Podczas spotkania dyskutowano na temat roli ZNP jako rzecznika i współtwórcy konkurencyjności polskiego szkolnictwa i nauki. I Śląskie Forum odbyło się przed trzema laty, 14 maja 2009 roku, również na Uniwersytecie Śląskim. Zdominowały go wówczas zagadnienia dotyczące idei społeczeństwa opartego na wiedzy, procesu reform polskiej edukacji oraz roli w tym przedsięwzięciu Związku Nauczycielstwa Polskiego.

JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś został uhonorowany tytułem „Przyjaciela Związku Nauczycielstwa Polskiego”

II Forum poświęcone było uczestnictwu ZNP w procesie podnoszenia konkurencyjności polskiego szkolnictwa i nauki. Przed rozpoczęciem merytorycznych obrad odbyła się uroczystość uhonorowania tytułem „Przyjaciel Związku Nauczycielstwa Polskiego” JM Rektora UŚ, a zarazem przewodniczącego Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich, prof. zw. dr. hab. Wiesława Banysia. Prezes Okręgu Śląskiego ZNP Jadwiga Aleksandra Rezler, wręczając statuetkę i dyplom, podkreśliła, że ten zaszczytny tytuł JM Rektor UŚ otrzymał m.in. „w podziękowaniu i uznaniu za bieżący, życzliwy kontakt i współdziałanie z kierownictwem organizacji uczelnianej ZNP, za wspieranie legislacyjnych inicjatyw związkowych a także za szczególne zaangażowanie w rozwijanie bazy materialnej, stymulowanie innowacyjności, doskonalenie poziomu pracy naukowo-dydaktycznej uczelni, inicjowanie doniosłych perspektywicznych zamierzeń i rozwiązań organizacyjnych, służących wypracowaniu nowoczesnej wizji rozwoju i konkurencyjności szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce”.

– Uczelniana organizacja Związku Nauczycielstwa Polskiego posiada wielu sojuszników i przyjaciół – powiedział prowadzący spotkanie prezes Rady Uczelnianej Związku Nauczycielstwa Polskiego przy Uniwersytecie Śląskim dr Tadeusz Wolan – prezydium Rady Uczelnianej podjęło decyzję o ich uhonorowaniu. Miniaturową replikę jedynego w Polsce Pomnika Ławki Szkolnej, dzieła rzeźbiarza Wojciecha Gryniewicza, (oryginał stoi przed gmachem ZG ZNP na warszawskim Powiślu), otrzymali: pełniąca obowiązki kanclerza UŚ dr Agnieszka Skołucka, dziekan Wydziału Nauk Społecznych prof. zw. dr hab. Wiesław Kaczanowicz, dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii dr hab. Zbigniew Spendel oraz dyrektor ds. gospodarki mieniem mgr Edward Wąsiel.

Przekształcenia, jakim ulega współczesna cywilizacja, tempo rozwoju gospodarczego, technologicznego, informatycznego stawiają potężne zadania przed wszystkimi jednostkami badawczymi, naukowymi a także przed szkolnictwem wyższym. Powszechna globalizacja, tak jak i prognozowany postęp, wymuszają dostosowanie podstawowych kierunków rozwoju wszystkich uczelni – nie tylko w kraju i Europie – do wyzwań, które stają przed każdym społeczeństwem. Zasadniczym zadaniem jest więc skorelowanie planów edukacyjnych, badawczych i organizacyjnych z priorytetami krajowymi, unijnymi a także z ewolucją i postępem na rynkach ogólnoświatowych. Przykładem właściwego myślenia o przyszłości, uwzględniającego zarówno wykorzystanie szans, jak i przeciwdziałanie wszelkim zagrożeniom, jest strategia rozwoju Uniwersytetu Śląskiego do 2020 roku. Jej założenia, główne cele priorytetowe i kluczowe zadania, przedstawił JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś, wskazując zasadnicze wyzwania, z którymi przyjdzie zmierzyć się w najbliższej przyszłości wszystkim polskim uczelniom. Dlatego podstawowymi celami strategicznymi są m.in. tworzenie silnych zespołów badawczych i zapewnienie im warunków umożliwiających dorównanie do światowego poziomu, unowocześnienie oferty dydaktycznej z innowacyjnym wykorzystaniem w nauczaniu nowoczesnych technologii, aktywne współdziałanie uczelni z otoczeniem społeczno-gospodarczym i uczestnictwo w współtworzeniu regionu. W realizacji tych celów niezbędne jest strategiczne i systemowe zarządzanie uczelnią, a przede wszystkim właściwie rozumiana i respektowana autonomia Uniwersytetu. – Aby urzeczywistnić te priorytety – powiedział JM Rektor UŚ – koniecznością będzie w najbliższym czasie sprostanie takim zadaniom, jak: zwiększenie liczby absolwentów na wszystkich poziomach nauczania, polepszenie jakości i istotności kapitału ludzkiego Uniwersytetu, wzmocnienie relacji między kształceniem, badaniami naukowymi i gospodarką, stworzenie skutecznych mechanizmów zarządzania i finansowania wspierających najwyższą jakość, a także umiędzynarodowienie badań naukowych i studiów oraz zwiększenie mobilności studentów i kadry naukowej. Wszystkie te założenia zmierzają ku przeobrażeniu polskich uczelni i zmianie stosunku do formy zdobywania wiedzy przez przyszłe pokolenia – zakończył przewodniczący Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich.

