W lutym roku 2004, w numerze piątym "Gazety Uniwersyteckiej," zamieszczone zostało obszerne sprawozdanie z działalności Komisji ds. Stosunków Polsko-Czeskich i Polsko-Słowackich Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Katowicach za rok 2003. Także i w tym roku, wzorem ubiegłego, zasadne wydaje się zapoznanie społeczności akademickiej Uniwersytetu Śląskiego z dorobkiem istniejącej przy Filii UŚ w Cieszynie komisji naukowej, kierowanej od stycznia 2003 roku przez ks. dr. hab. prof. UŚ Józefa Budniaka (z-ca przewodniczącego - dr Tadeusz Kania, sekretarz Komisji - dr Mirosława Pindór).

Z form ubiegłorocznej aktywności naukowej Komisji przywołania wymaga zorganizowana wraz ze Stowarzyszeniem Inteligencji Chrześcijańskiej w Republice Czeskiej konferencja naukowa "Towarzystwo Jezusowe (Jezuici) na Śląsku Cieszyńskim" (Cieszyn, 28 X). Wśród 12 referujących osób (z polskiej i czeskiej części Śląska Cieszyńskiego) znaleźli się zarówno katoliccy duchowni diecezjalni, księża jezuici, jak i duchowni ewangeliccy oraz świeccy obu konfesji- historycy, pedagodzy, etnolodzy, bibliotekoznawcy, także burmistrz Czechowic- Dziedzic. W obradach uczestniczył ks. bp Tadeusz Rakoczy- ordynariusz diecezji bielsko-żywieckiej. Na zakończenie, mającej charakter ekumeniczny i transgraniczny konferencji, odprawiona została w kościele jezuickim w Czeskim Cieszynie Msza św. koncelebrowana była pod przewodnictwem ks. bpa Franciszka Lobkowicza - ordynariusza diecezji ostrawsko-opawskiej.

W 2004 roku odbyły się 3 posiedzenia Komisji, na których wygłoszono dwa referaty: Ks. Władysław Volny - biskup śląskiego Kościoła ewangelicko-augsburskiego Wyznania i przewodniczący Czeskiej Ekumenicznej Rady Kościołów referował "Sytuację wyznaniowa w Republice Czeskiej" (14 I 2004), doc. PhDr. Jiří Štefanides z Katedry Teorii i Historii Sztuk Dramatycznych Wydziału Filozoficznego w Ołomuńcu przedstawił "Śląsk jako obszar teatralny. Uwagi do metodologii badań historii teatru w czeskiej części Śląska" (21 IV 2004). Na trzecim posiedzeniu Komisji (25 XI 2004) członkowie Komisji dr Andrzej Murzyn i dr Stanisław Michałowskiz z Filii UŚ zaprezentowali publikację Wspólnota dziedzictwa kulturowego (Kraków 2004).

Prócz wymienionych, standardowych dla prac poszczególnych komisji naukowych, form aktywności Komisja podjęła dwie cenne inicjatywy. 9 maja w Czeskim Cieszynie, z inicjatywy Komisji, Stowarzyszenia Inteligencji Chrześcijańskiej i Kongresu Polaków w Republice Czeskiej odbyło się ekumeniczne nabożeństwo biblijne, opatrzone mottem "Biblia nie zna granic". Polsko-czeską refleksję nad perspektywami wspólnej przyszłości w jednoczącej się Europie podjęto z okazji Światowego Dnia Biblii i Dnia Europy. Modlitwom przewodniczył Przewodniczący Komisji ks. dr hab. prof. UŚ J. Budniak, kazanie wygłosił zwierzchnik katowickiej diecezji Kościoła ewangelicko-augsburskiego ks. bp Tadeusz Szurman. Dyplomatów i polityków reprezentowali: konsul generalny RP w Ostrawie Andrzej Kaczorowski i senator Republiki Czeskiej Emil Škrabiš, Filię Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie - prorektor dr hab. prof. UŚ Halina Rusek.

