Wzorem lat minionych (zob. "GU" 2004/5, "GU" 2005/5) zasadne wydaje się zapoznanie społeczności akademickiej całego Uniwersytetu Śląskiego z dorobkiem istniejącej od 1992 roku przy Filii UŚ w Cieszynie, obecnie przy Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji, Komisji Naukowej Katowickiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk. Kierowana od stycznia 2003 roku przez ks. dr. hab. prof. UŚ Józefa Budniaka liczy aktualnie 44 członków (w tym 5 z Republiki Czeskiej).

Komisja wraz z Zakładem Teologii Ekumenicznej Wydziału Teologicznego oraz Edukacją Religijną Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego 2 czerwca ub. roku zorganizowała konferencję naukową "Aby byli jedno z okazji 10. lecia encykliki Jana Pawła II Ut unum sint". Zaproszeni księża i profesorowie, reprezentujący 8 ośrodków uniwersyteckich Polski i Czech: Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Opolski, Chrześcijańską Akademię Teologiczną w Warszawie Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Łódzki i Uniwersytet w Ołomuńcu, wygłosili łącznie 13 referatów; m.in. dr Walerian Bugel z Uniwersytetu im. Palackiego w Ołomuńcu) przedstawił Ut unum sint w Kościele czeskim, prof. dr hab. Karol Karski (CHAT) mówił nt. Prymatu Piotrowego w rozumieniu luteran, ks. prof. dr hab. Jan Górski (WT, Katowice) przywołał Misyjny wymiar Ut unum sint.

W 2005 roku odbyły się 2 posiedzenia Komisji, na których wygłoszono dwa referaty: 28 IV PhDr Libor Martinek - bohemista, tłumacz, poeta, pracownik naukowo- dydaktyczny Instytutu Bohemistyki i Bibliotekoznawstwa Wydziału Filozoficznego-Przyrodniczego Uniwersytetu Śląskiego w Opawie, przedstawił referat "Literatura polska i czeska na Zaolziu. Próba porównania", nadto zaprezentował publikację swego autorstwa Literatura polska na Zaolziu po 1945 roku (Opawa 2005), 19 XI - dr Edyta Korepta - literaturoznawca, pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, mówiła o Pograniczu polsko-czesko-słowackim w epopei beskidzkiej Pawła Łyska i zapoznała obecnych ze swoją książką Zagadnienie tożsamości regionalnej w literaturze Śląska Cieszyńskiego (Katowice 2005), nadto zaprezentowała czeskojęzyczną pozycję wydawniczą Kulturněhistorická encyklopedie Slezska a Severovýchodní Morawy (wyd. Ustáv pro regionalni studia Ostravske Univerzity, 2005).

Na działalność Komisji składają się również indywidualne osiągnięcia poszczególnych (reprezentujących różne dyscypliny naukowe i artystyczne) członków, związanych z różnymi ośrodkami akademickimi (Cieszyn, Katowice, Opole, Bielsko- Biała), w tym współpracowników z czeskiej części Śląska Cieszyńskiego oraz Ostrawy. W świetle powyższego przywołać należy przede wszystkim nadanie w dniu 31 marca 2005 roku członkowi Komisji prof. zw. dr. hab. Czesławowi Głombikowi - propagatorowi filozofii czeskiej i słowackiej w Polsce, tytułu doctora honoris causa przez Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu. Nadmienić należy nadto, iż osiągnięcia poszczególnych członków Komisji realizują się na polach działalności redakcyjnej, aktywności piśmienniczej, uczestnictwa w konferencjach naukowych (zarówno w charakterze organizatorów, jak i referentów), udziału w międzynarodowych projektach badawczych, działalności wystawienniczo- koncertowej, podejmowania działań w funkcjonujących na polsko-czeskim pograniczu w regionie Śląska Cieszyńskiego stowarzyszeniach o charakterze ponadnarodowym, uczestnictwa w inicjatywach międzynarodowych oraz aktywizacji studentów do pracy na rzecz współpracy transgranicznej.

