Projekt studentów

Gladiatorzy jutra

 

W Międzynarodowej Szkole Nauk Politycznych UŚ zajęcia odbywają się w ramach wykładów lub tzw. Conférences de méthode, prowadzonych w języku francuskim. Studenci zapoznają się na nich z najnowszymi osiągnięciami oraz trendami w dziedzinie nauk politycznych, a także z metodologią badań, którą następnie wykorzystują w prowadzonych w ramach Conférence de méthode projektach.

 
Chęć poznania przyszłości była i wciąż jest jednym z największych pragnień człowieka. Większość filmów i książek science fiction to nie do końca fikcja, ale bliższa lub dalsza rzeczywistość. By to udowodnić za punkt wyjścia przyjęliśmy wyznaczenie, na podstawie analizy wybranych dzieł kinematografii i literatury fantastycznej, jednej, w miarę spójnej wizji najbliższych kilkudziesięciu lub kilkuset lat. Następnie rozpoczęliśmy poszukiwanie syndromów we współczesnym świecie, które potwierdziłyby możliwość jej realizacji.

Literatura i filmy science-fiction pełne są wizji przyszłości, które łączą władzę z wykorzystaniem technologii. Najbardziej znanym przykładem futurystycznego totalitaryzmu jest powieść Rok 1984 George’a Orwella – obraz Wielkiej Brytanii rządzonej przez totalitarny reżim, gdzie technologia wykorzystywana jest do ciągłego nadzoru społeczeństwa. Z kolei w filmie V jak Vendetta ataki terrorystyczne, przypominające te z 11 września 2001 r., lecz zaplanowane przez rząd, stały się uzasadnieniem dla wprowadzenia dyktatury i społecznego zniewolenia. Genetyka to z kolei atrybut władzy w powieści Nowy wspaniały świat Aldousa Huxleya. Ludzie rodzą się w inkubatorach, a ich zdolności fizyczne i intelektualne są ustalane w początkowym procesie ich „powstawania”. W rezultacie uczucie istnienia permanentnej kontroli jest dla nich czymś zupełnie normalnym. Nie znają innego życia poza tym, które ich otacza.

Niektóre wizje przyszłości ukazane w literaturze i filmach wskazują także na możliwość wykorzystania technologii informatycznej. Wzrastająca rola komputerów w codziennym życiu może doprowadzić do nadużyć, jak to ma przykładowo miejsce w obrazie Koń trojański, w którym to, posługując się rozwiązaniami informatycznymi, zmieniono wynik referendum i przyjęto Kanadę do Stanów Zjednoczonych!

Warto wspomnieć także o tzw. zjawisku dychotomii technologicznej. W najprostszym ujęciu, jest to podział na dwie, całkowicie odmienne części. Okazuje się bowiem, że technologia może stać się przyczyną podziału społeczeństwa, jak to ma miejsce w serialu oraz w pełnometrażowym filmie Gwiezdne Wrota, gdzie wysoko rozwinięta cywilizacja wykorzystuje ją do zniewolenia i podporządkowania prymitywnej.

Już dziś z łatwością odnaleźć można przykłady, potwierdzające nakreśloną przez tych twórców wizję przyszłości. Po atakach 11 września rząd Stanów Zjednoczonych wprowadził nowe rozwiązania, tak w zakresie stosowanego prawa (USA Patriot Act, Homeland Security Act), jak i technologii, których celem było zwiększenie ogólnego poziomu bezpieczeństwa narodowego. Na lotniskach wzmocniono kontrolę obcokrajowców poprzez zainstalowanie elektronicznych czytników, które identyfikować będą podróżnych poprzez stworzony w ten sposób system odcisków palców. Ponadto planuje się wprowadzić do powszechnego użytku mikro chipy, pozwalające na permanentny monitoring położenia wszystkich odwiedzających Stany Zjednoczone. Zatem już dziś agenci władz federalnych analizują nie tylko nasze zachowanie, ale i mimikę twarzy od pierwszego kroku zrobionego na ich terytorium. Wykorzystują także systemy satelitarne, które pozwalają na obserwację niemal każdego zakątka Ziemi.

