Profesor Beata Walczak w listopadzie ubiegłego roku za wybitne osiągnięcia w dziedzinie chemometrii otrzymała najwyższe w tym środowisku naukowym wyróżnienie, a mianowicie nagrodę EAS Award 2011, czyli nagrodę organizacji sponsorowanej m.in. przez American Chemical Society. Podczas inauguracji bieżącego roku akademickiego, w uznaniu dorobku naukowego, pani profesor odebrała także nagrodę „Pro Scientia et Arte”.

Prywatnie profesor Beata Walczak jest wielbicielką psów i kotów, którym poświęca wolny czas

– Nie marzyłam o chemii. Nawet tuż przed maturą moje zainteresowania wciąż jeszcze krążyły między polonistyką, matematyką, fizyką… już nawet nie pamiętam, kiedy i dlaczego zdecydowałam się na chemię – mówi z uśmiechem profesor Beata Walczak. – Jednak dziś, z perspektywy czasu, wiem na pewno, że to, co robię jest fascynujące i czy byłabym fizykiem, matematykiem czy biologiem, i tak zajmowałabym się podobnym typem zagadnień naukowych. Podobnym, czyli metodami analizy danych i ich zastosowaniami do rozwiązywania rozmaitych problemów badawczych. Wiele, z opracowanych w zespole prof. Walczak, metod znalazło już standardowe zastosowanie w analizach danych, monitoringu procesów technologicznych, chemicznych czy też w analizie pochodzenia próbek.

Czemu służą te badania? Na przykład w dziedzinie proteomiki – wyjaśnia chemiczka – porównujemy profile białkowe zdrowych i wykazujących zmiany chorobowe grup pacjentów. Celem takich badań jest wyodrębnienie i zidentyfikowanie białek, które powodują zmiany chorobowe, umożliwiając nie tylko diagnozowanie pacjentów, ale i projektowanie odpowiednich leków. Podobnie możemy opracowywać i wykorzystywać wyniki badań genomicznych czy metabolomicznych. Spektrum zastosowań chemometrycznych technik opracowania wyników powiększa się z roku na rok, a sama chemometria jest niezwykle pasjonującą dziedziną chemii analitycznej. Warto podkreślić interdyscyplinarny charakter badań prowadzonych w zespole kierowanym przez naukowca.

Profesor Beata Walczak związana jest z Uniwersytetem Śląskim od 33 lat. Jej życiorys naukowy jest niezwykle bogaty. Po doktoracie w 1984 roku i habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim (1997) otrzymała tytuł profesora zwyczajnego w 2004 roku. Wiele lat spędziła za granicą, korzystając ze stypendiów naukowych i zaproszeń do ośrodków badawczych. Pracowała m.in. w Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie (1982), na francuskim Uniwersytecie Orleańskim (1984–1986), na politechnice w austriackim Grazu (1992), na Uniwersytecie „La Sapienza” w Rzymie (2009), a od 1993 roku, przez 15 lat, w międzynarodowym konsorcjum, które powstało na Wydziale Farmacji Wolnego Uniwersytetu Brukselskiego (Vrije Universiteit Brussel). Konsorcjum było sponsorowane przez największe firmy farmaceutyczne Europy, łożące środki na stypendia doktoranckie i na staże podoktorskie.

– Byłam tam odpowiedzialna za grupę chemometryczną. Podczas pobytu w Belgii miałam możliwość kontaktów z największymi europejskimi firmami farmaceutycznymi, takimi jak GlaxoSmithKline, Novartis, Shell, TotalFinaElf, Unilever, Sandoz, Bayer, Zeneca itd. Są to bardzo przydatne kontakty, w dalszym ciągu umożliwiające współpracę naukową z przedstawicielami tych firm – podkreśla chemiczka. Z funduszy konsorcjum mieli możliwość skorzystać również katowiccy doktoranci i współpracownicy profesor Walczak.

Pani profesor nadal dużo podróżuje, a znaczna część jej wyjazdów służbowych związana jest z funkcją recenzenta prac habilitacyjnych i doktorskich. Na jej biurku obecnie leżą prace doktorskie z uniwersytetów w: Sztokholmie, Oslo, Nijmegen i Townsville (Queensland, Australia). W tym roku planuje również kilka wyjazdów na zaproszenie zagranicznych ośrodków naukowych, m.in. do Republiki Południowej Afryki. Wiele z tych wyjazdów owocuje nawiązaniem współpracy i podjęciem wspólnych projektów badawczych. Również przedstawiciele zagranicznych uczelni czy instytutów naukowych są częstymi gośćmi, kierowanego przez panią profesor, Zakładu Chemii Analitycznej. – Obecnie uczestniczymy w dużym projekcie badawczym, realizowanym we współpracy z Agricultural Research Council w Stellenbosch, RPA, który dotyczy analizy chemicznej różnych rodzajów herbat – uzupełnia profesor Walczak.

Poza badaniami naukowymi, drugą dziedziną niezwykle absorbującą i pracochłonną jest praca edytora. Profesor Beata Walczak jest członkiem komitetów redakcyjnych wielu prestiżowych, międzynarodowych czasopism naukowych. Sama jest autorką ponad 150 publikacji w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej. Jej artykuły cieszą się dużym zainteresowaniem środowisk naukowych, a miarę ich poczytności stanowi liczba cytowań, przewyższająca 3000. Jej praca edytorska zaowocowała m.in. czterotomową encyklopedią chemometryczną (Comprehensive Chemometrics) opublikowaną przez prestiżowe wydawnictwo naukowe Elsevier.