W lutym br. minęła setna rocznica śmierci Andrzeja Cinciały. Pragnąc uczcić postać tego wybitnego syna Ziemi Cieszyńskiej, Zakład Folklorystyki Ogólnej i Stosowanej Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, z inicjatywy swego kierownika prof. dr hab. Daniela Kadłubca, zorganizował poświęconą mu konferencję naukową, która odbyła się 27 maja w Centrum Konferencyjnym cieszyńskiej filii UŚ. O życiu i dokonaniach dawnego prezesa Czytelni Ludowej i Towarzystwa Domu Narodowego, prawnika i folklorysty mówili zaproszeni przez organizatorów, wybitni znawcy problematyki regionalnej: dr hab. Krystyna Turek, dr Edward Buława, mgr Jan Krop, mgr Wiesław Milerski, a także studenci III roku etnologii, którzy przedstawili wyniki prowadzonych przez siebie badań terenowych na temat żywotności folklorystycznej spuścizny A. Cinciały.

Po upływie stu lat, a więc z dystansu jaki dzieli obecnie żyjące pokolenie od pokolenia "szermierzy sprawy narodowej", osoba i twórczość autora Słownika dyalektycznego Śląska Cieszyńskiego postrzegane są w nieco odmiennym niż wówczas świetle. Niekwestionowane dokonania Cinciały na polu ludoznawczym stały się impulsem, z którego narodziły się późniejsze osiągnięcia śląsko-cieszyńskiej humanistyki. Jest obowiązkiem obecnego pokolenia wydobycie postaci A. Cinciały z zapomnienia, uczynienia z jego dziedzictwa "właściwego użytku" - wskazywali w swoich refleksjach na otwarcie konferencji prorektor UŚ prof. dr hab. Alojzy Kopoczek oraz, pełniący rolę gospodarza spotkania, prof. dr hab. Daniel Kadłubiec.

Skromny nagrobek na ewangelickim cmentarzu w Cieszynie informuje nie tylko o miejscu wiecznego spoczynku A. Cinciały, ale także o tym, że był to "WYBITNY DZIAŁACZ OKRESU PRZEBUDZENIA NARODOWEGO LAUREAT AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE". Trudno spodziewać się na nagrobnym kamieniu szczegółowej listy zasług tego człowieka, który - pochodząc z rodziny skromnego zagrodnika w Kozakowicach Górnych - stopniowo przekształcił się w jednego z pierwszych szermierzy ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Dr E. Buława, który Cinciałę uczynił jednym z bohaterów swej znakomitej książki owym szermierzom poświęconej, podczas konferencji przedstawił plastyczny obraz przeobrażeń jakimi naznaczone były kolejne etapy w życiowej drodze, wiernego ewangelickim ideałom... gimnazjalisty, kancelisty, studenta poszukującego usilnie zbliżenia się do narodu polskiego i jego kultury, polskiego działacza, twórcy polskiego ludoznawstwa na Śląsku Cieszyńskim.

Na życie A. Cinciały (1825 - 1898) złożyło się "pasmo drobnych dokonań". Tak postrzegał je Jan Stanisław Bystroń - wybitny polski językoznawca, socjolog i etnograf, wnuk cieszyńskiego notariusza, twórcy broszurki Nowości niesłychane dla śląskich chłopów (1848), Podręcznika prawniczego dla Śląska i Galicji (1883), Ustawy gminnej i wyborczej (1884), autora wydanych przez Akademię Umiejętności w Krakowie zbiorów Pieśni ludu śląskiego z okolic Cieszyna (1882), Przysłów, przypowieści i ciekawych zwrotów językowych ludu polskiego na Śląsku Cieszyńskim (1883) oraz nagrodzonego przez tę Akademię w 1889 roku Słownika dyalektycznego Śląska Cieszyńskiego.

Jako współtwórca polskich struktur narodowych na Śląsku Cieszyńskim i wydawca "Tygodnika Cieszyńskiego" (było to pierwsze polskie pismo w regionie) zasłużył sobie Cinciała na wdzięczną pamięć potomnych i miejsce w niej jedno z najpierwszych. Jak się przekonaliśmy w regionie cieszyńskim o nim nie zapomniano. Gość konferencji, mgr inż. Teresa Łączyńska, jako prezes Towarzystwa Miłośników Wisły, sprawiła uczestnikom spotkania niezwykła niespodziankę: przedstawiła pięknie wydany reprint, sporządzonego ręką Cinciały Słownika dyalektycznego Śląska Cieszyńskiego. Podobno spieszono się, by ten oczekiwany przez bibliofilów i naukowców okazały tom mógł pojawić się właśnie podczas poświęconej Cinciale konferencji. O genezie owego słownika i jego znaczeniu dla kultury Śląska Cieszyńskiego wyczerpująco mówił w swoim wystąpieniu mgr Jan Krop.

Świadomy własnego powołania, we wrześniu 1848 roku, przyszły prawnik i cieszyński folklorysta pisał:

Andrzej Cinciała swój życiowy program zrealizował. Świadczą o tym m. in. jego zbiory ludowych pieśni, przysłów, przypowieści i ciekawych zwrotów językowych z okolic Cieszyna. Były one tematem interesujących i pogłębionych refleksji, przedstawionych w wystąpieniach dr hab. K. Turek oraz mgr. W. Milerskiego, który na konferencji reprezentował środowisko zaolziańskie.

Konferencja ANDRZEJ CINCIAŁA - IN MEMORIAM wzbudziła znaczne zainteresowanie środowisk intelektualnych regionu cieszyńskiego: przeszła do historii jako jedno z ważniejszych wydarzeń tegorocznego kalendarza imprez naukowych i kulturalnych Cieszyna. Zakończyła się wspólnym odśpiewaniem pieśni ze zbioru Cinciały - chłopskiego syna, który w liście do krakowskiego profesora i pioniera polskich badań dialektologicznych, Lucjana Malinowskiego, skromnie, ale też z wyraźnym poczuciem lokalnej dumy wyznał:

... Trudniąc się literaturą naszego ludu, zbieraniem piosenek, wyrazów, przysłowiów, sposobów mówienia, obrzędów, zabobonów, powieści itp. czyniłem to nie z powołania i z urzędu (... ) ale tylko dorywczo, obok pracy i zwykłego chlebodajnego zatrudnienia, sądząc, że mnie jako miejscowemu i znającemu dokładnie nasz lud łatwiej będzie podjąć się tej pracy.