TOŻSAMOŚĆ LUDZI POGRANICZA

Wymiernym efektem indywidualnych i zespołowych badań nad problematyką pogranicza podejmowanych przez pracowników Filii, są organizowane w Cieszynie konferencje naukowe poświęcone tej tematyce. Ostatnia odbyła się 4-5 grudnia i dotyczyła przemiany tożsamości kulturowej społeczności pogranicza.

Grono naukowców z ośrodków uniwersyteckich i placówek badawczych Białegostoku, Krakowa, Opola, Warszawy, Ostrawy i Cieszyna przedstawiło referaty i dyskutowało nt. regionalnej tożsamości kulturowej (m. in. Polaków na Białorusi, Litwinów i Białorusinów na pograniczu polsko-białoruskim), zapoznawało się z różnymi sposobami jej badania. Starało się odpowiedzieć, czy specyficzna tożsamość kulturowa Śląska Cieszyńskiego jest mitem, czy też rzeczywistością. W tej grupie referatów znalazły się m. in. rozważania nt. Żydów na Śląsku Cieszyńskim (od średniowiecza do II wojny światowej), przeobrażeń górali śląskich, specyfice kwestii tożsamości na Zaolziu. Sporo uwagi referenci poświęcili tożsamości regionalnej młodzieży polsko-czeskiej pogranicza.

PRAWDA W FILOZOFII I W NAUCE

Drugą już konferencję nt. "Prawda w filozofii i nauce" (pierwsza odbyła się na przełomie listopada i grudnia ub. roku) zorganizowano w cieszyńskiej Filii. 7 grudnia grupa filozofów z Cieszyna spotkała się z miłośnikami Mądrości z innych ośrodków akademickich - z UMCS i UJ oraz - oczywiście - z filozofami z Katowic. Przedmiotem wystąpień stało się pojęcie prawdy a realizmu, "pojęcie prawdy w koncepcjach postępu", "sama koncepcja prawdy", przedstawiono "uwagi o teorii prawdy Austina", Kartezjusza "wolność przeciw prawdzie". Wygłoszono 9 referatów.

MUZYKA NA MIKOŁAJA

Zakład Teorii Muzyki i Folklorystyki Muzycznej Filii przedstawił 6 grudnia, w ramach imprezy "Kultura muzyczna Ziemi Cieszyńskiej", program artystyczny "Z twórczości kompozytorów śląskich". W salach im. Jana Sztwiertni i kameralnej zabrzmiały kompozycje R. Bergera, E. Bogusławskiego, W. Cieńciały, A. Gabrysia, A. Lasonia, W. Szalonka, J. Sztwiertni i innych twórców związanych z Cieszyńskiem. W gronie wykonawców znaleźli się m. in. K. Lasoń, J. Gembalski, W. Szymański oraz Kwartet Smyczkowy im. Tadeusza Bairda z Katowic. Święty Mikołaj przybył zatem na cieszyńską uczelnię z worem pełnym nut, i to nut najprzedniejszego gatunku.

DWIE WYSTAWY

Późna jesień w Uniwersyteckiej Galerii Sztuki Współczesnej w Cieszynie upłynęła pod znakiem dwóch nader interesujących i oryginalnych wystaw. Od 25 października do 20 listopada w sali wystawienniczej Filii eksponowano malarstwo zmarłego w listopadzie 1992 roku wykładowcy Instytutu Wychowania Plastycznego Zenona Moskwy, od 22 listopada do 17 grudnia rysunki i grafiki pracownika dydaktycznego warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych Rafała Strenta. Prace odmienne pod względem poszukiwań formalnych, reprezentujące różny warsztat, jednakowo niełatwe w odbiorze. Niepokojące, surowe kompozycje Moskwy składające się ze zużytych szmat, blach, desek, śrub, kluczy, gwoździ - przejęte z rzeczywistości śląskiego śmietnika niemalarskie środki wyrazu i - barwne, świetlne, "zachowawcze" (określenie samego autora), pełne ukrytych znaczeń i mistycznej symboliki, mającej odniesienia do współczesności - prace Strenta. Dwie odmienne techniki stosowane przez artystów świadomie i konsekwentnie, jako wyraz refleksji nad codziennością, nad ludzką kondycją (Moskwa) i Universum (Strent). Przy całej odmienności łączy obu twórców wspólnota korzeni - kresy wschodnie (Zenon Moskwa urodzony we Lwowie, Rafał Strent w Łucku). Wystawom, stanowiącym skromny wybór z bogatej, zamkniętej już, twórczości Moskwy i ciągle wzbogacanego dorobku Strenta, towarzyszyły nader starannie i efektownie wydane katalogi zredagowane i opracowane graficzne przez prof. Eugeniusza Delektę z Instytutu Kształcenia Plastycznego Filii UŚ.