Drugą z inicjatyw Komisji było objęcie patronatem honorowym, wespół z JM Rektorem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach prof. dr. hab. Januszem Janeczkiem oraz Międzynarodową Wspólnotą Ekumeniczną Region Polski, międzynarodowej serii wydawniczej "Dialog bez Granic" (w ramach serii, redagowanej przez członków Komisji: dr hab. prof. UŚ Wiesławę Korzeniowską, dr. Andrzeja Murzyna, dr. Stanisława Cz. Michałowskiego, ukazała się książka Wspólnota dziedzictwa kulturowego).

Charakteryzując pracę Komisji, jej osiągnięcia, wspomnieć należy także o przyznanej, przez Marszałka Województwa Śląskiego Przewodniczącemu Komisji ks. dr. hab. prof. UŚ Józefowi Budniakowi, Nagrodzie im. Karola Miarki. Ksiądz profesor nagrodę otrzymał za wybitny dorobek i działalność wzbogacającą wartość kultury regionu (także euroregionu) i kraju.

Na działalność Komisji składają się nadto indywidualne osiągnięcia jej 39 - reprezentujących różne dyscypliny naukowe i artystyczne - członków, związanych z różnymi ośrodkami akademickimi (Uniwersytet Śląski, Filia UŚ w Cieszynie, Uniwersytet Opolski, Politechnika Opolska, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej), w tym współpracowników z czeskiej części Śląska Cieszyńskiego oraz Uniwersytetu Ostrawskiego. Dotyczą one: działalności redakcyjnej, aktywności piśmienniczej (w zakresie publikacji zwartych i artykułów naukowych), uczestnictwa w konferencjach naukowych (zarówno w charakterze organizatorów, jak i referentów), wygłaszania gościnnych wykładów, udziału w międzynarodowych projektach badawczych, podejmowanie partnerskiej współpracy na poziomie wydziałów uniwersyteckich, wymienności doktorantów, promotorstwa w zakresie prac awansowych i działalności recenzenckiej, uczestnictwa w przewodach profesorskich, aktywizacji studentów do pracy na rzecz współpracy transgranicznej, działalności artystyczno-koncertowej, działań w funkcjonujących na polsko-czeskim pograniczu w regionie Śląska Cieszyńskiego stowarzyszeniach o charakterze ponadnarodowym.

