Drogę do otwarcia Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach zainicjowały 29 kwietnia 1997 roku konsultacje ówczesnego rektora – prof. zw. dr. hab. Tadeusza Sławka z arcybiskupem dr. Damianem Zimoniem, metropolitą katowickim.

Uroczystość otwarcia i poświęcenia nowego gmachu Wydziału Teologicznego UŚ 12 października 2004 roku. Od lewej: metropolita katowicki i Wielki Kanclerz Wydziału Teologicznego arcybiskup Damian Zimoń, prefekt Kongregacji Edukacji Katolickiej kardynał Zenon Grocholewski, ówczesny rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek i ówczesny dziekan Wydziału Teologicznego ks. prof. zw. dr hab. Wincenty Myszor

W 1954 r. władze państwowe zamknęły Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wśród kleryków, którzy zmuszeni byli wówczas zamienić sale uniwersyteckie na pomieszczenia seminaryjne, sporą grupę stanowili seminarzyści z ówczesnej diecezji katowickiej. Po niespełna pięćdziesięciu latach na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach otwarto Wydział Teologiczny – już nie tylko klerycy, lecz również świeccy mogli od tej pory podjąć – w bliskiej okolicy – studia uniwersyteckie w zakresie teologii.

Drogę do otwarcia Wydziału Teologicznego zainicjowały 29 kwietnia 1997 roku konsultacje ówczesnego rektora, prof. zw. dr. hab. Tadeusza Sławka z arcybiskupem Damianem Zimoniem, metropolitą katowickim. 7 kwietnia 1998 roku Senat UŚ uchwalił „Główne kierunki rozwoju Uniwersytetu”, w których znalazł się zapis o tworzeniu podwalin do powstawania nowych wydziałów, w tym Wydziału Teologicznego. Arcybiskup zaproponował wówczas zorganizowanie nowego ośrodka teologicznego ks. prof. dr. hab. Wincentemu Myszorowi, wykładowcy w UKSW w Warszawie. Praca organizacyjna koordynowana przez ks. prof. Myszora została zwieńczona przez Kongregację Edukacji Katolickiej decyzją z 9 sierpnia 2000 roku o erygowaniu Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego. 2 października 2001 roku ks. prof. Wincenty Myszor, już jako dziekan, przewodniczył inauguracji pierwszego roku akademickiego.

Katowicka teologia szybko stała się integralną częścią środowiska uczelni.

– Założenie Wydziału niewątpliwie miało wzbogacić środowisko pod względem teologicznym, naukowym. Kiedy wchodziliśmy w przestrzeń Uniwersytetu, przyjęto nas ciepło, z otwartym sercem. To dla nas ważne tym bardziej, że w innych środowiskach uniwersyteckich w Polsce pojawiały się w tym zakresie opory i niechęć, a tutaj ta otwarta postawa pozwoliła nam rozwinąć skrzydła – wspomina ks. prof. UŚ dr hab. Antoni Reginek, prodziekan Wydziału Teologicznego ds. studentów..

Przełomowy dla wydziału okazał się rok 2004. Dokładnie pięćdziesiąt lat po likwidacji Wydziału Teologicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim teologia w Katowicach wprowadziła się do własnego budynku. Przestrzenny i nowoczesny gmach przy ul. Jordana 18, autorstwa architektów: mgr. inż. Jerzego Stysiały i mgr. inż. Henryka Wilkosza, poświęcił 12 października ks. kard. Zenon Grocholewski, prefekt Kongregacji Edukacji Katolickiej.

W miarę rozwoju dydaktyki oraz badań naukowych Wydział Teologiczny zmieniał się. W krótkiej historii Wydziału kolejnym, po otrzymaniu własnego gmachu, znaczącym faktem okazało się uzyskanie w 2009 roku pełni praw uniwersyteckich. Wydarzenie zwieńczyła 20 października 2010 roku pierwsza przeprowadzona na Wydziale habilitacja ks. Leszka Szewczyka, adiunkta z Zakładu Liturgiki i Homiletyki.