Ks. prof. Józef Budniak, przewodniczący komisji ds. stosunków polsko-czeskich i polsko-słowackich

Nie wdając się w zbytnie uszczegółowienia, w zakresie działalności redakcyjnej przywołać należy przynajmniej zredagowanie przez ks. prof. UŚ dr. hab. Józefa Budniaka publikacji Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim (wyd. WAM, Kraków 2005), ks. prof. dr. hab. Z. Glaesera współredakcję książki Pielgrzymowanie a integracja (Opole 2005) oraz uczestnictwo prof. UŚ dr.hab. Zygmunta Kłodnickiego w pracach Rady Redakcyjnej rocznika naukowego "Ethnologia. Europae Centralis". Časopis pro národopis střední Evropy. Pisma poświęconego etnologii środkowej Europy", zainicjowanego przez grupę czeskich etnologów z Brna, nadto wejście skład redakcji kwartalnika "Český lid", wydawanego przez Etnologický ústav AV CR. W zakresie zaś piśmiennictwa naukowego wymienić należy dr Edyty Korepty książkę Zagadnienie tożsamości regionalnej w literaturze Śląska Cieszyńskiego (Katowice 2005). Prócz publikacji zwartych członkowie Komisji ogłosili szereg artykułów w pracach zbiorowych i czasopismach naukowych, min.: ks. Piotr Jerzy Badura: Jezuici na Śląsku Cieszyńskim (W:) Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim, wyd. WAM, Kraków 2005, ks. prof. UŚ dr. hab. Józefa Budniak: Chrześcijaństwo w Czechach w okresie przemian po "Aksamitnej Rewolucji" (W:) "Zaranie Śląskie" Katowice- Cieszyn 2004, nr 9, Droga do świętości Melchiora Grodzieckiego (W:) Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim, wyd. WAM, Kraków 2005, Kościół w Czechach w pielgrzymce do europejskiej współnoty (W:) Pielgrzymowanie a integracja, Opole 2005, prof. zw. dr hab. Cz. Głombik: Słowackie studia Gadamerowskie (W:) "Zbliżenia-Annaherungen" 2005, nr 2, Kratochvil Josef (W:) Powszechna Encyklopedia Filozofii, Lublin 2005, T.6, Aleksandra Humel: Z twórczości scenicznej Adama Wawrosza (W:) "Zaranie Śląskie" Katowice- Cieszyn 2004, nr 9, Proza Wilhelma Przeczka (W:) Narracja-(auto)biografia-etyka, Wrocław 2005, dr Edyty Korepta: Elementy autobiografizmu w narracji fikcjonalnej jako odzwierciedlenie poczucia tożsamości lokalnej (na przykładzie twórczości emigracyjnej Pawła Łyska związanej z kulturą beskidzką) (W:) Narracja-(auto)biografia-etyka, ks. prof. UŚ dr. hab. Józef Kiedos: Duszpasterska działalność ojców jezuitów na Śląsku Cieszyńskim w okresie katolickiej reformy Kościoła (W:) Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim..., prof. UO dr hab. Wanda Musialik: Pod Jezuickimi skrzydłami (W:) Towarzystwo Jezusowe na Śląsku Cieszyńskim..., - dr Mirosława Pindór: Zaranie polsko-czeskich kontaktów teatralnych w Cieszynie (W:) "Zaranie Śląskie" Katowice- Cieszyn 2004, nr 9, Cieszyn i Český Tĕšín lat dziewięćdziesiątych przestrzenią kontaktowania się teatralnych kultur trzech narodów: polskiego, czeskiego i słowackiego (W:) O divadle na Moravĕ a ve Slezsku, red. Tatjana Lazorčáková, wydawca: Univerzita Palackého v Olomoucu, Olomouc 2004, (ukazał się w 2005 r), prof. UŚ dr hab. Haliny Rusek: Kresowe kultury religijne - przykład pogranicza południowego (W:) Polskie kultury religijne. Perspektywy socjologiczne, Warszawa 2005, prof. dr. hab. Alojzy Suchanek Festiwal Muzyki Dawnej w Cieszynie- edycja 2005, "Zwrot" 2005, nr 12, dr hab. Jadwiga Uchyła- Zroski: Rodzina pierwszym środowiskiem życia dziecka (W:) Współczesna rodzina polska - jej stan, perspektywy, Mysłowice 2005, Muzyka wartością duchową i środkiem wychowania (W:) W poszukiwaniu nowej edukacji jutra, Szczecin 2005, dr. Tadeusz Kania: recenzja wydawnicza książki Z myślą o potomnych. Publikacja jubileuszowa z okazji 40-lecia Sekcji Historii Regionu ZG PZKO, Opole- Czeski Cieszyn 2005.

