W dniach 21-23 października 1998 roku obyła się w Cieszynie międzynarodowa konferencja z cyklu "Etnologia i antropologia kulturowa a badanie kultur regionalnych i regionalizmu w społeczeństwach nowoczesnych" na temat "Kultura w przestrzeni".
Współorganizatorami konferencji byli: Zakład Etnologii w Instytucie Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego Filii w Cieszynie, Pracownia Atlasu Etnograficznego w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu, International European Ethnocartographic Working Group w Bonn.

Obrady uroczyście otworzył Prorektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Alojzy Kopoczek, a ze strony Międzynarodowej Europejskiej Komisji Etnokartograficznej uczestników powitał jej przewodniczący prof. dr Heinrich L. Cox. Wprowadzenia do konferencji dokonała prof. dr hab. Irena Bukowska-Floreńska wskazując na wagę podjętej problematyki, jej złożoność i możliwości interpretacyjne.

W sesji plenarnej wygłoszono trzy referaty. Prezes Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego prof. dr hab. Zygmunt Kłodnicki (Zakład Etnologii, Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie) mówił o zastosowaniu metody etnograficznej w badaniach nad genezą kultury tradycyjnej. Dr hab. Halina Rusek (Zakład Etnologii, Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie) w swych rozważaniach teoretycznych dokonała analizy socjologicznej problemu wielokulturowości w przestrzeni pogranicza narodowego i etnicznego. Ks. dr Józef Budniak (Zakład Etnologii, Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie) przedstawił rolę ekumenizmu w przestrzeni religijnej Śląska Cieszyńskiego.

Z uwagi na pogłębiającą się specjalizację w zakresie prac badawczych w naukach o kulturze i możliwości wypracowania konstruktywnych ustaleń teoretycznych i metodologicznych, organizatorzy postanowili dalsze obrady i dyskusje prowadzić w trzech sekcjach problemowych. Sekcja pierwsza zajmowała się metodą etnogeograficzną w etnologii europejskiej. Goście ze Słowacji, zwłaszcza PhDr. Sońa Kovačevičová (Ustav etnologie SAU. Bratislava) i PhDr. Rastislava Stoličná (Ustav etnologie SAV. Bratislava) pokazały w jaki sposób dokonywać można studiów porównawczych poszczególnych atlasów etnograficznych. We wnioskach podkreślały, iż na mapach obejmujących Czechy, Morawy, Słowację i Węgry widać wyraźnie, że granice kulturowe zupełnie nie pokrywają się z granicami etnicznymi i politycznymi. Prof. dr Balázs Borsos (Néprajzi Kutato Csoport, Magyar Tudományos Akadémia, Budapest, Węgry) ukazał możliwości wykorzystania komputera przy wyodrębnianiu regionów etnokulturowych. PhDr. Mojmir Benža (Ustav etnologie SAU. Bratislava, Słowacja) na przykładzie obuwia i ubioru ludowego pokazał specyfikę tradycyjnej kultury słowackiej. Z kolei prof. dr Alexander Fenton (European Ethnological Research Centre, Edinburg, Szkocja) zaprezentował historię badań etnokartograficznych w Europie, a dr Bernd Schöne (Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde, Drezno, Niemcy) scharakteryzował prace kartograficzne Adama Zürnera. O zmienności zasięgów kulturowych i dynamice zjawisk kulturowych na przykładzie budownictwa ludowego mówił PhDr. Jiři Langer (Rožnov pod Radhoštem, Czechy). Przedmiotem referatu PhDr. Josefa Vařeka (Vstav pro etnografii a folkloristiku. Praha, Czechy) były szopki bożonarodzeniowe na pograniczu Czech i krajów niemieckich. Natomiast prof. dr Gabor Barna (Lehrstuhl für Volkskunde. Universität Szeged. Węgry) przedstawił w swoim wystąpieniu na mapach z obszaru Węgier zasięgi występowania zwyczajów ludowych. Próbą ukazania relacji zachodzących pomiędzy etnografią, a ludzką świadomością była wypowiedź prof. dr Jurjena van der Kooi (Nedersaksisch Institut, Universität Groningen, Holandia), zaś PhDr. József Liszka (Etnologické centrum, Komarno, Słowacja) opisał kulturę ludową węgierskiej mniejszości w Słowacji. Na uwagę zasługuje też opracowanie dr Mieczysława Trojana (Katedra Etnologii, Uniwersytet Wrocławski) o przestrzeni kulturowej szwedzkiej wyspy Olandii.

