Wychowywanie dzieci i młodzieży obecnie jest najważniejszym zadaniem dla społeczeństw europejskich. Narastające problemy w kontekście dewaluacji wartości oraz ich relatywnego pojmowania, sugerują potrzebę poszukiwania źródeł owych wartości w dotychczasowym dorobku kultury oraz podejmowaniu tworzenia nowych jej przejawów powiązanych z wartościami uniwersalnymi, potrzebę nie tyle skupiania się na tradycji z próbami przywracania "dawnych porządków", lecz na jej ponownym odkrywaniu, w sytuacji, gdy rzeczywistość bardzo wyprzedza możliwe zmiany w mentalności ludzi. W niej zaś tkwi potrzeba porządkowania, a nie chaosu, potrzeba orientowania się a nie dezorientacji, w końcu potrzeba powolnej adaptacji a nie gwałtownych zmian. Stąd osadzenie procesów kształcenia i wychowywania w obszarze wartości uniwersalnych może być pewnym "porządkiem", który ułatwi wchodzenie w życie młodym osobom, pozwoli na rzeczywistą wolność, z możliwością zachowania szacunku do siebie w dokonywaniu własnych wyborów, a nie wolność rozumianą obecnie zbyt często jako rodzaj egoizmu i hedonizmu.

Dzieci i młodzież potrzebują autorytetów osób znaczących, które mogłyby cenić i naśladować. Niestety powierzchowne sposoby poznawania rzeczywistości wyuczone przez media kształcą skłonność do afirmacji idoli telewizyjnych, których umiejętności pozostają pod znakiem zapytania, a zachowania budzą niekiedy niesmak. W tej sytuacji alternatywą jest poszukiwanie takich form kształcenia i wychowania, które z natury swojej są wartościowe. Należy do nich uczestnictwo w kulturze, której rozwój wynika z rozwoju języka i myślenia oraz innych rodzajów komunikacji międzyludzkiej pozwalającej na przekazywanie myśli, wyobrażeń, uczuć, a przede wszystkim na przekazywanie z pokolenia na pokolenie uniwersalnych wartości humanistycznych ¹. To podstawowy cel, który przyświecał pomysłodawcom a jednocześnie organizatorom kolejnego, zakończonego właśnie projektu artystyczno - naukowego Sacrum - sztuka - wartości uniwersalne. Jan Paweł II in memoriam.

Jedna z nagrodzonych prac - Magdaleny Drab

Możliwość uczestnictwa w zdarzeniach artystycznych w ramach realizacji tego projektu była okazją do refleksji nad pięknem muzyki i poezji oraz przesłaniem humanistycznych treści we wspomnieniu o Janie Pawle II, Polaku o największym autorytecie moralnym. Była znacząca zarówno dla młodych artystów - wykonawców koncertów, jak i dla dziecięcej i młodzieżowej publiczności.

Projekt ten zrealizowany przez Zakład Arteterapii Uniwersytetu Śląskiego oraz Państwową Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną II st. im. K. Szymanowskiego, w roku szkolnym 2005/2006 pod patronatem honorowym JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr. hab. Janusza Janeczka, Dyrektora Biblioteki Śląskiej prof. zw. dr. hab. Jana Malickiego oraz Zespołu Pedagogiki Chrześcijańskiej PAN, był niezwykłą sposobnością dla kontaktu ze sztuką dla prawie dwóch tysięcy słuchaczy siedmiu koncertów, które odbywały się od października 2005 do kwietnia 2006 roku w sali koncertowej POSM II st. w Katowicach. Wykonawcami tych koncertów i towarzyszących im prezentacji poetyckich była młodzież POSM II st. i AM w Katowicach. Pod kierunkiem dyrygentów powstały wykonania o wysokim poziomie, wymagające profesjonalnych umiejętności, z charakterystycznym dla młodych artystów wdziękiem w interpretacji. Koncerty te prowadziła mgr Bogumiła Leńska.

