20 lutego br. obchodziliśmy na Wydziale Filologicznym podwójny jubileusz Profesor Ireny Bajerowej: osiemdziesiątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy naukowej.

Profesor Irena Bajerowa - wspaniały człowiek, wybitny naukowiec, historyk języka, współtworzyła "naszą" polonistykę: "uniwersytet w 1968 roku nie powstał na jałowym ugorze. Powstał przecie ze złączenia się 2 szkół wyższych: Filii UJ i Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Przyszłam na tę WSP w 1955 roku, w 2 lata po rozpoczęciu pracy katedry języka polskiego, w 5 lat po utworzeniu (po raz drugi) katowickiej WSP." Tworzyła ten uniwersytet, broniła go, tłumaczyła, ściągała językoznawców, zachęcała do współzawodnictwa z innymi uczelniami.

26 numer "Prac Językoznawczych" poświęcony został prof. Irenie Bajerowej

Weszła kiedyś do księgarni w centrum Katowic i zapytała o jakiś podręcznik. Sprzedawca odpowiedział: "na lewo - technika, a tam -na prawo- beletrystyka." O pozycjach naukowych ani słowa. Rozpoczęła więc swoją misję na Śląsku budując ośrodek naukowy i kształcąc kadrę.

Broniąc swoich racji twierdziła, że "uniwersytet to ranga. To siła tradycji i odpowiedzialności." To nic, że nowy, traktowany jak plagiat. Dla Niej to była nadzieja. Nadzieja na pozytywne zmiany w świadomości Ślązaków. Podobnie jak wcześniej ojciec kursowała od tej chwili między Katowicami a Krakowem, skąd pochodzi.

10 lat temu zrezygnowała z dydaktyki, jak pisze prof. Olga Wolińska we wstępie do księgi pamiątkowej: "mimo nalegań nie chciała już obowiązku cotygodniowych podróży na Śląsk, wybrała wolność."

Przez ten czas pozostawała p. Profesor Bajerowa niesłychanie aktywna - światło dzienne ujrzało ponad 50 publikacji. Straciliśmy więc nieocenionego nauczyciela, ale zyskaliśmy między innymi 2 tomy monografii Polski język ogólny XIX wieku, ogromną liczbę studiów na temat historii języka polskiego, redakcję Języka polskiego czasu drugiej wojny światowej, studia poświęcone językowi religijnemu, ważne fragmenty w wydawnictwach encyklopedycznych.

Profesor Dunaj pyta, czy historyk języka może zajmować się kulturą języka? Odpowiadając twierdząco, daje nam za przykład właśnie Profesor Bajerową i jej działalność w Komisji Kultury Języka. Pani Profesor pisze: "(...) język się zmienił i (...) nie chodzi tu tylko o konieczne zanikanie archaizmów, nie tylko o olbrzymie, zalewające nas fale neologizmów. Ten język zmienił swoją jakość, stracił elegancję i to, co nas tu specjalnie interesuje - traci swe piękno, dawne piękno." Wyróżniając jednak dwa rodzaje piękna - ładność i funkcjonalność udowadnia jednocześnie, że język stworzony przez kulturę masową, ten bezbarwny i zarazem funkcjonalny, też może być piękny.

Wśród wielu życzeń, gratulacji i wyrazów podziękowań od byłych uczniów, współpracowników i przyjaciół Profesor Ireny Bajerowej znalazły się słowa wdzięczności za pierwsze wrażenie, które wywarła, ślady, które po sobie zostawiła, wzorce życia i postępowania, za listy, na które zawsze odpowiadała...

"Więc wykonaliśmy tu dużą i trudną robotę. Robotę ważną, bo rozniecenie tak silnego ogniska naukowego promieniującego na Śląsk i Zagłębie było i jest ważne ze względów społeczno - narodowych; zwłaszcza na tym, wciąż jakby pogranicznym terenie."

Dziękujemy.

Fragmenty zaczerpnięto z następujących pozycji:

1. Myśli rocznicowe. "Gazeta Uniwersytecka" [Katowice] 1993, nr 9, s. 1, 6.
2. Piękno contra piękno. W: "Śląskie Studia Historyczno - Teologiczne". T. 30. Katowice 1997, s. 180 - 184.