Od lewej: członek Prezydium Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP w Warszawie prof. zw. dr hab. Władysław Rzymski i przewodniczący Centralnej Komisji Rewizyjnej Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP w Warszawie dr inż. Witold Staszewski

Zmiany w systemie kształcenia nie mogą jednak ograniczać się wyłącznie do szkolnictwa wyższego, nauczanie bowiem zaczyna się już w wieku przedszkolnym i od jakości pracy na tym poziomie zależą kolejne jego etapy. W tym kontekście o „Pakcie dla edukacji” (ogłoszonym 17 stycznia 2012 roku) mówił prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz. Dokument ten zawiera ponad 50 rekomendacji, mających poprawić stan polskiej oświaty. Autorzy Paktu usiłują odpowiedzieć na pytania: jaka ma być publiczna edukacja, jak finansowana, jak zarządzana, jaką rolę w kształceniu następnych pokoleń ma do spełnienia państwo, o czym mogą i powinny rozstrzygać lokalne społeczności. Przewodniczący ZNP omówił problemy związane z prowadzeniem szkół i placówek oświatowych, dotyczące uczniów i wychowanków, pracowników oświaty a także szkolnictwa wyższego i nauki. Podkreślił także konieczność wzmocnienia w systemie edukacji pozycji publicznych szkół samorządowych przy jednoczesnym zachowaniu prawa do powoływania dyrektorów placówek oświatowych wyłącznie metodą konkursową. Wyraził również przekonanie, że muszą wzrosnąć nakłady na oświatę i odpowiednie zabezpieczenia finansowe wszystkich zadań edukacyjnych, przypominając, jak dalece środki te różnią się w porównaniu z krajami członkowskimi Unii Europejskiej czy OECD, sytuując nasz kraj na niechlubnym końcowym miejscu.

Niż demograficzny – zdaniem Sławomira Broniarza – nie może powodować likwidacji szkół czy łączenia klas, który to proceder wzbudza zrozumiały niepokój. Przedstawił również dość kontrowersyjną propozycję, która, jak podkreślił, jest wyłącznie jego autorskim pomysłem, a nie stanowiskiem ZNP. Zaproponował, aby państwo, poprzez zamówienia i system grantów, wytypowało w drodze postępowania konkursowego kilka najlepszych uczelni, które miałyby kształcić nauczycieli na terenie całego kraju. Do tych uczelni byliby desygnowani najlepsi praktycy, dydaktycy, pedagodzy. Rektor Uniwersytetu Śląskiego, przyznając, że należy dążyć do podniesienia prestiżu zawodu nauczyciela, wyraził przekonanie, że efekt ten można uzyskać metodą podnoszenia jakości nauczania i, być może, ograniczenia liczby kształconych nauczycieli w kraju, a nie selekcjonowaniem uczelni.

Problem niewłaściwego finansowania szkolnictwa wyższego i nauki w kontekście innych krajów członkowskich UE obszernie przedstawił prezes Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP Janusz Rak. Zwrócił on także uwagę na niedostosowanie systemu edukacyjnego do potrzeb rynku pracy i wyraził przekonanie, że przywrócenie staży i praktyk pracowniczych oraz stypendiów fundowanych przez przedsiębiorców nie tylko zapewniłoby miejsca pracy absolwentom, ale związałoby również studentów z przyszłym pracodawcą. Prezes zaapelował także o zwiększenie dostępności kredytów dla studentów.

Dr Tadeusz Wolan, prezes Rady Uczelnianej Związku Nauczycielstwa Polskiego przy UŚ

Dr Tadeusz Wolan, prezes Rady Uczelnianej Związku Nauczycielstwa Polskiego przy Uniwersytecie Śląskim, przedstawił raport z badań zjawiska „ukrytego programu” w szkołach wyższych. Niezwykle ciekawa prezentacja ujawniła wiele istotnych opinii i ocen, które wpływają bezpośrednio na efekt edukacji, choć nie został on przewidziany w programie kształcenia. Ankietowani studenci wskazywali wiele przykładów zachowań i zjawisk związanych z ukrytym programem. Były to m.in.: negatywna postawa niektórych nauczycieli akademickich, wadliwa, ich zdaniem, metodyka kształcenia, problemy komunikacyjne z prowadzącymi zajęcia, brak integracji w nauczaniu akademickim i obiektywizmu oceniania, łamanie regulaminu czy ułuda samorządności. W dziedzinie anomalii organizacyjnych wskazywali na urzędniczą bezduszność, szum informacyjny a także niewłaściwy plan zajęć. Wyniki tego raportu powinny dotrzeć do wszystkich, którzy biorą udział w tworzeniu modeli edukacyjnych w każdej jednostce oświatowej. – Efekty badań powinny stać się istotnym czynnikiem konstruowania nowoczesnego humanistycznego programu działania placówek edukacyjnych i poprawy ich wizerunku w społeczeństwie – podsumował dr Tadeusz Wolan.

II Śląskie Forum Organizacji Uczelnianych ZNP ujawniło wiele problemów, które, począwszy od najniższych szczebli edukacji po szkolnictwo wyższe, wymagają systemowych i organizacyjnych rozwiązań. W wielu sprawach pojawiają się różne propozycje, wszyscy jednak wspólnie wpisują się w propagowanie konkurencyjności, której podstawą jest dbałość o jak najwyższą jakość procesu naukowo- -dydaktycznego.