Granica między sferą prywatną a publiczną ulega zatarciu zwłaszcza wobec powszechnego strachu obywateli społeczeństw zachodnich przed atakami terrorystycznymi. Strach ten powoduje, iż jesteśmy gotowi zrezygnować ze swobody i wolności przede wszystkim, by tylko czuć się bezpiecznie. Społeczne poparcie stanowi jednak doskonałe uzasadnienie nawet dla najbardziej niebezpiecznych decyzji i ograniczeń wprowadzanych przez rząd.

W celach politycznych wykorzystuje się nierzadko i podsłuchy, czego znakomitym przykładem jest afera Watergate oraz ostatnie wydarzenia na Węgrzech, gdzie ujawniono słowa ówczesnego premiera Ferenca Gyurcsaniego dotyczące fatalnej sytuacji gospodarczej kraju. Nagranie pochodziło z zamkniętego dla mediów posiedzenia Rady Ministrów!

O tym, jak ogromną siłę manipulacji mają media, przekonali się w 1938 r. mieszkańcy New Jersey, gdy radio w jednej ze swych audycji podało informację o inwazji Marsjan na Ziemię. Również doświadczenie ostatnich lat pokazuje, jak manipulacja informacją może być niebezpieczna. Fałszywa wiadomość o kłopotach finansowych banku może wywołać panikę wśród klientów i ostatecznie doprowadzić nawet do jego upadku. To właśnie media odegrały tak istotny wpływ na sposób postrzegania przez cały świat obecnego kryzysu ekonomicznego, nad istnieniem którego zastanawia się dziś większość z nas.

Przestępczość informatyczna, której koszty sięgają miliardów dolarów rocznie, już dziś stała się elementem współczesnego świata. Każdego dnia rejestruje się ponad 72 000 prób włamań. Ich przedmiotem są zasoby i struktury nie tylko sektora prywatnego, ale

i publicznego. Z pewnością coraz większa informatyzacja życia nie zahamuje omawianego zjawiska.

O dychotomii technologicznej z pewnością nie można powiedzieć, że jest czymś zupełnie nowym. W historii odnajdujemy wiele przykładów dominacji, której podstawą była wiedza i przewaga techniczna, jak chociażby w okresie największych odkryć geograficznych. To właśnie przewaga techniczna zadecydowała o narodzinach niewolnictwa.

Społeczeństwa przez wieki dzieliły się wewnętrznie także ze względu na umiejętność pisania i czytania. Przyczyną dychotomii społecznej może być, jak się okazuje, nie tylko posiadanie, ale i zdolność korzystania z technologii. Pomimo coraz większej do niej dostępności, z pewnością wciąż pozostaje ona dobrem różnicującym ludzi zwłaszcza geograficznie, czego dowodem jest wciąż istniejący podział na kraje rozwinięte i trzeciego świata.

Analizując filmowe i książkowe wizje przyszłości zauważamy, że otaczający nas świat coraz bardziej je przypomina, rzeczywistość staje się fikcją, a fikcja rzeczywistością. Wszystkie te wizje przyszłości zyskują wymiar materialny poprzez czynniki przedstawione w niniejszej pracy a rzeczywistość, którą dotychczas postrzegaliśmy jako odległą w czasie, puka do naszych domów. Warto zastanowić się, czy chcemy zaprosić ją w nasze progi, czy też zatrzasnąć jej drzwi przed nosem, gdyż jako wolni obywatele pragniemy wprawdzie bezpieczeństwa, ale nie kosztem naszej prywatności i wszystkich należnych nam praw.


 

 

Autorzy: Rafał Brodowy, Grzegorz Libor