Nie wdając się w zbytnie uszczegółowienia, w zakresie działalności redakcyjnej przywołać należy przynajmniej przygotowanie i zredagowanie przez prof. zw. dr. hab. Czesława Głombika oraz poprzedzenie przezeń Wprowadzeniem książki: Z prac badawczych współczesnych filozofów słowackich (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego), czy uczestnictwo dr. hab. prof. UŚ Zygmunta Kłodnickiego w pracach Rady Redakcyjnej dwurocznika naukowego "Ethnologia. Europae.Centralis", zainicjowanego przez grupę czeskich etnologów z Brna. W zakresie zaś piśmiennictwa naukowego wymienić należy ks. dr. hab. prof. UŚ Józefa Kiedosa książkę Jezuici na trenie Śląska Cieszyńskiego (Skoczów 2004) oraz zakwalifikowanie do druku w ramach planu wydawniczego O/PAN pracy dr Mirosławy Pindór Polsko-czeskie i polsko-słowackie kontakty teatralne. Cieszyn - Český Těšín 1945-1999. Prócz publikacji zwartych (wydrukowanych bądź do druku przyjętych) członkowie Komisji ogłosili szereg artykułów w pracach zbiorowych bądź czasopismach naukowych (m.in. dr hab. prof. UŚ W. Korzeniowska: Wartości łączące pokolenia- na przykładzie wkładu ziemiaństwa czeskiego, morawskiego i śląskiego (monarchii Habsburgów) w przemiany kulturowe tych obszarów [w:] Wspólnota dziedzictwa kulturowego, tom I serii: "Dialog bez Granic", Kraków 2004, dr hab. prof. UŚ Halina Rusek: "Swoi" i "obcy" w świadomości mieszkańców Śląska Cieszyńskiego [W:] Świadomość narodowa w Polsce i Słowacji w XIX i XX wieku/ Národné vedome v Polsku a na Slovensku v XIX a XX storoci, Wrocław 2004, dr hab. prof. UŚ Robert Mrózek: Składniki subsystemów onimicznych we współczesnej praktyce komunikacyjnej [W:] Vlastné meno v komunikácii, red. P. Žigo, M. Majtán, Bratislava 2003, prof. dr hab. Alojzy Suchanek: Próba analizy podręczników do wychowania muzycznego wydanych dla szkół z polskim językiem nauczania w Państwowym Wydawnictwie Pedagogicznym w Pradze [W:] "Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach" 2004, nr 2155, dr Ewa Fonfara: Czytania ziemi. Szkic do pejzażu literackiego Śląska Cieszyńskiego [W:] Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, red. H. Synowiec, Katowice 2004, Koncepcja wydoskonalenia obywatela kraju według Gustawa Morcinka [W:] "Śląskie Miscellanea", T. XVII, red. K. Heska-Kwaśniewicz, wyd. Komisja Historyczno-Literacka PAN, Oddział w Katowicach, dr Mirosława Pindór: Pozaartystyczne czynniki uczestnictwa w życiu teatralnym polsko-czeskiego pogranicza (na przykładzie miast Cieszyna i Českého Těšína) [W:] Teatry w Europie. Teatr - otoczenie społeczne, prawne i finansowe, red. S.Flejterski, E.Roszkowska, Szczecin 2004, Czesko-cieszyńskie wybory repertuarowe wyznacznikiem identyfikacji z regionem [W:] Konference Oblastní divadlo a regionální identita, płyta CD, Český Těšín 2004, Literatura Śląska Cieszyńskiego w Scenie Polskiej Těšínského divadla [W:] "Śląskie Miscellanea, T. XVII, red. K.Heska-Kwaśniewicz, Edukacyjna funkcja teatru w społeczeństwie na granicy dwóch państw (na przykładzie Śląska Cieszyńskiego [W:] Edukacja kulturalna-wybrane obszary, red. K. Olbrycht, Katowice 2004; dr Aleksandra Humel zrecenzowała książkę Stanisława Zahradnika Ropice-Ropica ( "Zwrot" 2004, nr 12).

Konferencja naukowa "Towarzystwo Jezusowe (Jezuici) na Śląsku Cieszyńskim"

W zakresie organizacji konferencji naukowych przywołania wymaga organizacja przez dr. hab. prof. UŚ Józefa Budniaka i Piotra Badurę (SICh) konferencji "Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim", w kwestii uczestnictwa w konferencjach natomiast m.in. dr hab. prof. PO Wandy Musialik referat: Problem nadmiaru czy niedoboru? Gasnące narody (międzynarodowa konferencja "Procesy migracyjne grup narodowych (etnicznych) ludności w Europie średniej i w CR we współczesnym jednoczącym się społeczeństwie europejskim", Opava 5-6 X), prof. UŚ dr hab. Haliny Rusek referaty: Tożsamość człowieka pogranicza (międzynarodowa konferencja "Wielokulturowość pogranicza", Cieszyn 19 V), Doświadczenie we współpracy Uniwersytetu Śląskiego Filii w Cieszynie z Uniwersytetem Ostrawskim (międzynarodowa konferencja "Problemy zarządzania międzynarodową współpracą szkół wyższych w regionach przygranicznych", Poznań 12-14 XI), dr. hab. prof. UŚ Roberta Mrózka referat Zadania współczesnej onomastyki (XVI Slovenská onomastická konferencia, Bratislava 16-17 IX), dr Edyty Korepty referat: Świadomość poetycka nowego pokolenia twórców po roku 1989 (międzynarodowa konferencja "Poezja czeska i polska po 1989 roku", Opava 10 XI ), dr Mirosławy Pindór referaty: Pozaartystyczne czynniki uczestnictwa w życiu teatralnym polsko- czeskiego pogranicza (na przykładzie miast Cieszyna i Českého Těšína) (międzynarodowa konferencja "Teatry w Europie. Teatr - otoczenie społeczne, prawne i finansowe", Międzyzdroje 17-19 V), Polsko-czeska i polsko-słowacka współpraca kulturalna w latach 1945-2004. Wielość odmian (na przykładzie Śląska Cieszyńskiego (międzynarodowa konferencja "Wielokulturowość pogranicza"...).

