Badanie przyspieszającej ekspansji Wszechświata

Galaktyka LRG 3-757 zniekształca obraz dalszej galaktyki
Galaktyka LRG 3-757 zniekształca obraz dalszej galaktyki

Zespół prof. dr. hab. Marka Biesiady z Zakładu Astrofizyki i Kosmologii w Instytucie Fizyki UŚ podejmuje w swoich pracach problem wykorzystania silnych soczewek grawitacyjnych w roli nowego testu kosmologicznego, inicjując przy tym owocną współpracę międzynarodową z badaczami z Chin i Francji. Jednym z najważniejszych nurtów współczesnej kosmologii są badania fenomenu przyspieszającej ekspansji Wszechświata. Stały się one głośne szczególnie po tym, jak Saul Perlemutter, Brian P. Schmidt oraz Adam G. Riess potwierdzili na podstawie obserwacji supernowych, że tempo rozszerzania Wszechświata wzrasta. Zostali za to odkrycie uhonorowani Nagrodą Nobla. Naukowcy nie znają przyczyny wzrostu tempa owego rozszerzania. Część z nich wiąże je z problemem tzw. ciemnej energii, której natura także pozostaje nieznana, dlatego ważnym zadaniem dla kosmologii jest dostarczenie jak najwięcej informacji obserwacyjnych, do których dopiero będą mogły nawiązywać przyszłe teorie.

Badacze z Instytutu Fizyki wykorzystują w swoich pracach dane obserwacyjne produkowane przez inne zespoły, m.in. obserwacje supernowych typu Ia ciągle prowadzone przez noblistów z 2011 roku, dane pochodzące z obserwacji gromad galaktyk, z obserwacji szczegółów rozkładu struktury wielkoskalowej czy anizotropii promieniowania mikrofalowego. Ogromnym osiągnięciem zespołu okazało się wykorzystanie tzw. silnych soczewek grawitacyjnych (tę funkcję pełnić mogą np. galaktyki eliptyczne) w roli nowego testu kosmologicznego. Celem zespołu jest więc poszukiwanie i badanie takich układów, które dają obrazy wielokrotne. Obecnie członkom zespołu udało się odkryć około setki takich soczewek, które będą podlegać dalszym analizom. Na tym gruncie zespół prof. Biesiady współpracuje z grupą badawczą prof. Zong-Hong Zhu z Beijing Normal University oraz z dr. Rafaelem Gavazzim z Instytutu Astrofizyki w Paryżu.

Autorzy: Małgorzata Kłoskowicz
Fotografie: TNASA/ESA Hubble Space Telescope