Po pierwsze: ŚLĄSK - takie było główne przykazanie, jakie przyświecało i nadal przyświeca redakcji miesięcznika "Śląsk", który w listopadzie 2005 roku świętował swoje 10. urodziny. Jubileusz, na którym zjawili się najznamienitsi przedstawiciele śląskiej kultury odbył się 29 listopada w Muzeum Śląskim w Katowicach.

Pierwszy numer "Śląska" ukazał się w listopadzie 1995 roku po dwóch latach starań, podjętych przez przyszłego wydawcę, czyli Górnośląskie Towarzystwo Literackie. Pomimo trudnej sytuacji na rynku czytelniczym i niesprzyjającej pismom kulturalnym koniunktury udało się redakcji "Śląska" przezwyciężyć wszelkie perturbacje, a co więcej pismo ukazywało się regularnie, co miesiąc, dzięki czemu dziś po dziesięciu latach może poszczycić się 121 numerami. "Śląsk" jest pismem o profilu ponadregionalnym i zasięgu ogólnopolskim, ukazującym najważniejsze dokonania w sztuce i kulturze regionu.

Tadeusz Kijonka ze statuetką "Śląski Orzeł 2005"

Nie jest to jednak typowe pismo literackie czy kulturowe. Jego otwarta formuła dopuszcza podejmowanie problematyki społecznej i politycznej, choć pismo, nastawione na dialog i swobodną wymianę myśli nie jest związane z jakąkolwiek siłą polityczna. Głównym zamierzeniem Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego było stworzenie czasopisma, które miało integrować życie kulturalne całego Śląska, ponad granicami ówczesnych województw. Miało to być pismo niezależne, suwerenne, prezentujące wysokie kryteria wartości. Cele te w ciągu dziesięciu lat konsekwentnie realizowano, co zaowocowało gronem 600-800 czytelników prenumerujących pismo, które co miesiąc rozchodzi się w 4 tys. egzemplarzy. W skład pierwszej redakcyjnej stopki weszli Wiesława Konopelska, Krzysztof Karwat, Marian Kisiel, Jan F. Lewandowski, Wojciech Łuka i Feliks Netz. Od samego początku czasopismo było związane, niejako za pośrednictwem ludzi dla niego piszących, z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach.

Rektor UŚ profesor Janusz Janeczek przyjmuje tytuł "Przyjaciela Śląska"

Z okazji dziesięciolecia "Śląska" redakcja pragnąc uhonorować tę okrągłą datę przyznała 10 nagród indywidualnych za wybitne dokonania twórcze. Nagrodę stanowi statua Śląskiego Orła wykonana z brązu według projektu katowickiego rzeźbiarza Zygmunta Brachmańskiego. Za wzorzec posłużyła artyście sylwetka orła umieszczona na zworniku Kaplicy Piastowskiej,

Wojciech Kilar

w kościele Franciszkanów w Opolu. Przy wyborze laureatów do tej jakże prestiżowej nagrody redakcja ograniczyła się do dzieł twórców utożsamianych ze Śląskiem, ale dodatkowe kryterium wyboru miała stanowić niepodważalna ich wartość oraz wkład do kultury narodowej. Do grona laureatów zaliczono: Jerzego Dudę-Gracza w imieniu, którego pośmiertnie nagrodę odebrała żona; znamienitych przedstawicieli świata muzyki - kompozytorów Henryka Mikołaja Góreckiego i Wojciecha Kilara oraz przedstawicieli innych dziedzin kultury jak Wojciecha Kuczoka, Kazimierza Kutza, Lecha J. Majewskiego, Stanisława Niemczyka, Magdalenę Piekorz, Jarosława Świerszcza i Henryka Wańka. Nazwiska te zostały wybrane nie przypadkowo. Z całą pewnością są to ludzie kojarzeni ze Śląskiem i gloryfikujący lokalną kulturę na arenie krajowej i nie tylko. Obok tych dziesięciu honorowych nagród, redakcja "Śląska" wspólnie z Górnośląskim Towarzystwem Literackim przyznała Medale Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego oraz nobilitowała tytułem Przyjaciela "Śląska" grono najbardziej zasłużonych, w którym to gronie znaleźli się między innymi JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek oraz dyrektor Biblioteki Śląskiej prof. zw. dr hab. Jan Malicki.

Magdalena Piekorz

Na Jubileusz do Muzeum Śląskiego zawitały prawdziwe tłumy, których znakomitość podkreślały przebijające się twarze znanych i szanowanych osobistości.

Wojciech Kuczok

Można było tu spotkać ludzi w różnym stopniu ze Śląskiem związanych, począwszy od przyjaciół i współpracowników czasopisma, poprzez sympatyków i czytelników do fundatorów i ludzi, bez których tego typu pismo nie miałoby możliwości funkcjonowania na rynku wydawniczym. Redaktor naczelny "Śląska" Tadeusz Kijonka przyjął w imieniu redakcji liczne gratulacje i życzenia na kolejne lata owocnej pracy. Jerzy Duda-Gracz pięć lat temu z okazji okrągłej rocznicy czasopisma podsumował dowcipnie zmagania redakcji i jej walkę o przetrwanie miesięcznika: Chociaż powołaliście "Śląsk" w Święto Zmarłych (...) Wasza pięciolatka jest widocznym zwycięstwem ducha nad materią. Pozostaje mieć nadzieję, że kolejne lata będą równie owocne, a czasopismo, w niezmienionej formie, będzie miało wpływ na opinie o Śląsku nie tylko ludzi z nim związanych.

MAJA SZWEDZIŃSKA