Piękny jubileusz 80 urodzin obchodził w listopadzie prof. dr hab. Antoni Gładysz, od ponad dwudziestu lat wpisany w biografię intelektualną uczelni nad Olzą (w latach 1974-77 prorektor Uniwersytetu ds. Filii w Cieszynie, w latach 1977-78 dziekan Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego) i nadal, z niezwykłą aktywnością, jako kierownik Zakładu Animacji Społeczno- Kulturalnej, ową biografię współtworzący. Panie Rektorze, w naszej uczelni jest Pan wzorem dla nas wszystkich - powiedział, przekazując Jubilatowi w imieniu całej społeczności akademickiej życzenia, prorektor ds. Filii prof. dr hab. Kazimierz Ślęczka - Historia tej uczelni bez Pana Profesora byłaby o wiele uboższa.

Okazją do publicznego wyrażenia zasług Profesora Gładysza w trudnej misji formowania placówki akademickiej w niewielkim Cieszynie, z dala od uznanych centrów naukowych i kulturowych, stała się konferencja naukowa przygotowana, z racji tak zacnego jubileuszu, przez Instytut Nauk Społecznych i Nauk o Kulturze.

W seminarium naukowym pt. : "Współczesne wartości społeczno- kulturowe w refleksji socjologicznej i filozoficznej" uczestniczyli najbliżsi współpracownicy Profesora, dyrektorzy bądź też delegacje poszczególnych instytutów., ludzie kultury, rodzina Profesora. Z innych ośrodków akademickich nadeszły depesze gratulacyjne.

Sam Jubilat nazwał to spotkanie "wspólnym świętem". Staje się człowiek kimś w kontakcie ze społeczeństwem żywym, z osobowościami, które go otaczają, z którymi ma przyjemność się spotkać, współdziałać i współpracować (... ) a że spotkanie to odbywa się w Cieszynie ma to dla mnie wymiar szczególny - stwierdził Profesor. Wyznał również, iż to zauroczenie grodem nad Olzą trwa już bardzo długo - od roku 1938, gdy po raz pierwszy, u progu swej drogi intelektualnej zawitał do Cieszyna. Pozostając emocjonalnie związany z Cieszynem, nie zdradził jednak Tarnowskich Gór - miejsca swego stałego osiedlenia. Stąd obecność w gronie zaproszonych na konferencję gości z Towarzystwa Miłosników Ziemi Tarnogórskiej (które to Towarzystwo Profesor w trudnym dla tego typu inicjatyw regionalnych roku 1953 współtworzył i którego jest członkiem honorowym).

Niepozbawione akcentów osobistych były wystąpienia naukowe - prof. dr hab. Mirosława Fazana ("Problemy badań nad tożsamością mieszkańców województwa katowickiego", ze wskazaniem na wielki wkład Profesora w stan owych badań, w ukazanie w swych naukowych dysertacjach "trudnej drogi odzyskiwania tożsamości Śląska", Śląska który Profesor uczynił "przedmiotem swojej osobistej miłości" i doc. dr hab. Anny Barcik - pierworodnej "córki naukowej" Profesora Gładysza ("Konteksty filozoficzne pojęcia "być" i "mieć").

Sercem pisany biogram Jubilata przedstawił prof. Fazan. Uwypuklił w nim trzy uwarunkowania, które legły u podstaw życia i dzieła prof. Antoniego Gładysza: czas urodzenia (rok 1915 - data narodzin pierwszego pokolenia Polski niepodległej, zobowiązująca zarazem do czynnej postawy wobec życia), miejsce urodzenia (śląskość jako klucz do zrozumienia życiowej, naukowej postawy Jubilata) i środowisko pochodzenia, chłopskość, z wszystkimi wypływającymi zeń uwarunkowaniami. W tych trzech czynnikach, zdaniem prof. Fazana, upatrywać należy źródeł twórczych Antoniego Gładysza.

