1 stycznia 2007 r. uruchomiony został VII Program Ramowy UE - Program badań i rozwoju technologicznego z ambitnym celem umożliwienia UE realizację Strategii Lizbońskiej - zbudowania gospodarki opartej na wiedzy.

Poszczególne kraje Unii Europejskiej zorganizowały konferencje inaugurujące prace w ramach VII Programu Ramowego. W Polsce odbyła się taka w Warszawie w połowie listopada 2006 roku., a w Brukseli będzie mieć miejsce z końcem stycznia 2007 roku. Konferencje inaugurujące "7-kę" pełnią, podobnie jak poprzednie z okresu "6-ki", ważną rolę informacyjno-promocyjną, stanowią dobrą platformę dla wymiany doświadczeń i prezentacji swoich osiągnięć, jak również nawiązywania kontaktów naukowych, mogących następnie stanowić punkt wyjścia do budowania zespołów badawczych.

Z końcem grudnia 2006 roku ogłoszone już zostały pierwsze konkursy w ramach VII PR. Z ponad 54 mld euro VII Program Ramowy oddaje do dyspozycji uczonych olbrzymi zastrzyk finansowania badań naukowych - nieporównywalnie większy, niż miało to miejsce dotychczas.

Jak pamiętamy, istotną rolę w konstrukcji tego budżetu odegrał prof. Jerzy Buzek, który był posłem sprawozdawcą prezentującym przed Parlamentem Europejskim zasady Programu i projekt jego budżetu. Tak duże finansowanie badań naukowych przez UE należy także rozumieć jako wyraźny polityczny znak dla rządów poszczególnych jej członków, by zrobiły one także wysiłek przeznaczenia do 2010 roku 3 proc. produktu krajowego brutto na finansowanie badań naukowych. Obecnie wynosi on w Polsce ok. 0,33 proc. finansowania budżetowego i niecałe drugie tyle przekazują na badania naukowe podmioty gospodarcze.

Prorektor UŚ ds. Nauki i Informatyzacji prof. dr hab. Wiesław Banyś

Programy ramowe stały się już prawie standardowym instrumentem realizacji polityki naukowej i proinnowacyjnej UE. Niemniej jednak, VII Program Ramowy przynosi wiele nowych elementów, mających za zadanie dostarczenie Europie jeszcze lepszych instrumentów do osiągnięcia celów Strategii Lizbońskiej.

Do najważniejszych nowości należą:

• Nowe ujęcie istoty Regionów Wiedzy, kładące nacisk na współpracę różnych partnerów badawczych z danego regionu: uniwersytetów, centrów badawczych, różnych podmiotów gospodarczych, w tym małych i średnich przedsiębiorstw, i władz lokalnych, co stanowi zdecydowany impuls do koncentrowania wspólnego finansowania określonych projektów w ramach tak VII PR jak i funduszy strukturalnych.
• Zdecydowane koncentrowanie się na określonych głównych polach badawczych, takich np. jak Information and Communication Technologies, Zdrowie, Bezpieczeństwo, Środowisko, etc.
• Utworzenie Europejskiej Rady Badań Naukowych (European Research Council), która ma na celu, generalnie rzecz ujmując, określenie strategii badań naukowych, ze szczególnym uwzględnieniem promowania innowacyjności i kreatywności w badaniach naukowych.
• Mechanizm tzw. Risk-sharing finance udzielający wsparcia prywatnym inwestorom w inwestowaniu w dużych europejskich projektach badawczych, niosących ryzyko finansowe, poprzez współpracę z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym w zakresie udzielania pożyczek.
• Wspólne Inicjatywy Technologiczne (Joint Technology Initiatives) pozwalające na realizację celów długoterminowych, nastawionych na bezpośrednie zastosowanie przez przedsiębiorstwa, wymagających znacznego, zróżnicowanego, inwestowania i ścisłej współpracy partnerów tak publicznych jak i prywatnych.

W ramach programu Współpracy i Możliwości jest możliwe pozyskanie, po raz pierwszy tak wyraźnie określone, środków na badania społeczno-ekonomiczne i humanistyczne, o co zabiegała m. in Polska, związane m. in. ze wzrostem gospodarczym, zatrudnieniem, konkurencyjnością, spójnością społeczną, społecznymi, kulturalnymi i edukacyjnymi wyzwaniami w rozszerzonej UE, zrównoważonym rozwojem, zagrożeniami dla środowiska, zmianami demograficznymi, migracją i integracją, jakością życia i globalnymi współzależnościami.

Większość obszarów tematycznych VII PR jest kontynuacją tych z poprzedniego - ale wraz z jego inauguracją pojawiły się nowe, bardzo poważne możliwości, tak finansowe, jak i strukturalne, "programowe", podjęcia starych oraz nowych wyzwań naukowych. Powinniśmy zrobić wszystko, by wskaźnik tzw. skuteczności uczestnictwa Polski w VII PR się zwiększył (w poprzednim wynosił on 2,7 proc. z 1,3 proc. udziałem finansowym). Jest to możliwe przede wszystkim, dlatego że posiadamy odpowiedni, także w Uniwersytecie Śląskim, potencjał naukowo-badawczy. Jest to możliwe również dzięki temu, że będziemy dążyć w Uniwersytecie, starając się wyrównywać, tam gdzie możemy, szanse naszych uczonych z szansami naszych kolegów z UE, do zdecydowanego podwyższenia stawki godzinowej oraz wynagrodzenia uzupełniającego dla uczonych pracujących w VII PR, stosownego kalkulowania kosztów pośrednich oraz, ponieważ VII PR wprowadza dla jednostek naukowych rozliczanie się w trybie kosztu pełnego (full cost), a nie kosztu dodatkowego (additional cost), zatrudniania nowych pracowników a także opłacania wynagrodzenia pracującym na stałych etatach bezpośrednio z budżetu projektu.

Zróbmy zatem wszystko, przy zdecydowanym, w każdej postaci, wsparciu władz Uczelni, by skorzystać z tej niezwykłej szansy realizacji naszych śmiałych zamierzeń naukowych, jaką daje VII Program Ramowy UE.

WIESŁAW BANYŚ