Strona główna › Informacje
Komentarz prof. zw. dr. hab. Maksymiliana Pazdana

Nowy Statut Uniwersytetu Śląskiego

W dniu 27 czerwca 2006 roku Senat uchwalił nowy statut Uniwersytetu Śląskiego. Wszedł on w życie z chwilą uchwalenia. Jednostkom organizacyjnym wydłużono termin do końca marca 2008 roku na dostosowanie swej struktury organizacyjnej do postanowień nowego Statutu.

Choć Statut nie przewiduje możliwości mianowania doktora habilitowanego nieposiadającego tytułu profesora na stanowisko profesora nadzwyczajnego na czas nieokreślony, osoby zajmujące takie stanowisko w chwili wejścia w życie nowego Statutu owe stanowisko zachowały. Dotyczy to także innych pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania na czas nieokreślony (np. adiunktów).

Statut jest aktem obszernym. Większość jego postanowień została wymuszona przepisami ustawy z 27 lipca 2005 roku - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.). Jako akt komplementarny w stosunku do ustawy powinien być czytany i analizowany łącznie z jej postanowieniami. W dalszych wywodach ograniczę się do zwrócenia uwagi na niektóre nowości przewidziane w Statucie.

  1. Postanowienia ogólne, tradycje akademickie
    1. W Statucie określono Katowice jako miejsce siedziby głównej Uniwersytetu Śląskiego, jednocześnie zaś wyraźnie zaznaczono, że niektóre wydziały mają siedziby poza Katowicami. Wskazano też miasta, w których nadto Uniwersytet prowadzi działalność. Wszystkim tym miastom przyznano miano "miasta uniwersyteckiego". Na tej liście znalazły się: Katowice, Sosnowiec, Cieszyn, Chorzów, Rybnik i Jastrzębie Zdrój (§ 2 i 11 Statutu).
    2. Oddzielne postanowienie podkreśla potrzebę rozwijania powiązań Uniwersytetu z Regionem (§ 3 ust. 1 pkt 3).
    3. Obok przewidzianych w dotychczasowych Statutach takich symboli Uniwersytetu jak herb i sztandar, pojawiła się flaga naszej Uczelni.
    4. Znacznie rozszerzono formy wyróżnień przyznawanych przez Uniwersytet Śląski. Statut przewiduje (obok tytułu doktora honoris causa i nagrody PRO SCIENTIA ET ARTE) możliwość przyznawania tytułu "Profesora honorowego" oraz "Medalu Uniwersytetu Śląskiego".
    5. Uregulowano sprawy związane z wyborem patronów dla jednostek organizacyjnych Uniwersytetu oraz nadawanie nazw salom wykładowym lub seminaryjnym, bibliotekom lub czytelniom oraz umieszczania tablic pamiątkowych na budynkach uniwersyteckich.
    6. Unormowano procedurę odnowienia doktoratu po upływie czterdziestu lat od jego uzyskania.
  2. Nauczyciele akademiccy
    1. Statut określa wymagania stawiane kandydatom na poszczególne stanowiska nauczycieli akademickich oraz formy prawne ich zatrudnienia.
    2. Mianowanie na stanowisko profesora nadzwyczajnego, jeżeli kandydat nie ma tytułu profesora, następuje na okres pięciu lat, z możliwością przedłużenia na okres trzech lat (jeżeli przed upływem okresu pięcioletniego postępowanie o nadanie tytułu profesora zostało wszczęte). Po upływie czasu, na który profesor nadzwyczajny został mianowany, jeżeli nie uzyskał tytułu profesora może być dalej zatrudniony w Uniwersytecie albo na stanowisku docenta, albo na stanowisku zajmowanym w Uniwersytecie przed mianowaniem na stanowisko profesora nadzwyczajnego (pomijając nadzwyczajne przypadki, o którym mowa w § 132 ust. 5).
    3. W Statucie przewidziano stanowisko docenta. Na stanowisku tym może być zatrudniona osoba ze stopniem doktora habilitowanego, jeżeli pragnie ona swoją aktywność ograniczyć do działalności dydaktycznej.
    4. Przewidziano też stanowisko profesora wizytującego, zatrudnianego na podstawie umowy o pracę (na czas określony).
    5. Asystenci (bez stopnia doktora) mają być zatrudniani na podstawie mianowania na okres czterech lat z możliwością przedłużenia zatrudnienia (łącznie okres zatrudnienia na podstawie mianowania nie może być dłuższy niż osiem lat).
    6. Adiunkci (bez stopnia doktora habilitowanego) mogą być zatrudniani na podstawie mianowania na okres ośmiu lat z możliwością przedłużenia o okres nie dłuższy niż cztery lata (łącznie okres zatrudnienia takiego adiunkta nie może przekraczać dwunastu lat).
    7. Adiunkci ze stopniem doktora habilitowanego mogą być mianowani na czas nieokreślony.
    8. Statut nie zakazuje zatrudniania byłych asystentów na stanowiskach wykładowców lub byłych adiunktów na stanowiskach starszych wykładowców.
  3. Struktura organizacyjna i organy Uniwersytetu Śląskiego