Z wygłaszanych gościnnie przez członków Komisji referatów wyszczególnić należy prof. dr. hab. Alojzego Suchanka wykład Próba interpretacji utworów muzycznych oraz konsekwencje pedagogiczne poszczególnych form interpretacji, wygłoszony dla studentów Katedry Wychowania Muzycznego Uniwersytetu Ostrawskiego oraz referat Proč měl rock and roll takový vliv na mládež celého světa/ Wpływ rock and rollu na młodzież całego świata, wygłoszony dla studentów Bohemistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

W kwestii wspólnych projektów naukowo-badawczych przedstawienia wymaga dr. hab. prof. UŚ Zygmunta Kłodnickiego współpraca z Instytutem Etnologii i Folklorystyki Słowackiej Akademii Nauk nad wspólnym projektem: Atlas Słowiańszczyzny i zainicjowanie wraz z grupą brneńskich etnologów serii: "Dorobek kartograficzny Atlasów Środkowoeuropejskich" oraz dr hab. prof. W. Korzeniowskiej, dr. S. Michalowskiego, dr. A. Murzyna uczestnictwo w seminarium naukowym w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Ostrawskiego, poświęconym dyskusji wokół wspólnego projektu Wspólnota dziedzictwa kulturowego.

W kwestii inicjowania przez członków Komisji studentów do działań na rzecz współpracy transgranicznej wymienić należy kierowanie aktywizacją studentów Animacji Społeczno-Kulturalnej w zakresie realizacji zadań ujętych w perspektywicznej Strategii Rozwoju Śląska Cieszyńskiego - na poziomie programów i strategii gminnych, regionalnych oraz transgranicznych (skorelowanie Zadań Strategii ze Strategią Rozwoju Pogranicza Polsko- Czeskiego oraz Strategią Rozwoju Pogranicza Polsko-Słowackiego), coroczne inspirowanie studentów do uczestnictwa w imprezach społeczno-kulturalnych, ujętych w kalendarium wspólnotowych polsko-czeskich przedsięwzięć artystycznych, przede wszystkim Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego "Na Granicy" i kina " Na Granicy".

W zakresie działalności artystyczno-koncertowej przywołania wymaga przede wszystkim prof. dr. hab. A. Suchanka praca dyrygencka z Chórem Nauczycieli Polskich przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czechach, udział w koncertach na rzecz środowiska polonijnego oraz szkolnictwa polskiego na Zaolziańskim Śląsku, występy z zespołem Morawskich Nauczycieli z koncertami w Republice Czeskiej, udział w pracach jury w Międzynarodowym Festiwalu Pieśni Chóralnej "Svátky písní Olomouc".

Członkowie Komisji współpracują nadto z uniwersytetami czeskimi: Uniwersytetem Karola w Pradze (prof. UO dr hab. Z. Glaeser), Uniwersytetem Palackiego w Ołomuńcu (prof. UO. dr hab. Z. Glaeser, dr M. Pindór), Uniwersytetem w Ostrawie (prof. dr hab. Daniel Kadłubiec, prof. UŚ dr hab. W. Korzeniowska, prof. UŚ dr hab. R.Mrózek, prof. E. Delekta, dr A.Murzyn, dr S. Michałowski), z Uniwersytetem Śląskim w Opawie (dr E. Korepta) i słowackimi: Uniwersytetem im Cyryla i Metodego w Nitrze, Uniwersytetem im. Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy, Uniwersytetem w Bratysławie (prof. UŚ dr hab. Z.Kłodnicki).

dr Mirosława Pindór