Katowicka teologia w niespełna dziesięć lat znalazła się w czołówce polskich wydziałów teologicznych.

– Uzyskaliśmy pełne prawa uniwersyteckie, na czele z nadawaniem stopni. Znajdujemy się również wysoko w rankingach. Myślę, że w takim środowisku studiuje się i pracuje lepiej, ponieważ istnieją perspektywy awansu, szanse kariery naukowej. Z drugiej strony, mamy również sygnały, że nasi absolwenci podejmują pracę w niezależnych kręgach kościelnych oraz innych branżach. Kiedy pracodawca ma zaufanie do absolwenta Wydziału Teologicznego, jest to również budujące – podkreśla ks. prof. Antoni Reginek.

Od początku Wydział Teologiczny nie pozostaje bez wpływu na Uniwersytet, Kościół oraz region.

– Poszczególne części tej ciekawej triady tworzą pewną prawdę o Śląsku. Tradycja, kultura, historia, życie Kościoła oraz rozwój naukowy w naszych warunkach harmonijnie się przenikają. Nie da się opisać tej Ziemi z pominięciem którejkolwiek. Nasz uprzemysłowiony region potrzebuje solidnej duchowości, rzetelnych fundamentów naukowych i trwania przy tradycji. Myślę, że właśnie z tej przyczyny społeczność akademicka UŚ już w 1981 roku podejmowała pierwsze kroki w kierunku powołania Wydziału Teologicznego. Kiedy 13 stycznia 2005 roku dziękowaliśmy podczas audiencji Janowi Pawłowi II za powołanie Wydziału Teologicznego, ówczesny rektor, prof. Janusz Janeczek powiedział: „W naszych działaniach pobrzmiewało echo słów Waszej Świątobliwości o konieczności nadania kształceniu i badaniom uniwersyteckim wymiaru kontemplacyjnego, opartego na humanizmie chrześcijańskim”. Myślę, że obecność teologii na UŚ temu właśnie służy – kontemplacyjnemu spojrzeniu na świat, z którego rodzi się nadzieja nadająca sens naszemu życiu – stwierdza arcybiskup dr Damian Zimoń, metropolita katowicki.

Na Wydziale, w cieniu katedry, nauka i dydaktyka wzbogacone są życiem Kościoła.

– Specyfiką teologii jest fakt, że do jej uprawiania potrzebna jest wiara. Relacja pozostaje tutaj jednak dwustronna – wiara jest fundamentem teologii, ale rzetelnie uprawiana teologia wpływa na wiarę i w pewnym stopniu ją kształtuje. Mogę powiedzieć, że w moim przypadku studiowanie teologii pozwoliło mi poznać i zrozumieć wiarę Kościoła, a ostatecznie umożliwiło zbudowanie mojej wiary od nowa. Studiowanie to oczywiście również życie towarzyskie. Wspólne spędzanie czasu na zajęciach i poza nimi, owocuje w przyszłości. Na studiach rodzą się przyjaźnie i życiowe znajomości – mówi Michał Kamiński, absolwent teologii, obecnie uczący religii.

W dniach zajęć dydaktycznych, w kaplicy na parterze celebrowana jest Eucharystia. Na korytarzach przemykają wymieszani studenci świeccy i klerycy, niejednokrotnie zaangażowani w życie swoich wspólnot parafialnych. Wzrastającą grupę wśród świeckich stanowią również studenci nauk o rodzinie, kierunku studiów otwartego w roku akademickim 2009/2010.

Katowicka teologia jest dwunastym wydziałem Uczelni. Nadzór sprawują nad nią zarówno Uniwersytetu Śląskiego, jak i watykańska Kongregacja Edukacji Katolickiej. Kierujący nią prefekt, ks. kard. Zenon Grocholewski, uczestniczył w ostatnich uroczystościach dziesiątej rocznicy erygowania Wydziału Teologicznego. Przyjął wówczas również nadany mu przez społeczność akademicką zaszczytny tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego.