Jeszcze nie tak dawno, w wiejskich kościółkach, można było spotkać organistów, którzy nie znali nut. Jako taki słuch i pamięć muzyczna były ich głównymi sprawnościami; nie mieli gdzie doskonalić umiejętności grania, chyba, że u równych sobie nauczycieli, nasladując ich muzyczne próby. Taki "dławiduda" często zwracał na siebie uwagę czerwonym spuchniętym nosem, wskazującym na wyraźną skłonność do nadużywania mocniejszych trunków.

Charakterystycznej postaci "dławidudy" przeciwstawiali

Konferencję otwarła prof. dr hab. Krystyna Turek

się mniej liczni organiści z prawdziwego zdarzenia - artyści, będący wykształconymi w konserwatoriach wirtuozami. Nazywano ich "fugistami", bowiem jako biegli w swoim fachu, popisywali się umiejętnością grania fug Jana Sebastiana Bacha oraz innych dzieł wielkich mistrzów. Do swoich kolegów, służących niedouczonym muzykanctwem liturgicznej potrzebie, odnosili się nieco pogardliwie. Dziś takie historie są chyba coraz rzadsze, ponieważ akompaniowanie liturgii grą na organach wymaga i wiedzy, i niemałych, choć niekoniecznie wirtuozowskich umiejętności.

Takiej wiedzy i biegłości w grze dawne szkółki organistowskie nie były w stanie rozwijać. Tu i ówdzie ubolewano nad tym faktem i szukano rozwiązania problemu, stawiając przedtem pytanie: dlaczego muzyka kościelna stoi u nas na tak niskim stopniu. Jedna z odpowiedzi mówiła o braku stosownego i przyzwoitego wynagrodzenia dla organistów. Dzisiaj już nikogo nie dziwi, że byle jakie i krótkotrwałe przygotowanie do organistowskiej służby, łączono niegdyś z nauką rzeczy pożytecznych (ogrodnictwa, pszczelarstwa, wiejskiego rzemiosła).

O tych i innych sprawach mówił ks. prof. dr hab. Tadeusz Przybylski podczas dwudniowej, ogólnopolskiej konferencji naukowej zatytułowanej Polska muzyka religijna - między epokami i kulturami, zorganizowanej w Cieszynie w dniach 23-24 listopada br. przez Katedrę Kompozycji i Teorii Muzyki, działającą w ramach Instytutu Muzyki filii Uniwersytetu Śląskiego. Autor referatu Z dziejów kształcenia organistów w Polsce w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, reprezentant krakowskiego środowiska naukowego, przedstawił swój temat w sposób kompetentny a zarazem barwny, budzący zainteresowanie i uznanie słuchaczy.

Uczestnicy sesji, której program naukowy zaprojektowały

Referat wygłasza ks. prof. dr hab. Tadeusz Przybylski

i do skutku doprowadziły prof. dr hab. Krystyna Turek oraz dr Bogumiła Mika, przedstawili 25 niezwykle interesujących referatów. Ukazano w nich problematykę muzyki religijnej w możliwie szerokiej perspektywie. Tym samym, wątki ściśle muzykologiczne przeplatały się w poszczególnych wystąpieniach z treściami teologicznymi, również ekumenicznymi (referenci ze środowisk rzymsko- i polsko-katolickich, a jako przedmiot analiz i interpretacji - muzyka kręgów katolickich, protestanckich i prawosławnych), zaś tematykę prezentowanych opracowań historycznych, w sposób najzupełniej oczywisty i naturalny, uzupełniały interpretacje wyników terenowych badań folklorystycznych. Niewątpliwym sukcesem organizatorów było również to, że wzięli w nim udział naukowcy z różnych środowisk, duchowni i świeccy, z Cieszyna, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Opola, Poznania, Torunia, Warszawy, Wrocławia.

Listopadowe cieszyńskie konferencje poświęcone muzyce religijnej mają już swoją tradycję i dorobek z wyraźnie zarysowującą się tendencją rozwojową. Idea organizowania tego rodzaju spotkań pojawiła się przed kilku laty i początkowo objęła swoim zasięgiem jedynie śląskie środowisko naukowe. Od ubiegłego roku mają one charakter ogólnopolski, jednak już pojawiły się opinie, że należałoby dążyć do umiędzynarodowienia przyszłych spotkań. Tymczasem ukazało się wydawnictwo, w którym zamieszczono materiały z ubiegłorocznej konferencji, a jest szansa, że również i tegoroczne wystąpienia zostaną utrwalone w postaci drukowanej i udostępnione szerszemu ogółowi zainteresowanych.

W tym roku, obok przedstawicieli gospodarzy

Zebrani na sali obrad słuchacze

(prof. dr hab. K. Turek, dr B. Mika, mgr A. Kochańska, mgr M. Wołczek, mgr A. Wójcik) referaty prezentujące szeroko rozumianą problematykę muzyki religijnej przedstawili (wymieniamy w kolejności wystąpień): dr A. Patalas (Kraków), prof. dr hab. W. Węgrzyn-Klisowska (Warszawa - Wrocław), mgr A. Bywalec-Fojcik (Kraków), mgr M. Chrenkoff (Kraków), mgr M. Stawowy (Lublin), ks. prof. dr hab. T. Przybylski (Kraków), ks. prof. dr hab. S. Ziemiański (Kraków), ks. dr W. Hudek (Katowice), dr R. Skupin (Gdańsk), dr hab. R. Pośpiech (Opole), prof. dr hab. P. Dahlig (Warszawa), dr A. Nawrocka-Wysocka (Poznań), mgr E. Sławińska-Dahlig (Łódź), mgr J. Jackowski (Warszawa), ks. dr M. Michalski (Toruń), ks. mgr B. Skowroński (Warszawa), mgr A. Draus (Kraków), mgr R. Borowiecka (Kraków), mgr K. Kiwała (Kraków), mgr K. Płoskoń (Kraków).

Obradom konferencji przewodniczyli prof. dr hab. K. Turek, adi. II st. W. Cienciała, dr M. Mendel-Miśka i dr B. Mika. Na zakończenie pierwszego dnia odbył się także, ciepło przyjęty krótki koncert nauczycieli akademickich z cieszyńskiej filii UŚ. W duecie wystąpili mgr Krzysztof Durlow (skrzypce) oraz adi. Tomasz Spaliński (gitara).