LISTA FILADELFIJSKA

Od dawna nauka próbuje w jakiś sposób zinwentaryzować stan swojego posiadania, sprawdzić jaka jest wartość poszczególnych odkryć, badań, ustaleń, itp. Stąd bierze się popularność rozmaitych rankingów, które same w sobie dzielone są na lepsze i gorsze, a o ich wartości można dyskutować długo. Jedną z takich klasyfikacji jest tak zwana lista filadelfijska. Jest to baza danych filadelfijskiego Instytutu Informacji Naukowej ISI, która obejmuje 16 tysięcy pism, książek, danych dotyczących badań naukowych z zakresu nauk ścisłych, społecznych i humanistycznych. Dział, na podstawie którego sporządza się tzw. "Listę filadelfijską" obejmuje - w skali roku - 8 tysięcy wszelkiego rodzaju pism. Zbiór zawiera pełne dane bibliograficzne każdego pisma wraz ze streszczeniami, adresy autorów i wydawców oraz cytowaną bibliografię.

Oczywiście autorzy listy zdają sobie sprawę z tego, że nie obejmuje ona wszystkich pozycji z zakresu światowej literatury naukowej, co jest niemożliwe. Powołują się jednak na tzw. Prawo Bradforda, stwierdzające, że tak naprawdę w świecie liczy się około 1000 pism, a i spośród nich niewiele ma jasno wytyczoną dziedzinę i zakres tematyczny, spora część to swoistego rodzaju "worki", do których wrzuca się wiele tekstów z różnych zakresów problemowych.

Przeprowadzone w Filadelfii analizy wskazują, że połowa ważnych publikacji naukowych ukazujących się w trakcie jednego kwartału jest publikowana w około 150 pismach na świecie.

Ocena i wybór pism jest robiona co 2 tygodnie na podstawie danych zgromadzony przez ISI. Pracownicy tej instytucji recenzują prawie 2 tysiące tytułów, z których ostatecznie zakwalifikowanych zostaje około 10-12 %. Okresowej ocenie podlegają także pisma już wcześniej uwzględnione, szczególnie pod kątem poziomu i związku z prezentowanym tematem. Każde pismo jest obszernie oceniane przez specjalistów z danej dziedziny zatrudnionych przez ISI. W razie potrzeby korzysta się także z sieci doradców, uczestniczących w procedurze ocenienia.

Pod uwagę brany jest poziom publikacji, zawartość edytorska, międzynarodowy dobór autorów i dane dotyczące cytowań. Żadne z tych kryteriów nie jest analizowane osobno, lecz poddawane są łącznej ocenie w celu wskazania mocnych i słabych stron pisma.

Istotnym kryterium jest częstotliwość ukazywania się. Publikacja musi się pojawiać według założonej częstotliwości, np. kwartalnik co kwartał, miesięcznik co miesiąc. Regularne ukazywanie się sugeruje, że istnieje stały dopływ pozycji, a opóźnianie wydań jest niedopuszczalne. W tej sytuacji nie mają szans nawet bardzo wartościowe pisma, które np. w Polsce ukazują się nagminnie z nawet kilkuletnim opóźnieniem.

W trakcie procedury są brane pod uwagę co najmniej 3 numery. Ważnym czynnikiem jest też zgodność z międzynarodowymi konwencjami edytorskimi, umożliwia to wyłuskanie istotnych tekstów zawartych w piśmie. Konwencje te obejmuję pełną informacyjność tytułu pisma, adekwatność tytułów poszczególnych tekstów wobec ich zawartości, pełną informację bibliograficzną dla wszystkich przypisów i pełny adres autora.

Ze względu na niemożność tłumaczenia wszystkich pism, muszą one konieczne zawierać angielskie tytuły, streszczenia, kluczowe słowa i przypisy. Jest to konieczne dla zaistnienia w świecie.

Przy ocenie nowego pisma brane jest także pod uwagę, czy wzbogaca ono istniejące już zbiory informacji na dany temat lub w danej dziedzinie. Analizie podlega także "znaczenie geograficzne" - stąd na liście są uwzględniane pisma regionalne. Ocenianie są nie jednak nie na tle całej produkcji, lecz w stosunku do innych pism regionalnym. O międzynarodowości publikacji decyduje nie tylko dobór autorów, ale także np. powoływanie się na międzynarodowe cytaty.

Ocena cytatów jest różna w zależności od dziedziny, wiadomo, że np. dyscypliny węższe jak np. botanika czy matematyka wyzyskują mniej cytatów niż np. biotechnologia i genetyka. Istotne jest również to, że w naukach humanistycznych od publikacji do cytowań może upłynąć nawet kilka lat, w sytuacji, gdy w naukach ścisłych i medycznych trwa to znacznie krócej.

Przy kwalifikacji nowych pism badana jest nie tylko ich zwartość, ale także wcześniejsze publikacje autorów tomu, wydawców i skala cytacji ich dzieł. Uwzględniane są także cytaty w pismach nie wchodzących w skład listy.

ISI chętnie przyjmuje pisma do oceny. W tym celu należy przygotować następujące dane: pełną nazwę pisma, jego ISSN, nazwisko i adres redaktora i wydawcy oraz 2, 3 numery pisma, w tym konieczne ostatnio wydany, a także krótkie wyjaśnienie, na czym polega wyjątkowość tytułu na tle innych. Całość należy przesłać do the Publication Processing Department, ISI, 3501 Market Street, Philadelphia, PA 19104 USA.

Ponieważ lista filadelfijska ma znaczenie ogólnoświatowe i nie uwzględnia publikacji w językach narodowych KBN przygotował własną quasi - listę wciągając na nią pisma uznane przezeń za ważne w swoich dziedzinach. Ranking ten służy m. in. do przyznawania punktów dla poszczególnych jednostek uczelnianych w Polsce. Na najnowszej liście zostały uwzględnione między innymi: Śląskie Prace Etnograficzne; Śląskie Miscellanea; Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach : Socjolingwistyka, Prace z Nauk Społecznych. Folia Philosophica, Z problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej, Problemy Prawa Karnego, Problemy Prawne Górnictwa, Problemy Prawne Handlu Zagranicznego, Studia Iuridica Silesiana.