W dniach 2 i 3 grudnia 2004 r. odbyła się kolejna sesja naukowa przygotowana przez Zakład Arteterapii Uniwersytetu Śląskiego oraz Bibliotekę Śląską w Katowicach, zatytułowana Dziecko w kulturze europejskiej. Opiekę naukową i artystyczną nad całością projektu sprawowała Kierownik Zakładu Arteterapii prof. UŚ dr hab. Mirosława Knapik, przy współpracy Dyrektora Biblioteki Śląskiej prof. zw. dr. hab. Jana Malickiego. Funkcje sekretarzy naukowych pełniły dr Wiesława A. Sacher i dr Grażyna Szafraniec, z Zakładu Arteterapii UŚ, przy współpracy mgr Małgorzaty Król - Dyrektora Biblioteki Terapeutycznej w Katowicach.

Projekt Dziecko w kulturze europejskiej jest kolejną już propozycją prezentacji naukowych oraz koncertów, warsztatów, spotkań artystycznych, poświęconych ukazaniu roli edukacji kulturalnej i wychowania przez sztukę w życiu człowieka, zwłaszcza we wczesnym jego okresie. Obecność dziecka w kulturze europejskiej, sztuka dziecka i sztuka dla dziecka, rozpatrywane były na tle czynników rozwojowych, wychowawczych, edukacyjnych, a przede wszystkim na tle czynników kulturowych. Tak szeroko postawiony temat, był interpretowany w wielu różnorodnych aspektach, wyznaczanych przez zaproszonych gości i uczestników projektu.

Do współpracy zaproszono specjalistów z zakresu pedagogiki kultury, artystów muzyków, plastyków, aktorów, rytmików i reżyserów, pedagogów, psychologów i wychowawców, którzy tworzą dla dzieci albo prowadzą z dziećmi interesujące zajęcia artystyczne. Oprócz dyskusji naukowych, zaprezentowano rzeczywiste osiągnięcia dzieci i ich opiekunów w dziedzinie edukacji artystycznej, ukazując tym samym możliwości współtworzenia kultury polskiej, będącej częścią kultury europejskiej.

Cele realizacji projektu to integracja środowisk naukowych i twórczych, działaczy kultury, organizatorów działalności kulturalnej, prezentacja wyników badań naukowych w zakresie proponowanej tematyki, umożliwienie wymiany poglądów na forum dyskusyjnym, ukazanie dokonań artystycznych grupowych i indywidualnych, promocja ciekawych przedsięwzięć artystycznych, synteza wiedzy naukowej i diagnoza aktualnej sytuacji w dziedzinie edukacji kulturalnej i wychowania przez sztukę, stworzenie możliwości dalszych eksploracji naukowo - badawczych w kolejnych projektach zespołowych i indywidualnych, realizowanych w przyszłości przez organizatorów.

2 grudnia, w sekcji 1 nt. Wybrane aspekty funkcjonowania dziecka w procesach akulturacji i edukacji szkolnej głos zabrały: mgr Aldona Swoboda (POSM II st. w Katowicach), dr Wiesława A. Sacher (UŚ Katowice), dr Grażyna Szafraniec (UŚ Katowice), dr Anna Stawiarska (WSP Częstochowa), Mariola Sarnik (ZSO nr 7 w Katowicach, mgr Maria Sikora (POSM II st. Katowice). Następnie odbył się koncert w wykonaniu uczniów POSM II st. im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Wystąpił chór żeński pod dyrekcją Mirosławy Knapik oraz kwartet fletowy z klasy kameralnej mgr Małgorzaty Komorowskiej. W interpretacjach ruchowo - przestrzennych przygotowanych pod kierunkiem mgr Ewy Nowak i mgr Anny Szczepańskiej wystąpił także Zespół Wydziału Rytmiki.

W Bibliotece Terapeutycznej przy ul. Ligonia 7, otwarta została wystawa rzeźby i ceramiki twórców niepełnosprawnych "Świat kształtem odkrywany". Komisarzem wystawy był mgr Marek Plura, otwarcia wystawy dokonała Kierownik Śląskiej Biblioteki Terapeutycznej mgr Małgorzata Król. Odbył się także koncert w wykonaniu Kwartetu smyczkowego POSM I i II st. im. F. Chopina w Bytomiu, z klasy kameralnej mgr Krzysztofa Batoga. Koncert prowadziła prof. UŚ dr hab. Mirosława Knapik.