Z bogatej twórczości Profesora (obejmującej ponad 200 pozycji w tym kilkanaście książkowych) przywołał prof. Fazan parę tytułów: z roku 1957 książkę poświęconą pszczelarzowi Janowi Dzierżoniowi, monografię Jana Nikodema Jaronia - poety górnośląskiego doby powstań plebiscytowych, antologię "Młoda Polska na Śląsku 1898-1922", która wywołała swoisty ferment dyskusyjny w gronie historyków literatury studium, "Robotnicy a książka" (1972) - nowy odbiegający od schematycznych ujęć obraz polskiego robotnika (praca habilitacyjna), "Kulturę środowisk wielkoprzemysłowych" (1975) - nowe spojrzenie na tożsamość mieszkańców Śląska. Owe wymienione tytuły wzbogacić można jeszcze o pozycje książkowe z lat osiemdziesiątych - "Społeczny ruch kulturalny na ziemiach polskich" (synteza Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki), "Oświata-Kultura-Nauka w latach 1947-1959" t. II (wyd. PWN) z przedmową prof. Jana Szczepańskiego. Na zupełnie osobną wzmiankę zasługuje pozycja: "Skarby ciemności" z roku 1965. Tak jeszcze nikt w Polsce o górnictwie nie pisał, stwierdził na łamach "Trybuny Opolskiej" Franciszek Antoni Marek. Profesor zajmuje tym pisarstwem taką pozycję w kulturoznawczym piśmiennictwie polskim, jak Morcinek zajmuje w literaturze pięknej. Pozostaje jeszcze ogrom artykułów naukowych zamieszczanych w "Zaraniu Śląskim", popularyzatorskich w "Życiu Literackim", publicystycznych w "Polityce". Notabene prof. Gładysz, będąc jeszcze studentem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, debiutował w poznańskiej "Kulturze" dwoma artykułami publicystycznymi, sygnowanymi Andrzej Wysz. Zawsze jednak, bez względu na to czy były to wielostronne studia naukowe, czy prace popularyzatorskie, prof. Antoni Gładysz dawał świadectwo służby swej "małej ojczyźnie" - ziemi śląskiej, udowadniał żywotność intelektualną tej ziemi, tych ludzi, uświadamiał ogółowi, że nie jest to tylko ziemia węgla i stali, lecz iż jest ziemią trwałej pracy intelektualnej - jak stwierdził prof. Fazan

Od kilku lat nową pasją Profesora stają się samorządy lokalne w okresie transformacji ustrojowej. Pod jego egidą organizowanę są co roku obozy naukowe studentów Animacji Społeczno-Kulturalnej, których celem jest m. in. diagnozowanie potrzeb kulturalnych miast i gmin Podbeskidzia.

Dopełnieniem sylwetki Profesora jest jego przebogata działalność dydaktyczna i wychowawcza. Począwszy od tajnego nauczania w okresie wojny, poprzez organizację, tuż po wojnie, szkolnictwa podstawowego na terenie powiatu lublinieckiego (w tym "od zera" siedmioklasowej szkoły w Glinicy, wtedy spostrzegłem, że lekcje są dodatkiem do zajęć pozalekcyjnych - stwierdził Profesor), prace - w latach pięćdziesiątych - w Liceum Ogólnokształcącym w Tarnowskich Górach (etat polonisty), wykłady w stworzonym przez siebie w Katowicach (w okresie pracy w Zarządzie Okręgu ZNP) Wojewódzkim Ośrodku Zaocznego Studium Oświaty i Kultury Dorosłych aż po trwały związek z Filią UŚ w Cieszynie. Działalność naukowo-dydaktyczna prof. Gładysza często stawała się zaczynem nowego. Tak było i w tym przypadku. Prof. Antoni Gładysz zainicjował uruchomienie w Cieszynie w roku 1973 pedagogiki pracy kulturalno-oświatowej, jako jednego z 11 istniejących na polskich uczelniach Zakładów tego właśnie typu. Już w lutym 1975 odbyła się w Filii I Ogólnopolska Konferencja Zakładów Pedagogiki Pracy Kulturalno- Oświatowej Szkolnictwa Wyższego, poświęcona wymianie pierwszych doświadczeń. Od roku 1976 poczęły się ukazywać, pod redakcją Profesora, kolejne tomy "Pedagogiki Pracy Kulturalno- Oświatowej" - organ naukowo-badawczy, metodyczny, trybuna wymiany myśli na skalę ogólnopolską (ostatni, trznasty numer ukazał się w roku ubiegłym).

W 1993 roku pedagogikę pracy kulturalno-oświatowej zastąpiła animacja społeczno-kulturalna. Miejsce pracownika kulturalno-oświatowego zajął animator kultury. Nazwy uległy zmianie, niezmienna pozostała pasja poznawcza Profesora Antoniego Gładysza, poczucie służby "małej ojczyźnie", życzliwość wobec pracowników Filii (których niejednokrotnie sam w jej gościnne progi wprowadzał), przychylność wobec studentów - to do nich przecież pośpieszył z wykładami tuż po zakończeniu uroczystości jubileuszowych.