Przedmiotem zainteresowań sekcji drugiej była miejska i wiejska przestrzeń kulturowa. Prof. dr hab. Anna Brzozowska-Krajka (Instytut Filologii Polskiej UMCS Lublin) na przykładzie fenomenu góralszczyzny w Stanach Zjednoczonych Ameryki omówiła przestrzenie tradycji miejskich mniejszości etnicznych w centrum metropolii chicagowskiej. Ciekawej analizy antropologicznej przestrzeni miejskiej Wrocławia dokonali dr Mirosław Marczyk i mgr Konrad Górny (Katedra Etnologii, Uniwersytet Wrocławski). Z kolei przestrzeń miejska Łodzi była przedmiotem zainteresowań dr Ewy G. Karpińskiej i prof. dr hab. Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej (Katedra Etnologii, Uniwersytet Łódzki). Pierwsza zapre- zentowała opis analityczny idei przestrzeni granicznej jaką jest brama miejskiej kamienicy. Druga prelegentka ukazała związki zachodzące pomiędzy społecznością ewangelików łódzkich a przestrzenią materialną i społeczną tego miasta. Tematem wystąpienia prof. dr hab. Marii Pulinowej (Zakład Dydaktyki Geografii, INOZ Uniwersytet Śląski) były formy działań edukacyjnych mających na celu kształtowanie tożsamości kulturowej młodzieży w przestrzeni Zagłębia Dąbrowskiego. Natomiast dr Dariusz Rott (Instytut Nauk o Literaturze Polskiej, Uniwersytet Śląski) odtworzył przestrzeń kulturową, pośród której poruszali się mieszkańcy Leszna w latach 1628-1656. Autor ten skupił się zwłaszcza na różnorodnych wrażeniach wizualnych wywoływanych przez ową przestrzeń. Interesujący referat wygłosiła prof. dr hab. Irena Bukowska-Floreńska (Zakład Etnologii, Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie), która zanalizowała z perspektywy antropologicznej ciągłość i zmianę w przestrzeni kulturowej do- mu rodzinnego w tradycyjnych rodzinach górnośląskich. Prof. dr hab. Ryszard Kantor (Zakład Etnologii, Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie) zaproponował rozważania nad rolą, jaką w realiach systemu totalitarnego pełni wielkomiejska przestrzeń publiczna. Przestrzeń ta, poprzez odgórnie narzuconą “szatę ideologiczną", ma przede wszystkim indoktrynować a nie jak w systemach demokratycznych - informować. Próbą określenia odrębności kulturowej regionu lubuskiego było opracowanie dr Barbary Kołodziejskiej (Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze). Z kolei dr Izabela Bukraba-Rylska (Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa) przedstawiła wyniki badań nad świadomością i kompetencją kulturową mieszkańców wybranych gmin Białowieży. Antropologiczny wymiar przestrzeni młyna był przedmiotem ostatniego referatu wygłoszonego w tej sekcji przez dr Jerzego Adamczewskiego (Muzeum Etnograficzne w Toruniu).

Trzecia grupa problemowa skupiła się nad wzajemnymi relacjami zachodzącymi między przestrzenią a tradycją i tożsamością. I tak: dr Przemysław Piekarski (Instytut Religioznawstwa, Uniwersytet Jagielloński) mówił o wizji przestrzeni świata w kulturze indyjskiej, dr Elżbieta Orłowska (Instytut Geografii, Uniwersytet Wrocławski) starała się wyznaczyć współczesny zasięg geograficzny kultury arabsko-muzułmańskiej, dr hab. Ryszard Vorbich (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM, Poznań) w oparciu o materiał z badań przeprowadzonych wśród Berberów Marokańskich i mieszkańców Gór Mandara scharakteryzował dwie przeciwstawne formy adaptacji do środowiska naturalnego, ks. prof. dr hab. Franciszek Rosiński (Katedra Etnologii, Uniwersytet Wrocławski) przed- stawił zagrożenia jakie stwarza współczesna cywilizacja techniczna dla kultur regionalnych w Papui-Nowej Gwinei. Kolejne trzy referaty oparte były na danych empirycznych ze Śląska. Dr Maria Śmiełowska (Instytut Socjologii, Uniwersytet Opolski) ukazała geograficzne i symboliczne wymiary przestrzeni życia w doświadczeniach zbiorowości Śląska Opolskiego, dr Urszula Swadźba (Instytut Socjologii, Uniwersytet Opolski) zajęła się wartościami jakie funkcjonują wśród młodzieży pogranicza polsko-niemieckiego i kultu- rowego jakim jest Opolszczyzna oraz geograficznego jakim są tereny województwa zielonogórskiego, mgr Grzegorz Odoj i mgr Andrzej Peć (Zakład Etnologii, Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie) przedmiotem swoich zainteresowań uczynili zagadnienie doświadczania przez członków lokalnych zbiorowości Żor miejsc, w których zlokalizowane są kapliczki i krzyże przydrożne.

Inny prelegent, mgr Jarosław Eichstaedt (Katedra Etnologii, Uniwersytet Łódzki), wykorzystując inspiracje semiotyczne ze szkoły Moskwa-Tartu, spróbował zanalizować przestrzeń w tych apokryfach ludowych, które koncentrują się wokół osoby Jezusa Chrystusa. O uświęcaniu przestrzeni na przykładzie Sanktuarium Krzyża Świętego w Sałajce w Górnej Łomnej na Zaolziu mówiła mgr Małgorzata Michalska (Katedra Etnologii, Uniwersytet Wrocławski).

W konferencji brali też udział filozofowie. Mgr Marek Rembierz (Zakład Dydaktyki Ogólnej, Instytut Pedagogiki. Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie) wygłosił referat na temat "Metafizyczny ład przestrzeni a dylematy współczesnej kultury" zaś prof. dr hab. Krzysztof Wieczorek (Instytut Filozofii, Uniwersytet Śląski) referat "Przestrzeń nowej jaskini Platona (o niespójności wyobraźni przestrzeni w kulturze współczesnej). " Obrady w tej sekcji zakończył mgr Paweł Schmidt (Katedra Etnologii, Uniwersytet Łódzki) wystąpieniem pt. "Przestrzeń życia codziennego (badanie tożsamości lokalnej przez identyfikację z grupą)".

Cieszyńska konferencja udowodniła, że możliwe jest wspólne spotkanie i przedyskutowanie poruszonej problematyki przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych: etnologów i antropologów kulturowych, socjologów, geografów, filozofów. Otwarła szeroki, antropologiczny punkt widzenia na przestrzeń kulturową, ukazała różne aspekty metody etnogeograficznej i najnowsze osiągnięcia uzyskane dzięki tej metodzie. Obrady i dyskusje uświadomiły też, iż procesy zachodzące między przestrzenią a człowiekiem są złożone i na tyle nie wyjaśnione, że uznanie tej problematyki za w pełni rozpoznaną wydaje się przedwczesne. Sądzić należy, iż konferencja będzie inspiracją dalszych badań empirycznych i dociekań teoretycznych.