Popołudniu odbywały się warsztaty muzyczne, które prowadziły: mgr Aldona Swoboda (POSM II st. w Katowicach): Tercjowość w strukturach akordowych trójdźwięku i czterodźwięku w kształceniu słuchu oraz dr Wiesława A. Sacher (UŚ Katowice): Przez muzykę do samego siebie. Warsztaty terapeutyczne prowadziły mgr Ilona Kika - Ryszka, mgr Joanna Lach, (ZSS nr 8 w Katowicach): Specyficzne zachowania osób autystycznych i wpływ tych zachowań na proces uczenia się oraz dr Grażyna Szafraniec (UŚ Katowice): Kolory życia.

W tym samym czasie toczyły się obrady sekcji 2 nt. Kulturowe i artystyczne konteksty edukacji i terapii. Swoje wystąpienia wygłosiły: dr Iwona Wendreńska (UŚ Katowice): Przygoda z Socratesem, dr Jadwiga Lach - Rosocha (ATH Bielsko - Biała): Emancypacja kulturowa dziecka w perspektywie edukacyjnej, dr Anna Łobos (UŚ Katowice): Dziecko i jego język w świecie kultury ponowoczesnej, dr Anetta Pasternak (AM Katowice): Znaczenie ruchu w metodzie rytmiki jako czynnika pośredniczącego w rozwoju wyobraźni muzyczno - plastycznej, mgr Zofia Dzierka (ZSS nr 8 w Katowicach): Nauczyciel i uczeń upośledzony - ich relacje w procesie edukacji.

Sekcja 3 Edukacyjne aspekty kultury muzycznej dzieci i młodzieży obradowała w POSM II st. im K. Szymanowskiego, ul. Ułańska 7B Katowice. Głos zabrali kolejno: dr (kw. I st.) Barbara Gajek - Kraska (PSM I i II st. im. S. Moniuszki w Zabrzu): Kryteria doboru repertuaru w pracy z chórem dziecięcym, dr Szymon Bywalec (POSM II st. Katowice): Utwory orkiestrowe dla słuchacza dziecięcego w twórczości kompozytorów XX wieku, mgr Sabina Balczarczyk (POSM II st. Katowice): Pamięciowy aspekt nauki gry dzieci na fortepianie, mgr Edyta Gryboś - Zabrzeńska (ZSS im. J. Korczaka Mysłowice): Edukacja muzyczna w obowiązującym systemie oświaty w Wielkiej Brytanii, mgr Aleksandra Maciejczyk (POSM II st. Katowice): Metoda rytmiki jako forma edukacji estetycznej, dr (kw. I st.) Beata Borowska (Akademia Muzyczna Katowice): Formy animacji muzycznej wśród uczniów ogólnokształcących szkół podstawowych, dr Barbara Dutkiewicz (AM Katowice): Rola improwizacji ruchowej w rozwijaniu wyobraźni dziecka, mgr Oksana O. Gumińska (Uniwersytet w Równem, Ukraina): Wychowanie muzyczne w szkołach ogólnokształcących Ukrainy, st. wykł. Maryna Smalko (Uniwersytet w Równem, Ukraina): Zdrowie psychiczne jako główny aspekt pracy z dziećmi uzdolnionymi muzycznie, Prof. Mikoła Korejczuk (Uniwersytet w Równem, Ukraina): Organizacja i działalność zespołów instrumentalnych w szkołach Ukrainy.

3 grudnia w Bibliotece Śląskiej, w sali Parnassos, odbyła się sesja plenarna: Dziecko w kulturze europejskiej. Sesję prowadziła prof. UŚ dr hab. Mirosława Knapik. Po prezentacji wokalno - ruchowej Nad pięknym modrym Dunajem w wykonaniu dzieci z Przedszkola nr 40 w Rudzie Śl., (przygotowanie mgr Hermina Ogiermann), głos zabrały: dr hab. Grażyna Kempa (UŚ Katowice): Polska pieśń preferencją w edukacji wychowanków w warunkach integrującej się Europy oraz dr Romualda Ławrowska (AP Kraków): Wprowadzanie dziecka w kulturę przez aktywność muzyczną. Po kolejnej prezentacji tanecznej Ekspresja emocji w wykonaniu uczestników WTZ PSOUU w Chorzowie oraz zespołu "Błyskawica" z Domu Kultury w Chorzowie Starym, przygotowanej przez mgr Aleksandrę Borowiecką, głos zabrały dr hab. (kw. II st.) Iwona Melson (AM Katowice): Rola uczestnictwa w szkolnym zespole wokalnych formą kształtowania osobowości dziecka - z obserwacji jurora chórów dziecięcych oraz dr Marzena Śniarowska - Witt (UŚ Katowice): Taniec z dzieckiem we mnie. Na zakończenie wystąpili uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 37 w Katowicach (oddział dla dzieci niedosłyszących), w prezentacji "Zorba" przygotowanej przez mgr Grażynę Kondzielnik i mgr Annę Brzozowską.

dr Grażyna Szafraniec
Zakład Arteterapii UŚ