparatury elektronicznej nawet przy niesprzyjających warunkach pogodowych.

Celem projektu jest rozwiązanie problemu obniżania się potencjału ekologicznego i funkcjonalnego zbiorników retencyjnych w efekcie ich starzenia się i presji, wynikających z zagospodarowania przestrzennego obszaru zlewni i skutków z tego wynikających, przy jednoczesnym oczekiwanym wzroście wymagań dotyczących tego potencjału.

Wodowanie UŚki

Oznacza to spełnienie wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej UE w zakresie poprawy zabezpieczenia potrzeb zaopatrzenia w wodę ludności i gospodarki, poprzez minimalizację kosztów uzdatniania wody i optymalizację zarządzania zbiornikami retencyjnymi, z zachowaniem wysokich standardów jakości środowiska i bezpieczeństwa środowiskowego w sytuacjach ekstremalnych. Ponadto celem naukowców jest opracowanie systemu informacyjnego bazującego na monitoringu, modelu zintegrowanym i modelach szczegółowych oraz scenariuszach gospodarki wodnej, umożliwiającego bieżącą ocenę stanu jakościowego i funkcjonalnego zbiornika oraz prognozy jego krótko i długoterminowych zmian. Będzie on podstawą do podejmowania racjonalnych decyzji w zakresie ochrony i utrzymania funkcji zbiornika przy zapewnieniu jego dobrego potencjału ekologicznego.

Projekt jest realizowany przez konsorcjum naukowe, które tworzą następujący partnerzy: Uniwersytet Śląski w Katowicach (koordynator projektu), Politechnika Krakowska, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach i Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN w Zabrzu. W jego realizacji bierze także udział partner strategiczny – Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA oraz partner naukowy – Norweski Instytut Badania Powietrza (NILU Polska Ltd.). Realizację Projektu ZiZOZap wspierają gminy: Goczałkowic-Zdroju, Pszczyny, Chybia, Strumienia oraz powiat pszczyński.