Gospodarz wystawy kierownik Działu Biblioteczno-Terapeutycznego BŚ mgr Małgorzata Król wręcza nagrody dzieciom

To ogromne przedsięwzięcie zrealizowane według pomysłu oraz z bardzo znaczącym wkładem pracy prof. dr hab. Mirosławy Knapik, kierownika artystycznego projektu i mgr Bogumiły Leńskiej zaznaczyło się w pamięci odbiorców i wykonawców artystycznych prezentacji, pozostawiając wrażenia estetyczne i refleksję nad problematyką aksjologiczną w odniesieniu do własnych postaw wobec świata i drugiego człowieka.

W ramach tego projektu odbyła się również Ogólnopolska Konferencja Naukowa nt. Sacrum - sztuka - wychowywanie (opieka naukowa - dr hab. Wiesława A. Sacher), której współorganizatorami obok wyżej wymienionych była Biblioteka Śląska - prof. zw. dr hab. Jan Malicki². Wygłoszone podczas obrad referaty oraz dyskusja nad ich treścią świadczą o potrzebie namysłu nad ujętymi w temacie pojęciami, nad pokonywaniem trudności we wprowadzaniu dzieci i młodzieży w świat wartości uniwersalnych, nad tkwiącymi w sztuce możliwościami wychowawczymi.

Uczestniczący w koncertach uczniowie wzięli też udział w konkursie plastycznym, który ogłoszono w ramach omawianego projektu. Zadaniem uczestników konkursu była plastyczna interpretacja uniwersalnych pojęć (Miłość, Ojczyzna, Nadzieja, Radość, Braterstwo, Matka, Wiara) pełniących funkcje myśli przewodnich kolejnych koncertów. W pracę przy organizacji tej części projektu zaangażowani byli: Dyrektor Artystyczny Konkursu Plastycznego mgr Bogusława Melich-Czereczon (ZSO nr 7 w Katowicach), Dyrektor Biura Organizacyjnego Konkursu Plastycznego mgr Maria Sikora (POSM II st. im. K. Szymanowskiego w Katowicach) oraz jurorzy z Akademii Sztuk Plastycznych w Katowicach: prof. Jan Dubiel, prof. Stefan Speil, adt Adam Pociecha, a także wspomniana już mgr Bogusława Melich-Czereczon. Po dokonaniu wnikliwej oceny przez jury 112 prac zgłoszonych na konkurs wybrano te najlepsze i podczas ich wystawy wręczono nagrody i dyplomy.

Otwarcie tej imprezy, wieńczącej realizację projektu, odbyło się w Galerii Działu Integracyjno - Biblioterapeutycznego BŚ w Katowicach przy ul. Ligonia 5/7 dnia 1 czerwca o godz. 10.30, uświetnione koncertem kameralnym zorganizowanym i prowadzonym przez prof. Mirosławę Knapik w wykonaniu uczniów POSM II st. w Katowicach i pokazem interpretacji ruchowo-przestrzennej w wykonaniu studentów Wydziału Kompozycji, Interpretacji, Edukacji i Jazzu Akademii Muzycznej w Katowicach, przygotowanym przez dr Barbarę Dutkiewicz.

Trud organizacji wystawy prac laureatów konkursu podjęli pracownicy Działu Integracyjno - Biblioterapeutycznego BŚ i Zakładu Artetrapii UŚ. Funkcję Gospodarza wystawy pełniła Kierownik Działu Biblioteczno-Terapeutycznego BŚ, mgr Małgorzata Król, natomiast Komisarza wystawy - mgr Bogusława Melich - Czereczon.

Opisane tu działania na rzecz dzieci i młodzieży dla wzbogacania ich przeżyć, dla wprowadzania zmian w ich postawach estetycznych i aksjologicznych, wiązały się z honorową pracą wielu osób (nie wszyscy zostali tu wymienieni), które w zabieganiu i wśród własnych problemów zechciały podzielić się tym, co najcenniejsze - swoim czasem, a także swoim posłannictwem bycia wychowawcą, humanistą.

¹W. A. Sacher, referat wygłoszony na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej nt. Sacrum - sztuka - wychowywanie, Rozumienie pojęć aksjologicznych przez dzieci w sytuacji koncertowej edukacji muzycznej POSM II st. w Katowicach, UŚ, Katowice, 6 kwietnia 2006.

²Szerzej na temat tej konferencji w majowym numerze GU 2006.