Projekt budowy Śląskiego Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych cieszy się ogromnym zainteresowaniem. W majowej GU UŚ przekazaliśmy relacje z konferencji prasowej poświęconej temu tematowi. Obecnie pragniemy przybliżyć założenia projektu, który jest nie tylko nowoczesnym w skali światowej ośrodkiem dydaktycznym, ale także niespotykaną dotąd ofertą kształcenia.

Współczesny rynek pracy stawia przed uczelniami wysokie wymagania. Potrzebni są specjaliści o interdyscyplinarnym wykształceniu. I tacy właśnie absolwenci będą opuszczać mury ŚMCEiBI. Przypomnijmy: projekt powstał z inicjatywy Uniwersytetu Śląskiego, jego głównym celem jest integracja możliwości dydaktyczno-badawczych środowisk akademickich śląskich uczelni, głównie Politechniki Śląskiej, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (do niedawna Akademii Medycznej) i Akademii Ekonomicznej. Zakłada formułę otwartą, zaprasza więc do uczestnictwa pozostałe uczelnie. Projekt integruje także instytucje partnerskie: Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Instytut Onkologii w Gliwicach, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Psychicznego w Sosnowcu, przewiduje współpracę z zagranicznymi ośrodkami, głównie we Francji i w Niemczech.

Śląskie Międzyuczelniane Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych będzie nowoczesnym ośrodkiem badań i dydaktyki o znaczeniu krajowym i europejskim.

- Klasyczne kształcenie uniwersyteckie może nie wystarczać na nowoczesnym rynku pracy - powiedział JM Rektor prof. dr hab. Janusz Janeczek. - Idziemy więc w kierunku przygotowywania studentów, którzy będą posiadali holistyczne zrozumienie zjawisk i procesów, a przez to staną się bardzo wartościowymi na rynku pracy specjalistami.

Wiele emocji wzbudzała lokalizacja. Centrum mieścić się będzie w Chorzowie, na terenie powojskowym, w pobliżu campusu Szkoły Zarządzania i, co najważniejsze, Drogowej Trasy Średnicowej. Stanowić będzie oś komunikacyjną łączącą uniwersyteckie miasta: Sosnowiec, Katowice i Chorzów. Poza godzinami szczytu odcinek ten można pokonać w kilkanaście minut. Ułatwią to również połączenia komunikacji miejskiej. Teren spełnia także wszystkie wymogi stawiane budynkom, które mają pomieścić supernowoczesną aparaturę, nie ma tu żadnych zakłóceń mechanicznych. Obszar jest na tyle rozległy, że nie tylko nie ogranicza planowanej budowy, ale wznoszenie nowej inwestycji nie zakłóci funkcjonowania Uniwersytetu. To wybór wręcz idealny.

Nowatorski program ma już kilkuletnią historię, ale prace nad jego realizacją nabrały rozpędu w 2006 r., kiedy znalazł uznanie w sferach rządowych i został wpisany na listę projektów kluczowych.

Jego powstanie wiąże się z niespotykanym dotąd rozwojem szkolnictwa wyższego w naszym regionie i jednoczesnym powielaniem przez największe śląskie uczelnie ofert edukacyjnych na tych samych kierunkach studiów, od dawna więc pomysł idei śląskiego obszaru edukacji wyższej i skoncentrowanych badań naukowych był obiektem zainteresowania Uniwersytetu. Wiele uczelni co prawda nawiązało współpracę, ale ten program jest pod każdym względem nowatorski jeśli chodzi o myślenie o szkolnictwie wyższym i badaniach naukowych na Śląsku.

- Centrum będzie miało prawa wydziału, ale będzie to jednocześnie rodzaj superuniwersytetu - powiedział Rektor podczas odbywającej się w maju konferencji prasowej - w tym ośrodku pracować będzie kadra naukowa z wymienionych uczelni i instytucji naukowych, tutaj będziemy gromadzić unikatową aparaturę badawczą. Pomoże to rozwiązać bardzo ważny problem: w skali Uniwersytetu powielamy często zakupy drogiej aparatury naukowej, różne instytuty, wydziały mają ten sam sprzęt, a efektywność jego wykorzystania nie jest zadawalająca. I na pewno dotyczy to całego regionu śląskiego. Otóż skupienie takiej aparatury w laboratoriach nazwijmy to środowiskowych, służących nie tylko tym uczelniom, ale całemu środowisku naukowemu w kraju, z jednej strony mogłoby się przyczynić do jej efektywnego zagospodarowania, a jednocześnie do wprowadzenia działalności usługowej naszej uczelni na rzecz innych instytucji badawczych. Myślimy tutaj o aparaturze, która mogłaby obsługiwać region południowej Polski. Tego typu inicjatywy pojawiają się w całym kraju coraz częściej, budujemy więc ośrodki centralne. Państwa nie stać jest na wyposażenie każdego uniwersytetu w unikatową aparaturę, zatem zacznijmy się specjalizować. Jednocześnie chcemy w tym miejscu skupić specjalistów z różnych dziedzin nauki i z różnych uczelni, co pozwoli na tworzenie tak zwanych makrokierunków studiów. Po tym pojęciem kryją się dzisiaj obszary edukacji łączące pokrewne kierunki studiów, nie jest to proste sumowanie ale zupełnie nowa jakość kształcenia.