Z OPAWY

W dniach 15-16 listopada w Uniwersytecie Śląskim w Opawie odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa nt. "Literatura na polskim i czeskim Śląsku", współorganizatorem której był nasz uniwersytet. W stylowej auli zachodniego skrzydła dawnego klasztoru minorytów (tutaj usytuowano Katedrę Bohemistyki i Bibliotekoznawstwa) wygłoszono 17 referatów. W gronie referentów znaleźli się naukowcy z czeskich ośrodków akademickich: Opawy, Ostrawy, Ołomuńca, Brna, krytycy literatury, także sami twórcy - czescy i zaolziańscy, skupieni w Zrzeszeniu Literatów Polskich Republiki Czeskiej ( K. Jaworski, G. Sajdok, W. Sikora, J. Pyszko). Naszą uczelnię reprezentowali pracownicy naukowi cieszyńskiej Filii: prof. dr hab. Edmund Rosner ("Powrót do korzeni. Rozwój ideowy Henryka Jasiczka"), dr Aleksandra Humel ("Twórczość Wilhelma Przeczka - jej cechy warsztatowe"), mgr Edyta Korepta ("Szkic o poezji Zbigniewa Macheja").

Spotkanie obu środowisk uniwersyteckich i literackich będzie kontynuowane w latach następnych. Rysuje się również wizja poszerzenia owych spotkań o udział wszystkich przygranicznych uniwersytetów: ostrawskiego, opawskiego, w Hradec Kralove, wrocławskiego, opolskiego, katowickiego z cieszyńską filią. Wizji tej sprzyja szczególnie konsul Republiki Czeskiej w Polsce Josef Byrtus, on sam jest autorem tego projektu. Na przełomie stycznia i lutego odbędzie się pierwsze spotkanie rektorów.

Oprawę artystyczną konferencji stanowiły koncerty: Akademickiego Chóru "Harmonia", czeskich pianistów L. Poledna i O. Sch*nfeldova, utwory poetyckie prezentowały aktorki Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego B. Szotek i L. Pe*ak oraz aktorzy Teatru Śląskiego w Opawie.

Inicjatorem samej konferencji był doc. Phdr Ji*i Urbanec - prorektor Wydziału Filozoficzno-Przyrodniczego Uniwersytetu Śląskiego w Opawie, wicedyrektor Katedry Bohemistyki i Bibliotekoznawstwa, badacz literatury czeskiej XX wieku. Doc. Urbanec gościł 7 grudnia w w cieszyńskiej Filii, gdzie wygłosił wykład dla studentów nt. literatury czeskiej na Śląsku Opawskim, spotkał się również z członkami Komisji Polsko-Czesko-Słowackiej PAN.

GOŚĆ Z WIEDNIA

W dniach 20-22 listopada w Filii UŚ gościł prof. dr P. Wimmer - historyk literatury, poeta i prozaik, tłumacz z literatury flamandzkiej i przyjaciel Polski. Z jego obszernym dorobkiem naukowym i literackim zapoznali się członkowie Towarzystwa Polsko-Austriackiego.

Prof. Wimmer został przyjęty przez p. rektora prof. K. Ślęczkę, poznał pracę i obiekty Filii UŚ, zapoznał się z dziejami i kształtem współczesnym miasta Cieszyna. Gość, współpracujący jako felietonista z gazetą "Wiener Zeitung" zapowiedział, iż swój najbliższy felieton poświęci uczelni i miastu nad Olzą. E. R.