    1. Nowym organem przewidzianym w Statucie jest Konwent, którego zadaniem jest promowanie Uniwersytetu Śląskiego i sprzyjanie jego rozwojowi. Do prac w Konwencie rektor może zaprosić przedstawicieli władz państwowych, samorządowych, organizacji pracodawców, byłych rektorów, prorektorów, kanclerza i inne osoby współpracujące z Uniwersytetem.
    2. W Statucie zakazano łączenia funkcji rektora lub prorektora z pełnieniem funkcji dziekana, prodziekana, dyrektora instytutu lub jego zastępcy. Zakaz ten wchodzi w życie z początkiem następnej kadencji.
    3. Ustalono minimalną obsadę kadrową dla utworzenia instytutu (co najmniej ośmiu nauczycieli akademickich posiadających stopień doktora habilitowanego, w tym co najmniej jeden z tytułem naukowym profesora, zatrudnionych w Uniwersytecie Śląskim jako podstawowym miejscu pracy) oraz katedry lub zakładu (katedrę lub zakład można utworzyć, jeżeli w danej jednostce ma być zatrudnionych co najmniej pięciu nauczycieli akademickich; w katedrze musi być zatrudniona co najmniej jedna osoba z tytułem profesora, a w zakładzie co najmniej jedna osoba ze stopniem doktora habilitowanego).
    4. Przewidziano kadencyjność na stanowisku dyrektora instytutu (nie więcej niż dwie kolejne kadencje).
  4. Studia i studenci
    1. Statut zabezpiecza przewidziany ustawą współudział studentów w podejmowaniu uchwał lub decyzji przez kolegialne i jednoosobowe organy Uniwersytetu Śląskiego oraz organy jego jednostek organizacyjnych. Osobne postanowienie podkreśla rolę samorządu studenckiego (§ 124).
    2. W Statucie określono formy organizacyjne studiów (§ 122 i nast.).
    3. Dla studentów ostatniego roku studiów kończących się uzyskaniem tytułu magistra przewidziano możliwość odbycia stażu asystenckiego.
    4. Wyraźnie zastrzeżono możliwość prowadzenia w Uniwersytecie Śląskim studiów w językach obcych.
  5. Mienie, gospodarka i administracja
    1. Wiele nowości pojawiło się w przepisach regulujących gospodarkę majątkiem Uniwersytetu oraz reprezentację przy dokonywaniu czynności prawnych. Wprawdzie - co wynika z § 192 Statutu - mieniem Uniwersytetu zarządza rektor, ale czyni to przy pomocy kanclerza i kierowników jednostek organizacyjnych. Kanclerz i kierownicy jednostek organizacyjnych odpowiadają za należyte wykorzystanie, zabezpieczenie i ochronę mienia, chyba że z przepisów szczególnych wynika co innego. Statut zezwala rektorowi na powierzenie wykonywania zarządu poszczególnymi składnikami mienia Uniwersytetu nie tylko jego pracownikom, lecz również studentom i doktorantom (§ 192 ust. 3).
    2. W obrocie prawnym Uniwersytet reprezentowany jest przez rektora (§ 193 ust. 1). Jednakże - z mocy postanowień Statutu - do dokonywania czynności prawnych mieszczących się w granicach zwykłego zarządu umocowany jest także kanclerz (§ 193 ust. 2).
    3. Niektóre czynności prawne wymienione w § 195 Statutu wymagają uprzedniej zgody Senatu. Zgoda nie jest potrzebna na zakupy dokonywane ze środków pochodzących z grantów, darowizn lub dotacji celowych.
    4. Nadzór nad administracją sprawuje rektor (§ 201 ust. 5), kieruje nią zaś (w całym Uniwersytecie Śląskim) kanclerz w zakresie określonym przez rektora oraz Statut i regulamin organizacyjny Uniwersytetu (§ 202 ust. 1). Kanclerz jest bezpośrednim przełożonym jedynie pracowników administracji ogólnouczelnianej (§ 202 ust. 3).
    5. Administracja w jednostkach organizacyjnych Uniwersytetu Śląskiego podlega kierownikom tych jednostek (administracja wydziałowa podlega więc dziekanom), oni też są bezpośrednimi przełożonymi pracowników administracji zatrudnionych w tych jednostkach.

Zachęcam Państwa do zapoznania się z postanowieniami Statutu. Statut - o czym wspomniałem wcześniej - należy czytać łącznie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym.

U progu nowego roku akademickiego Profesorom i wszystkim innym pracownikom Uniwersytetu Śląskiego, doktorantom i studentom składam jak najlepsze życzenia.

MAKSYMILIAN PAZDAN
Przewodniczący Nadzwyczajnej Komisji
Senackiej ds. Statutu

Autorzy: prof. dr hab. Maksymilian Pazdan
Fotografie: Agnieszka Sikora
Ten artykuł pochodzi z wydania:
nr 1 (141) Październik 2006
Spis treści wydania
FelietonyInformacjeKronika UŚMam pasjęNasza chlubaNiesklasyfikowanePoznajmy sięRozmowaW zaciszu gabinetów i laboratoriówWydarzeniaWydawnictwo Uniwersytetu ŚląskiegoZ życia wydziałów
Zobacz stronę wydania...