Karl-Franzens-Universitat w Grazu jest jednym z najstarszych uniwersytetów Europy Centralnej. Założony w 1585 roku, początkowo kształcił studentów na dwóch wydziałach: teologicznym i filozoficznym. Od kontrreformacji po czasy współczesne liczba wydziałów, instytutów oraz studentów rosła. Obecnie ten położony w południowo-wschodniej Austrii uniwersytet kształci ponad 22 tysiące studentów na sześciu wydziałach: Prawa, Teologii, Medycyny, Sztuki i Nauk Humanistycznych, Nauk Przyrodniczych oraz Nauk Społecznych i Ekonomicznych. Wydziały te wraz z budynkami administracyjnymi tworzą kampus uniwersytecki, zlokalizowany w pobliżu centrum miasta. Wspaniały, zabytkowy kampus został w ostatnich latach poszerzony o kilka nowoczesnych budynków, zaprojektowanych przez architektów z tzw. "Graz School".

Uniwersytet Karola Franciszka w Grazu

Uniwersytet w Grazu współpracuje w ramach 22 umów partnerskich z uniwersytetami znajdującymi się na pięciu kontynentach. Jedną z tych uczelni jest Uniwersytet Śląski. W grudniu 2002 roku wraz z Panią Prof. dr hab. Zofią Ratajczak z Instytutu Psychologii UŚ miałam przyjemność gościć w Instytucie Psychologii na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu w Grazu. Nasz pobyt miał charakter dydaktyczny - prowadziłyśmy zajęcia dla studentów III i IV roku psychologii w ramach intensywnego kursu (block-course). Instytut Psychologii w Grazu zainteresowany był zajęciami dydaktycznymi, dotyczącymi zagadnień psychologii pracy, organizacji i psychologii środowiskowej. W związku z tym przygotowałyśmy cykl wykładów i zajęć warsztatowych, mieszczących się w dwóch blokach tematycznych:

1. Psychological costs of economic transformation in Poland (Prof. dr hab. Z. Ratajczak).
2. Homo faber in the environment: ecological and economic aspects of human behavior (dr M. Pietras).

Myślą przewodnią moich zajęć było pokazanie związków między ekonomicznymi a ekologicznymi działaniami człowieka. Procesy ekonomiczne, rozwój gospodarczy, postęp - uważane są w skali makro za jeden z najistotniejszych czynników oddziałujących na otoczenie; niestety najczęściej wpływ ten związany jest z degradacją naturalnego środowiska. Prawdopodobnie mniej świadomi jesteśmy wpływu naszych codziennych ekonomicznych zachowań, przede wszystkim konsumenckich (np. nie ekologicznych wyborów, nadmiernej konsumpcji, pewnych cech stylu życia, presji na materialne aspekty życia). Starałam się więc przedstawić studentom - w oparciu o istniejącą wiedzę i badania z zakresu psychologii ekonomicznej, społecznej i ekologicznej - pewne propozycje konstruktów i mechanizmów wyjaśniających nasze ekonomiczne, zwłaszcza konsumenckie zachowania, odnoszące się do kwestii środowiskowych.

Studenci byli bardzo zainteresowani przedstawianymi zagadnieniami, choć przyznawali, że wcześniej nie spotkali się z niektórymi pojęciami i wyjaśnieniami. Szczególnie gorące dyskusje wzbudzały zagadnienia "społecznie odpowiedzialnej konsumpcji" (socially responsible consumption), pokazujące między innymi, jak trudno jest pogodzić korzyść czy przyjemność własną z dobrem ogółu (typowe dylematy czy tzw. pułapki społeczne), jak też "dobrowolnej prostoty życia" (voluntary simplicity). Ćwiczenie na temat: "Z jakich elementów stylu życia, dóbr materialnych i usług mógłbym zrezygnować, a z jakich absolutnie nie" pokazało, jak trudno jest wprowadzić jakieś zasadnicze zmiany w swoim życiu, by uczynić je prostszym i mniej zagrażającym środowisku.

Austriaccy studenci byli bardzo skupieni i uważni podczas zajęć. Prawdopodobnie na tak wysoką koncentrację uwagi wpłynął fakt prowadzenia zajęć w obcym języku (angielskim). Nie bez znaczenia jest też to, że studenci są oceniani po każdym kursie. Wybór kursów i oceny są dla nich bardzo ważne, gdyż od tego między innymi zależy to, czy dostaną się do wybranego profesora na trwające rok seminarium magisterskie. Możliwość uczestniczenia w seminarium magisterskim nie jest zagwarantowana dla każdego studenta; niektórzy czekają nawet dwa lata na tę szansę. Kolejnym - oprócz przebiegu kariery studenckiej - kryterium przyjęcia na seminarium magisterskie jest pozytywne zaliczenie seminarium metodologicznego, na które również jest więcej kandydatów niż miejsc.

Pobyt w Grazu był dla mnie bardzo wzbogacającym doświadczeniem dydaktycznym. Konieczność opracowania kursu, dotykającego problemów z pogranicza różnych dziedzin psychologii, skłoniła mnie do spojrzenia w nowy sposób na zagadnienia, które do tej pory leżały oddzielnie poukładane w różnych szufladkach mojej głowy. Prawdę mówiąc, to ja nauczyłam się sporo przygotowując i prowadząc ten kurs; mam nadzieję, że moi austriaccy studenci również.

MARIA PIETRAS
Zakład Dydaktyki Geografii
WNoZ