Centrum będzie pełniło funkcję usługową względem uczelni partycypujących w projekcie: powstanie wspólna baza dla poszczególnych szkół wyższych i ich wydziałów. Jeśli chodzi o Uniwersytet Śląski z oczywistych względów najbardziej zaangażowane są: Wydział Matematyki, Fizyki, i Chemii, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Wydział Nauki o Ziemi, Instytut Nauki o Materiałach. W Centrum znajdą się bowiem nowoczesne, certyfikowane laboratoria oraz pracownie spełniające standardy UE.

Przewidziano także powołanie specjalistycznej jednostki prowadzącej niezbędne analizy rynku pracy i zapotrzebowania na specjalistów. Ponadto jednostka ta będzie odpowiedzialna za identyfikację badań prowadzonych we współpracujących uczelniach, których wyniki mogą być patentowane i transferowane drogą udzielania licencji. Centrum będzie posiadać wyłączne prawo reprezentowania uczelni w komercyjnych kontaktach z podmiotami gospodarczymi.

Wszystkich jednak najbardziej interesuje oferta kształcenia. Zacznijmy więc od planowanych makrokierunków. Będą to:

• Nauki o środowisku ze specjalnością: poznanie i rozumienie środowiska, oddziaływania na środowisko, społeczeństwo i środowisko, gospodarowanie środowiskiem.
• Fizyka medyczna - specjalności na pierwszym stopniu: fizyka diagnostyczna, dozymetria kliniczna, elektrokardiologia, optyka w medycynie; specjalności na drugim stopniu kształcenia: metody fizyki jądrowej w medycynie, metody fizyko-chemiczne i modelowanie komputerowe w medycynie, optometria.

W projekcie uwzględniono następujące kierunki i specjalności:

• Biofizyka, a w jej ramach specjalności: biofizyka molekularna oraz biochemia.
• Inżynieria materiałowa ze specjalnością nauki o materiałach.
• Inżynieria biomedyczna ze specjalnościami: biomateriały, bioinformatyka, komputerowe systemy obrazowania biomedycznego i komputerowe systemy w inżynierii rehabilitacyjnej.

Pojawią się również nowe kierunki kształcenia w ramach już istniejących. Będą to m.in.: nano-karbo-technologia, fizyka nanoukładów i kwantowe techniki informatyczne, nanofizyka i materiały mezoskopowe, chemia informatyczna, chemia leków, modelowanie matematyczne, matematyka przemysłowa, biomatematyka.

Przytoczona lista jest zaledwie niewielką częścią rozległej oferty, ale nawet w tak okrojonym wymiarze świadczy o niepodważalnej konkurencyjności projektu w skali daleko wybiegającej poza granice regionu i kraju. Unikatowe specjalności i makrokierunki kształcenia wzorowane są na programach edukacyjnych czołowych uniwersytetów najbardziej rozwiniętych krajów świata. W przypadku nauk o środowisku wzorce zaczerpnięto z MIT, Harvardu, UCLA, Oxfordu, podobnie makrokierunek - fizyka medyczna tworzony jest w oparciu o programy studiów prowadzonych przez najlepsze uniwersytety brytyjskie i amerykańskie.

Duży nacisk zostanie położony na kształcenie interdyscyplinarne związane z rozwojem medycyny, kształceniem specjalistów, którzy w przyszłości spełniać będą rolę ekspertów w zakresie zarządzania jakością bezpieczeństwa, jakością procedur obrazu, przygotowaniem i obsługą procedur niestandardowych. Jednocześnie w Centrum będą prowadzone studia podyplomowe, zapewniające poszerzenie wiedzy w ukończonych specjalnościach i podnoszące nabyte kwalifikacje. Uruchomione będą tam również studia podyplomowe dla osób zmieniających swoje kwalifikacje w związku z unowocześnianiem procesu technologicznego i stosowaniem nowych materiałów czy w wyniku nowego zapotrzebowania na rynku pracy.

Działalność Śląskiego Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych pozwoli na dostosowanie do przyjętych priorytetów naukowych w Unii Europejskiej. Szacunkowy koszt budowy (I i II etap, 38 tys. m.kw.), bez specjalistycznego wyposażenia, wyniesie 150 mln zł. Obecnie trwają przygotowania do podpisania umów z potencjalnymi partnerami w realizacji projektu.