Praca dr Zofii Adamczykowej Maria Dąbrowska. Ku dziecku i wychowaniu jest z wielu względów pozycją interesującą w literaturze przedmiotu. Autorka ustrzegła się od często spotykanego beznamiętnego opisu aktywnej postawy społecznej oraz pracy oświatowej, pedagogicznej i publicystycznej Marii Dąbrowskiej, przedstawiając je wyjątkowo zajmująco w przemyślany i logiczny sposób, przystępny również dla czytelnika, który nie wykazuje szczególnego zainteresowania twórczością autorki Uśmiechu dzieciństwa, zwłaszcza tą poświęconą dziecku, dzieciństwu i wychowaniu. Ukazanie w książce tej tematyki umożliwia czytelnikowi poznanie mało znanego nurtu w twórczości publicystycznej i literackiej Marii Dąbrowskiej.

Respektowała nadto Dąbrowska w małych formach pisarskich swoiste reguły tworzenia literatury dla dzieci, o której zadaniach wypowiadała się wprost, akcentując jej cechy "osobne" oraz szczególne funkcje społeczno - wychowawcze. Wykazywała przy tym rozumienie gustów i potrzeb dziecięcego odbiorcy oraz znajomość poziomu percepcyjnego dzieci, uzależnionego od wieku. Z dużą adekwatnością psychologiczną kreowała bohatera rówieśniczego, z którym odbiorca mógł się utożsamiać - zauważa autorka. Liczne przypisy zawarte w publikacji Zofii Adamczykowej pozwalają odbiorcy podjąć po lekturze dalsze samodzielne studia nad przedstawionymi zagadnieniami. Autorka książki omawia działalność recenzencką Marii Dąbrowskiej, wskazując jej rolę w kształtowaniu gustów odbiorczych młodego i dorosłego czytelnika. Publikacja Zofii Adamczykowej eksponuje znaczący wkład autorki Uśmiechu dzieciństwa w kreowanie wizerunku dziecka w prozie dla dorosłych (szczególnie interesujący jest podrozdział zatytułowany Mali bohaterowie wielkich powieści Marii Dąbrowskiej). Zofia Adamczykowa przedstawienia szereg zagadnień, takich jak: program reformy oświatowej w Polsce w ujęciu Dąbrowskiej oraz opracowany przez Marię Dąbrowską podręcznik historii ojczystej dla ludzi prostych.

  Książka Maria Dąbrowska. Ku dziecku i wychowaniu może być źródłem inspiracji dla młodych dydaktyków, bowiem autorka wskazuje w niej elementy oświaty ludowej, z historycznym zacięciem - choć skrótowo - śledzi kształt szkoły polskiej, kreśli model wychowania oraz ideał wychowanka i nauczyciela u progu wyzwolenia. O oryginalności książki decyduje przede wszystkim jej konstrukcja, która sprawia, że publikacja ma charakter wielofunkcyjny. W zależności od aktualnych potrzeb czytającego, książkę można traktować jako zachętę do zgłębiania twórczości Marii Dąbrowskiej, podręcznik do wprowadzenia w nurt poświęcony literaturze dziecięcej, lub wręcz swoistą bibliografię tekstów Dąbrowskiej.

Cennym elementem książki Maria Dąbrowska. Ku dziecku i wychowaniu jest także rozdział poświęcony współpracy Dąbrowskiej z czasopismami dziecięcymi międzywojnia. Jednocześnie książka Zofii Adamczykowej reprezentuje wysoki poziom naukowy, oparty o dorobek i doświadczenie długoletniego pracownika Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Krąg adresatów publikacji Zofii Adamczykowej może być stosunkowo szeroki, od studentów i doktorantów po pracowników naukowych zajmujących się, z jednej strony, twórczością i życiem Marii Dąbrowskiej, a z drugiej, szeroko rozumianą dydaktyką. Bardzo ważne dla sukcesu tego wydawnictwa jest i będzie poinformowanie potencjalnych czytelników, że książka daleko wykracza poza ramy studium o dwóch nurtach pisarstwa Dąbrowskiej, ich konotacjach i zależnościach.

Książka Zofii Adamczykowej Maria Dąbrowska. Ku dziecku i wychowaniu opublikowana została przez Wydawnictwo Naukowe Śląsk w 2005 roku. Na pozytywną ocenę i odbiór książki mają niewątpliwie wpływ monograficzne ujęcie przedmiotu oraz konstrukcja pracy, użycie narzędzi metodologicznych właściwych badaniu naukowemu: dokładny (wręcz drobiazgowy) przegląd literatury, szczegóły formalne: bogata i precyzyjna bibliografia, aneksy: Spis artykułów Marii Dąbrowskiej na temat oświaty, szkolnictwa, wychowania (układ chronologiczny), Wykaz autorów i książek dla dzieci recenzowanych przez Marię Dąbrowską (układ alfabetyczny) oraz indeks nazwisk.

Maria Dąbrowska. Ku dziecku i wychowaniu to ciekawa i potrzebna publikacja. Prosty język czyni ją interesującą dla szerokiej grupy odbiorców. Napisana w formie tradycyjnej pracy naukowej, czyni ją użyteczną zwłaszcza dla studentów i wykładowców. Polecam książkę wszystkim zainteresowanym odsłonięciem osobowości twórczej Marii Dąbrowskiej, jej młodzieńczych ideałów i poglądów, które wyrastały z potrzeby czasów oraz uspołecznionej postawy, manifestowanej różnorodnymi formami pisarskimi. Dla pasjonatów i znawców talentu pedagogicznego autorki Nocy i dni książka wydaje się obowiązkowa.

LUCYNA SADZIKOWSKA