W zakresie organizacji i uczestnictwa w konferencjach naukowych przywołania wymaga zorganizowanie przez prof. dr. hab. J. Budniaka konferencji nt. "Aby byli jedno z okazji 10. lecia encykliki Jana Pawła II Ut unum sint" (2 VI 2005). W kwestii uczestnictwa w konferencjach wzmiankować należy: prof. UŚ dr hab. Ireny Bukowskiej-Floreńskiej przewodniczenie obradom podczas konferencji nt. " Pogranicze biało - rusko - litewsko - polskie. Historia - ethos - język - kultura (Supraśl 16 -18 IX), prof. zw. dr. hab. Czesława Głombika referat: Kant a problém prvej filozofie (konferencja nt. "Kantov odkaz v kontexte filozofickej pritomnosti", Prešov 19-20 V), dr E. Korepty referat Wesela śląskie w literaturze (konferencja nt. "Teatr w literaturze czeskiej i polskiej, Opawa 15-16 XI), dr Jadwigi Mazur referat nt. Przemoc w rodzinie w mieście przemysłowym w okresie transformacji w Polsce (konferencja "Rodnia na prelome tisicrocia", Nitra 16- 17 V), dr M. Pindór referaty nt.: Recepcja literatur narodowych w Těšínském divadle, (konferencja szkoleniowa "Bibliotekarskie warsztaty twórcze z wykorzystaniem literatury", patronat: Euroregion Śląsk Cieszyński - Těšínské Slezsko, Cieszyn 16 VI), Współczesny teatr czeski i słowacki w polskiej recenzji teatralnej, (konferencja nt. "Teatr w literaturze czeskiej i polskiej", Opawa 15-16 XI), dr. Marka Rembierza uczestnictwo w międzynarodowej konferencji nt. "Sytuacja osób niepełnosprawnych i zadania pedagogiki społeczne (Prešov 13 XI), prof. UŚ dr hab. H. Rusek referat nt. Kresowe kultury religijne - przykład pogranicza południowego, (konferencja "Kultury religijne w Polsce", Kielce 17-18 VI), prof. dr. hab. Wojciecha Świątkiewicza wystąpienie na międzynarodowej konferencji "Family at the Turn of the Millenium" (Nitra V 2005), dr J. Uchyła - Zroski referat Nauczyciel muzyki jako artysta, pedagog, Europejczyk, (konferencja "Psychologia rozwoju muzycznego a kształcenie nauczycieli", Warszawa 25-26 XI).

Wykład ks. dr. Tomasza Siudy z Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu

W kwestii udziału członków Komisji w międzynarodowych projektach badawczych uwzględnić należy: prof. dr. hab. Wojciecha Świątkiewicza udział w międzynarodowym (polsko - czesko - słowacko - węgierskim) projekcie "Tradition and modernity in the life - style of the familie of the Visegrad Countries", ks. prof. dr. hab. Zygfryda Glaesera uczestniczenie w projektach: "Pielgrzymowanie a integracja" (Uniwersytet Opolski, Uniwersytet Śląski, Wyższe Metropolitarne Seminarium Duchowne w Pradze), "Wspólna Eucharystia - cel ekumenii" (Uniwersytet Opolski- Uniwersytet w Ołomuńcu), dr E. Korepty praca nad powstaniem. Kulturněhistorická encyklopedie Slezska a Severovýchodní Morawy (wyd. Ustáv pro regionalni studia Ostravske Univerzity, 2005).

