Funkcjonowanie jezior i sztucznych zbiorników wodnych - zwłaszcza w obszarach o znaczących wpływach antropogenicznych - wymagało podjęcia dyskusji i wymiany doświadczeń na temat ich użytkowania, rewitalizacji i ochrony. Szczególnie istotnym zagadnieniem - na tle doświadczeń z innych regionów Polski oraz zagranicy - było wytyczenie optymalnych kierunków zagospodarowania sztucznych zbiorników wodnych występujących w granicach tzw. "pojezierzy antropogenicznych". Doskonałym przykładem terenu określanego tym mianem jest Wyżyna Śląska. Na tym obszarze występuje kilka tysięcy sztucznych zbiorników wodnych (poeksploatacyjnych, w nieckach z osiadania, zaporowych i innych) o łącznej powierzchni kilkudziesięciu km2.

Ciekawy obszar, ważne i aktualne problemy środowiskowe oraz zaangażowanie instytucji górnośląskich i zagłębiowskich w badania

wód stojących, zaowocowały organizacją konferencji limnologicznej, kolejnej z cyklu corocznych spotkań organizowanych z udziałem gości z zagranicy przez różne ośrodki akademickie od 1995 roku.

VIII Ogólnopolska Konferencja Limnologiczna odbyła się na Wydziale Nauk o Ziemi UŚ w Sosnowcu w dniach 15-17 września 2004 roku pod hasłem Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne - funkcjonowanie, rewitalizacja i ochrona. Konferencja została zorganizowana przez WNoZ UŚ we współpracy z Oddziałem Katowickim Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Polskim Towarzystwem Limnologicznym dla ponad stu uczestników z Polski oraz Litwy, Białorusi, Czech, Rosji i Ukrainy. Finansowe wsparcie przedsięwzięcia zostało zapewnione przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Prezydenta Miasta Sosnowiec, Prezydenta Miasta Będzin oraz Władze Uniwersytetu Śląskiego. W pracach programowych komitetu organizacyjnego uczestniczyli m.in.: prof. dr hab. Adam Choiński, dr hab. Stanisław Czaja, prof. dr hab. Jan Drwal, prof. dr hab. Helena Gawrońska, prof. dr hab. Ryszard Glazik, prof. dr hab. Andrzej T. Jankowski (przewodniczący), prof. dr hab. Jerzy Jańczak, prof. dr hab. Kęstutis Kilkus, prof. dr hab. Władysław Lange, prof. dr hab. Konstanty Lossow, dr Włodzimierz Marszelewski, prof. dr hab. Zdzisław Michalczyk, dr Mariusz Rzętała, dr Rajmund Skowron, prof. dr hab. Tadeusz Szczypek, dr Marek Turczyński oraz prof. dr hab. Ryszard Wiśniewski.

Działania organizacyjne pozostały w gestii osób wchodzących w skład tzw. sterującego komitetu organizacyjnego, m.in.: mgr Roberta Machowskiego, dr Mariusza Rzętały, dr Tadeusza Molendy, dr Oimahmada Rahmanova, mgr Marka Rumana, mgr Anny Nitkiewicz-Jankowskiej, dr Grzegorza Jankowskiego, dr Martyny Rzętały, mgr Wojciecha Smolarka. Sprawna organizacja konferencji była możliwa dzięki bardzo dużemu zaangażowaniu przedstawicieli Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Śląskiego (ultra.cto.us.edu.pl/~skng), m.in. Łukasza Tawkina - Prezesa SKNG UŚ, Jacka Krawczyka, Agnieszki Kot, Justyny Misiak, Lucyny Piekarczyk, Izabeli Wiktor.

