Istotą symboliki insygniów rektorskich jest podkreślenie niezależności i autonomii uniwersytetu oraz władzy rektora, jako przełożonego grona uczonych i pozostałych pracowników uczelni oraz zwierzchnika i opiekuna całej studiującej młodzieży uniwersyteckiej.

Insygnia to atrybuty godności, władzy i dostojeństwa rektora uniwersytetu; należą do nich: berło - oznaka władzy rektora, łańcuch - symbol godności i więzi łączących rektora z uniwersytetem oraz pierścień - symbol zaślubin i wierności ideałom uniwersytetu.

Od lewej: dr Zbigniew Widera, prof. Artur Starczewski, dr Łukasz Adamczyk, dr Tomasz Kipka

W roku jubileuszu 40-lecia Uniwersytetu Śląskiego urzędujący rektor, prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek podjął decyzję o przygotowaniu nowych insygniów rektorskich: berła i pierścienia oraz dwóch lasek pedlowskich. Dotychczasowe służyły uniwersytetowi od początku istnienia i nie wytrzymały już próby czasu. Wymiany nie wymagał jedynie łańcuch rektorski, (wykonany w 1976 roku przez Zakład Złotniczy Franciszka Horaka w Cieszynie), przy którym w ostatnich latach przeprowadzono jedynie kilka drobnych zabiegów konserwatorskich. Jest to unikalne dzieło sztuki złotniczej, o wadze 1470 gramów wykonane ze srebra próby 875, techniką filigranu cieszyńskiego. Misterna struktura ogniw łańcucha nawiązuje do hoczków z kobiecego stroju ludowego ze Śląska Cieszyńskiego.

Darczyńcą nowych insygniów rektorskich jest Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju - Fundacja Uniwersytetu Śląskiego. Zostały one przekazane rektorowi 26 września, na kilka dni przed uroczystą inauguracją roku akademickiego 2008/2009.

Projekt przygotował prof. Artur Starczewski z Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego w Cieszynie (autor m.in. projektu nowego sztandaru i pięknej, oprawionej w skórę księgi pamiątkowej, wykonanej na wzór średniowiecznego inkunabułu oraz łańcuchów dziekanów Wydziału Teologicznego i Wydziału Artystycznego) oraz dr Tomasz Kipka, adiunkt w Instytucie Sztuki. Ideą berła rektorskiego jest światło - jego głowicę stanowi sześcioboczna latarnia, nad którą góruje uniwersytecki orzeł.

Wykonawcą nowych insygniów rektorskich jest Bogusław Hałatek, właściciel firmy jubilerskiej "IMPRES.ART" z Krakowa, który przeprowadził już konserwację łańcuchów rektorskich oraz, m.in. wykonał łańcuchy dla dziekanów trzech Wydziałów: Teologicznego, Artystycznego oraz Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie.

Pierścień rektorski o wadze 47 gramów w całości zrobiony jest ze złota, w które został oprawiony kamień jubilerski wykonany ze szlachetnego kamienia - chryzoprazu, zwanego "śląskim szmaragdem" (chryzo¬praz pochodzi ze Szklar k/Ząbkowic Śląskich na Dolnym Śląsku). Na jego płytce znajduje się złoty uniwersytecki orzeł. Z białego złota niklowego wykonano m.in. logo UŚ znajdujące się po obu stronach obrączki pierścienia.

Berło rektorskie, o wadze 1684 gramów, wykonane jest ze srebra próby 925. Jego elementy: głowica, uniwersytecki orzeł, stopa oraz wieniec laurowy opasujący rękojeść, pokryte są 24-karatowym złotem. Sześć boków latarni stanowią płytki imitacji chryzoprazu (w warunkach naturalnych nie występują już tej wielkości kamienie). Sześcioboczna bryła latarni w berle nawiązuje swoją formą do przekroju głowicy pierwszego berła rektorskiego - sześciokąta foremnego z osadzonymi w nim guzami skały o nazwie skarn. Wewnętrzna konstrukcja rękojeści berła, wykonana ze stali nierdzewnej - wraz z niewidocznymi poduszkami gumowymi - chroni kasetę latarni z chryzoprazowymi płytkami przed skutkami uderzeń berła o stół w trakcie uroczystości uniwersyteckich.

Konstrukcję lasek pedlowskich stanowi drewniana rękojeść, stylizowana na drzewiec sztandaru uniwersytetu. Ich metalowe elementy zrobione zostały z satynowanej stali szlachetnej, natomiast uniwersytecki orzeł, który wieńczy laski oraz inne elementy o złotym kolorze, wykonane zostały z mosiądzu pokrytego 24-karatowym złotem.