W zakresie działalności artystycznej wystawienniczo - koncertowej odnotować należy: prof. zw. Eugeniusza Delekty udział w międzynarodowych wystawach: 1. wystawa grafiki grafików pn. "Vystava česko-polskágrafiky", Ostrava Galeria Student Uniwersytetu Ostrawskiego, Galeria Uniwersytecka, 2. wystawa pn. "Prezentacja Galerii Regionów Przygranicznych Republiki Czeskiej i Polski" , Havírov, Sala Wystaw Viléma Wunschego; uczestniczenie w Międzynarodowych Warsztatach w Ostrawie, pracę dyrygencką prof. dr. hab. A. Suchanka z Chórem Nauczycieli Polskich przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Kulturalno- Oświatowego w Czechach, udział w 15 koncertach na rzecz środowiska polonijnego oraz szkolnictwa polskiego na Zaolziu, występy z zespołem Morawskich Nauczycieli z 12 koncertami w Republice Czeskiej.

W zakresie uczestnictwa członków Komisji w transgranicznych stowarzyszeniach i międzynarodowych inicjatywach wymienić należy: członkostwo prof. UŚ dr hab. H. Rusek i ks. J. Badury w Zarządzie Stowarzyszeniu Inteligencji Chrześcijańskiej- organizacji o charakterze ponadnarodowym i konfesyjnym, działającej od czerwca 2OO2 roku na Śląsku Cieszyńskim - jego części czeskiej i polskiej, z siedzibą w Czeskim Cieszynie, pełnienie przez dr E. Fonfarę, w ramach przynależności do Zarządu Towarzystwa im. Gustawa Morcinka (siedziba w Skoczowie), funkcji koordynatora działalności Ligi Szkół Morcinkowskich w Polsce i w Czechach (Karwinie, członkostwo dr M. Pindór w Oddziale Regionalnym Stowarzyszenia "Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka" (z siedzibą w Cieszynie).

W kwestii uczestnictwa członków Komisji w inicjatywach międzynarodowych wymienić należy: dr M. Pindór udział w pracach Komitetu Organizacyjnego polsko - czesko - słowackiego Festiwalu Teatralnego "Na Granicy", uczestniczenie w pracach jury XI edycji Konkursu Recytatorskiego im. A. Mickiewicza "KRESY 2005" (Eliminacje Centralne dla Polaków z Republiki Czeskiej - Czeski Cieszyn 18 XI 2005), prof. dr. hab. A. Suchanka udział w pracach jury XI " Przeglądu Cieszyńskiej Pieśni Ludowej w Czeskim Cieszynie", kilkakrotne wzięcie udziału przez prof. UŚ dr. hab. J. Budniaka i ks. P. J. Badurę w polskojęzycznej audycji Głos Chrześcijan, emitowanej przez Český Rozhlas Ostrava (m.in. audycja "Jan Paweł II a ekumenizm", "Brat Roger - sługa pojednania").

Odnośnie inicjowania przez członków Komisji studentów do działań na rzecz współpracy transgranicznej wymienić należy: dr E. Fonfary kierowanie aktywizacją studentów Animacji Społeczno- Kulturalnej (przedmiot: praktyka śródroczna i ciągła) w zakresie realizacji zadań ujętych w perspektywicznej Strategii Rozwoju Śląska Cieszyńskiego - na poziomie programów i strategii gminnych, regionalnych oraz transgranicznych (skorelowanie Zadań Strategii ze Strategią Rozwoju Pogranicza Polsko-Czeskiego oraz Strategią Rozwoju Pogranicza Polsko- Słowackiego), podejmowanie zadań z takich domen strategicznych, jak: kultura, edukacja, turystyka i sport, dr M. Pindór coroczne inspirowanie studentów do uczestnictwa w imprezach społeczno-kulturalnych, ujętych w kalendarium wspólnotowych polsko-czeskich przedsięwzięć artystycznych, przede wszystkim Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego "Na Granicy" (maj) i Kina "Na Granicy"(kwiecień).

Członkowie Komisji współpracują z uniwersytetami czeskimi: Uniwersytetem Karola w Pradze, Uniwersytetem Palackiego w Ołomuńcu, Uniwersytetem w Ostrawie, Uniwersytetem Śląskim w Opawie i słowackimi: Uniwersytetem im Cyryla i Metodego oraz Uniwersytetem Konstantina Filozofa w Nitrze, Uniwersytetem im. Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy, Uniwersytetem w Bratysławie. Pole tejże współpracy stają się coraz bogatsze i dla obu stron niezwykle inspirujące.

Opracowała Sekretarz Komisji
dr Mirosława Pindór