W trakcie konferencji wygłoszono kilkadziesiąt referatów w ramach wystąpień okolicznościowych oraz sesji referatowych, których problematyka w odniesieniu do jezior i sztucznych zbiorników wodnych dotyczyła m.in.: genezy, nowych metod oceny morfometrii, bilansu wodnego oraz warunków wymiany wód i odnawialności zasobów, dynamiki masy wodnej, fizycznych i chemicznych oraz biologicznych właściwości wód stojących, procesów brzegowych i osadów dennych, rewitalizacyjnych aspektów rekultywacji, funkcji oraz nowych kierunków użytkowania zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju i przepisami ochrony środowiska, uwarunkowań oraz skutków zaniku jezior oraz likwidacji zbiorników wodnych, prawnych aspektów użytkowania, rewitalizacji i ochrony jezior oraz sztucznych zbiorników wodnych.

W trakcie konferencyjnego studium terenowego przeprowadzono dyskusję wraz z prezentacją dotychczasowych osiągnięć aplikacyjnych i naukowych w obrębie następujących obiektów terenowych: zbiorniki w zlewni Pogorii i wyrobisko Kuźnica Warężyńska, zbiornik Dziećkowice, zbiorniki w Tychach Czułowie, zbiorniki wodne w Knurowie Szczygłowicach, Zbiornik Rybnicki, zbiornik Pławniowice, zbiorniki Dzierżno Duże i Dzierżno Małe, Kanał Gliwicki, zbiornik Kozłowa Góra.

Wyniki konferencji Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne - funkcjonowanie, rewitalizacja i ochrona zostały upowszechnione w postaci monograficznej publikacji konferencyjnej pod tym samym tytułem oraz w czwartym tomie Limnological review - obszernej, profesjonalnej, recenzowanej publikacji wyłącznie angielskojęzycznej, powstałej pod nadzorem Komitetu Redakcyjnego, w skład którego wchodzą przedstawiciele różnych ośrodków akademickich z kraju oraz zagranicy. Opracowania dotyczą szeroko pojętych zagadnień związanych z naturalnymi i antropogenicznymi przemianami jezior, a także procesami prowadzącymi do tych zmian. Obydwie publikacje rozesłane zostały do blisko stu zagranicznych limnologicznych ośrodków naukowych oraz kilkudziesięciu instytucji naukowych, naukowo-badawczych i dydaktycznych na terenie Polski.

Duże zainteresowanie konferencją oraz problematyką dotyczącą zbiorników wodnych w regionie górnośląsko-zagłębiowskim były podstawą rozważań nad możliwością zorganizowania kolejnego spotkania limnologicznego przez środowisko sosnowieckich hydrologów i geografów, a początkiem października 2004 r. podjęto decyzję i wyznaczono organizatorów - Oddział Katowicki PTG, WNoZ UŚ oraz PTLim. Następna, IX Ogólnopolska Konferencja Limnologiczna z udziałem gości zagranicznych, odbędzie się w Cieszynie w dniach 13-16 września 2005 r. pod hasłem Jeziora i sztuczne zbiorniki wodne - procesy przyrodnicze oraz znaczenie społeczno-gospodarcze. W programie konferencji organizatorzy przewidują: sesje plenarne, sesje referatowe, spotkania okolicznościowe, a także sesje terenowe (Zbiornik Goczałkowicki, "Żabi Kraj", Kaskada Soły, elektrownia szczytowo-pompowa na górze Żar, zbiornik Racibórz, polder Buków, zbiorniki wodne w okolicach Ostrawy, stawy w dolinie Odry na południe od Ostrawy i zbiornik Terlicko w Republice Czeskiej). Informacje na temat tej konferencji znajdują się na witrynach Oddziału Katowickiego PTG (ptg.wnoz.us.edu.pl) oraz Polskiego Towarzystwa Limnologicznego (www.ptlim.h2o.pl), a wszelkie sugestie, zapytania i uwagi prosimy kierować do przedstawicieli organizatorów: dr Mariusz Rzętała (mrz@wnoz.us.edu.pl) lub mgr Robert Machowski (rmachow@wnoz.us.edu.pl).

mgr Robert Machowski
dr Mariusz Rzętała
Wydział Nauk o Ziemi UŚ