Dwujęzyczność (bilingwizm) to umiejętność posługiwania się dwoma różnymi językami. Współcześnie, kiedy obserwujemy wzmożoną migrację, zagadnienie to jest niezwykle ważne. Wraz ze wzrostem zainteresowania bilingwizmem rośnie ilość nowych informacji na ten temat. Seminarium „Dwujęzyczność, wielojęzyczność i wielokulturowość – szanse i zagrożenia na drodze do porozumienia” dało możliwość przedstawienia najnowszych badań polskich i zagranicznych oraz obalenia wielu mitów.

Spotkanie zostało zorganizowane przez Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz przez Koło Naukowe Doktorantów Językoznawstwa Wydziału Filologicznego UŚ. Część oficjalną otworzyła dr hab. Iwona Loewe – opiekunem naukowy całego wydarzenia. Następnie dr hab. prof. UŚ Magdalena Pastuchowa rozpoczęła spotkanie, podkreślając, że bilingwizm jest nurtem językoznawstwa nie tylko teoretycznym, lecz także praktycznym. Zwróciła również uwagę na to, że zainteresowanie polonistów tematem wielojęzyczności obrazuje naszą ogromną otwartość na inne języki.

Jako pierwsi przedstawili swój referat pt. „Przegląd badań nad dwujęzycznością dzieci” prof. dr hab. Zbigniew Tarkowski i mgr Dorota Wiewióra z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Drugą prelegentką była dr Anna Martowicz z Edynburga, która zaprezentowała referat pt. „Język polski jako język dziedziczony – o konieczności pogłębionej refleksji”. Badaczka wyszła od omówienia błędów i luk w kompetencji językowej osób dwujęzycznych oraz przedstawiła swoją teorię dostępnego wzorca językowego (available model language).

Jako trzecia przedstawiła studium przypadku zatytułowane „Komunikacja dwujęzycznego dziecka z deficytem uwagi” mgr Aneta Nott-Bower, logopeda z Wielkiej Brytanii. Prelegentka zaprezentowała wyniki swoich badań, z których wynikało, że zaburzenia komunikacyjne u dzieci nie są jedynie efektem ich dwujęzyczności, co można dziś uznać za mit, ale są spowodowane przede wszystkim zespołem zaburzeń uwagi.

Jako ostatnia w tej sesji wystąpiła mgr Anna Gościmska z Manchesteru, która mówiła o roli dwujęzycznego asystenta w realizacji programu nauczania u dzieci emigrantów. Przedstawiła również analizę dotyczącą aktualnej sytuacji polskich uczniów w Wielkiej Brytanii.

Po krótkiej przerwie rozpoczęła się druga sesja, którą otworzyła dr Sonia Szramek-Karcz referatem na temat Centrum Wielojęzyczności opartym na dobrej motywacji (www.wielojezycznosc.pl).

Jako druga wystąpiła reprezentantka psychologów z Uniwersytetu Jagiellońskiego, mgr Joanna Grzymała-Moszczyńska. Przedstawiła referat zatytułowany „Migracje powrotne dzieci i młodzieży – wyzwania i propozycje rozwiązań”. Referentka zwróciła uwagę na niezwykle ważny problem, z którym po powrocie do Polski zmagają się dzieci urodzone i początkowo wychowywane za granicami kraju. Okazuje się, że przez odmienności kulturowe tworzy się ogromna bariera między dzieckiem, które wróciło z emigracji, a jego polskimi rówieśnikami i nauczycielem. Problemy ucznia (emigranta) w szkole nie są identyfikowane z ogromnym stresem i napięciem, które to dziecko przeżywa, i często taki uczeń określany jest przez pedagogów mianem „trudnego dziecka”.

Kolejne prelegentki – dr Katarzyna Węsierska i mgr Katarzyna Gaweł – przedstawiły wstępne wyniki badań dotyczących współpracy polskich logopedów z tłumaczami. Tuż po nich wystąpiła mgr Diana Jagodzińska, która wygłosiła referat zatytułowany „Kulisy bilingwizmu w polskiej szkole, czyli prawne aspekty nauczania dwujęzycznego”.

Mgr Emilia Czarnota i mgr Magdalena Adamczyk mówiły o możliwościach współpracy polonisty z nauczycielami języków obcych we współczesnej szkole. Prelegentki podkreślały potrzebę aktualizacji odpowiedzi na pytanie, kim jest współczesny uczeń Europejczyk i jakie są jego potrzeby. Zwracały również uwagę na nieatrakcyjność języka polskiego jako przedmiotu nauczania we współczesnej szkole oraz traktowanie tego przedmiotu przez uczniów jako zbędnego, z którego na maturze trzeba osiągnąć wymagane 30 proc.

Szósty i zarazem ostatni referat w tej sesji „O edukacji akademickiej z innymi kulturami i językami obcymi w tle” odczytała mgr Barbara Pukalska.

Po przerwie dr Anna Martowicz zaprezentowała działalność międzynarodowego Stowarzyszenia Promocji Języka Polskiego za Granicą (APPLA) z siedzibą w Edynburgu. Stowarzyszenie zajmuje się m.in. promowaniem kultury wśród Polonii. Najnowszym ich projektem jest kampania promująca dwujęzyczność. Prelegentka z całą mocą zachęcała do odwiedzania strony internetowej Stowarzyszenia i zaangażowania się w projekt.

Trzecią i ostatnią już sesję otworzyła mgr Dorota Tutka, omawiając temat skutecznej nauki języków obcych w opinii studentów filologii angielskiej. Prelegentka wskazywała na trudności, z którymi zmagają się polscy studenci filologii angielskiej, oraz na elementy niezbędne do nauki języka angielskiego, takie jak częste wyjazdy do krajów anglojęzycznych i nawiązywanie kontaktów z osobami anglojęzycznymi, dzięki różnym portalom internetowym.

Kolejny referat zaprezentowała mgr Monika Pakura, która analizowała stosunek większości do mniejszości, czyli szkolne i pozaszkolne opinie na temat Romów. Prelegentka przedstawiła językowy obraz stosunków polsko-romskich w szkole, które nadal bazują na negatywnym stereotypie Roma w oczach Polaków.

Trzecie wystąpienie zatytułowane „Dialekt gminy Talamona w północnych Włoszech w dobie globalizacji” wygłosiła mgr Dominika Dykta. Prelegentka w ciekawym wystąpieniu mówiła o tym, jak dialekt może się bronić przed ekspansywnym wpływem globalizacji. Wielokulturowość w reklamie przybliżyła słuchaczom mgr Emilia Kałuzińska, która okrasiła swoje wystąpienie licznymi, barwnymi przykładami. Prelegentka zwróciła uwagę na fakt, że większość polskich reklam ma cechy wielokulturowości.

Jako przedostatni wystąpił mgr Dawid Tomaszewski z Centrum Terapii Jąkania w Mikołowie, wygłaszając referat zatytułowany „Nowa mowa – drugi język – lepsza przyszłość”. Na zakończenie trzeciej sesji referat „Nauka tolerancji i otwartości na wielokulturowość w anglojęzycznym przedszkolu i szkole Montessori w Katowicach” przedstawiła mgr Kamila Kuros- Kowalska.

Po zakończonej sesji organizatorki seminarium podsumowały całość, mówiąc o niezwykle owocnym spotkaniu i jeszcze raz podkreślając interdyscyplinarny charakter tego zagadnienia, wydarzenie to bowiem było okazją do spotkania się polonistów, psychologów, kulturoznawców, neofilologów oraz pedagogów.