Post scriptum

Ratujmy archiwa

Sesja popularnonaukowa „Kościół a kultura niezależna w latach 80.” oprócz cennych relacji świadków wydarzeń tamtego okresu zasygnalizowała niepokojący problem. Wiele cennych pamiątek z tamtych czasów zalega strychy, szafy i po latach przemieszczania się z miejsca na miejsce trafia na śmietnik. To niesłychanie groźne zjawisko może spowodować nieodwracalne skutki. Odejdą bowiem w niebyt nie tylko wydarzenia, na które drukowano po kilkanaście zaproszeń (resztę uzupełniała świetnie i skutecznie funkcjonująca „poczta pantoflowa”), ale także powielane domowym sposobem oryginalne utwory, biuletyny, zgrzebne wydawnictwa, przemycane różnymi kanałami grypsy, zawiadomienia o „kipiszu” (rewizji) skreślone na serwetkach, cenne autografy itp., a wraz z nimi pamięć o ich autorach. Wielu posiadaczy unikatowych już dzisiaj dokumentów bezskutecznie poszukiwało instytucji chętnych do przejęcia osobistych archiwów, a po nieudanych próbach zaczęli się ich pozbywać.
Czy rzeczywiście nie ma instytucji, które byłyby zainteresowane takimi zbiorami? Z tym pytaniem zwróciłam się do dyrektora Biblioteki Śląskiej w Katowicach prof. zw. dr. hab. Jana Malickiego.
– Wystarczy sygnał, a my zajmiemy się resztą, począwszy od selekcji, a skończywszy na konserwacji. Każdy, kto nie chciałby się rozstawać z posiadanymi zbiorami, otrzyma na, zajmującej niewiele miejsca, płytce CD ich zeskanowaną wersję. Nie zginie także pamięć o ofiarodawcach.
Profesor Malicki już niejednokrotnie ratował przed przemiałem cenne starodruki, bogate księgozbiory, unikatowe autografy. Znalazły one miejsce nie tylko w magazynach biblioteki, ale przede wszystkim w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej, która funkcjonuje od 2006 roku, a jej współzałożycielem jest Uniwersytet Śląski. Dziś zasoby ŚBC współtworzą 43 instytucje, w tym między innymi 16 uczelni. Na stronach ŚBC prezentowane jest dziedzictwo kulturowe Śląska i dorobek regionu: kopie cyfrowe najcenniejszych zabytków piśmiennictwa, materiały dydaktyczne, prace naukowe, opracowania regionalne i zbiory bibliofilskie. W dziale regionalnym odnajdziemy zgrupowane kolekcje reprezentujące obszary i subregiony historycznego Śląska, obecnego województwa śląskiego i opolskiego: Górny Śląsk, Dolny Śląsk, Śląsk Cieszyński, Zagłębie Dąbrowskie, Region Bielsko-Bialski i Opolszczyznę. Dostępne są także bogate zbiory dotyczące Kresów – zwłaszcza Lwowa, z którym Śląsk łączyły historyczne związki.
Biblioteka Śląska prowadzi także Społeczną Pracownię Digitalizacji, gdzie wykonano już blisko 300 tysięcy skanów i przygotowano do publikacji ponad 3 tysiące dokumentów. Warto dodać, że ok. 70 procent tych prac wykonali wolontariusze,
a wśród nich najliczniejszą grupę stanowią seniorzy – słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
W grudniu 2009 roku zasoby Śląskiej Biblioteki Cyfrowej zostały udostępnione użytkownikom z całej Europy za pomocą portalu Europeana, prezentującego europejskie dziedzictwo kulturowe zgromadzone w bibliotekach, archiwach i muzeach krajów Unii Europejskiej. W ciągu ostatniego miesiąca z zasobów ŚBC skorzystali użytkownicy z 59 krajów i 6 kontynentów, dodajmy, że jej interfejs obsługuje 5 wersji językowych. To chyba wystarczające argumenty, aby cenne pamiątki nie trafiały na śmietnik.

 

Autorzy: Maria Sztuka