Rozmowa z dr. Zbigniewem Widerą, prezesem zarządu CITTRFUŚ

- Senat Uniwersytetu Śląskiego 6 marca 2007 roku podjął decyzję o powołaniu Fundacji. Skąd idea powstania Centrum?

- Funkcjonowanie Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Fundacji Uniwersytetu Śląskiego (CITTRFUŚ) wynika wprost z uchwalonej 27 lipca 2005 r. ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, w której to przewidziano możliwość prowadzenia przez szkoły wyższe centrów transferu technologii, między innymi w formie spółki prawa handlowego lub fundacji. Tym samym Uniwersytet Śląski dołączył do przodujących uczelni, w których idea działania innowacyjnego ma swój widoczny instytucjonalny ośrodek.

- Jakie zdanie ma do spełnienia Centrum?

- Opisując jego podstawową funkcję pozwolę sobie zacytować słowa byłego rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Franciszka Ziejki, przedstawiającego pro-rynkową "ścieżkę" rozwoju jako jeden z podstawowych kierunków rozwoju uczelni, także szkolnictwa wyższego, w dobie jednoczącej się Europy i gospodarki opartej na wiedzy: "W sformułowanym w 2003 roku postulacie Komisja Europejska zaznacza, że szkoły wyższe, obejmując swoją działalnością badania naukowe, edukację i innowacje wykonują następujące funkcje kluczowe: generowanie wiedzy poprzez badania naukowe, transfer wiedzy poprzez edukację, szkolenia i publikacje, wykorzystanie wiedzy, której beneficjentem jest społeczeństwo - przede wszystkim chodzi o różnorodne innowacje. Oczywiście większość tych zadań uczelnie realizują poprzez tradycyjne formy działania: dydaktykę i badania. Jednakże w obecnych warunkach wzmożonej konkurencyjności i konieczności szukania indywidualnych źródeł finansowania niezbędne są dodatkowe nakłady i odrębne strategie postępowania. Dlatego też CITTR jako jednostka uczelniana wspierająca transfer technologii i przedsiębiorczość winna starać się aktywnie wspomagać - widziany kompleksowo - rozwój uczelni, uczestniczyć w działaniach na szczeblu władz regionalnych, współpracować z podobnymi instytucjami w kraju i zagranicą."

- CITTRFUŚ otrzymał status fundacji. Tę formę przedsięwzięcia kojarzymy raczej z innymi działaniami...

- Rzeczywiście, ten status budzi w polskich realiach kontrowersyjne skojarzenia, jest jednakże zrozumiały w środowiskach zagranicznych uczelni, w których rozwoju właśnie fundacje odgrywają znaczącą rolę. Warto również wspomnieć, iż jedną z intencji powstania sprawnego mechanizmu wspomagania organizacyjnego uczelni, była między innymi szybka ścieżka przyszłościowego finansowania badań i przedsięwzięć podejmowanych przez pracowników naukowych. Chodzi między innymi o menedżerskie wykorzystanie efektów ich pracy w formule trójstronnych korzyści: naukowca, uczelni i przedsiębiorstwa. CITTRFUŚ w tym kontekście winno pełnić rolę profesjonalnej agencji łączącej wspomniane podmioty. Formuła fundacji nie powinna jednakże sprowadzać Centrum wyłącznie do roli organizatora środków finansowych, w tradycyjnym rozumieniu roli fundacji.

- Jakie zatem cele może sobie wyznaczyć CITTRFUŚ?

- Może aspirować do łączenia kilku funkcji wzmacniających znaczenie Uniwersytetu Śląskiego w regionie. Od ośrodka typu CTT (centrum transferu technologii), zarządzającego na styku środowiska akademickiego i przedsiębiorstw informacją o technologiach i ich wdrożeniach oraz zajmującego się wspieraniem wspólnych działań partnerów naukowych i gospodarczych w zakresie działań pro-innowacyjnych, przez jednostkę zajmującą się promowaniem kultury innowacyjności nie tylko w środowiskach gospodarczych, ale także w samorządach i sferze edukacyjnej oraz doradztwem i szkoleniami, w tym zwłaszcza (choć nie tylko) dla środowisk naukowych, aż po doradztwo wspomagające przekładanie myślenia innowacyjnego na konkretne zyski firm, korzyści dla samorządów terytorialnych i innych podmiotów.

- Jakie najważniejsze działania wynikają z zarysowanych funkcji?

- Postaram się precyzyjnie wskazać możliwe działania, wszakże z jednym zastrzeżeniem, iż stanowią one propozycję do szerszej dyskusji, koniecznej w środowisku Uniwersytetu, by konstytuować je jako realizowany program CITTRFUŚ. I jeszcze jedno, ośrodki innowacyjne, patrząc szerzej, powinny być wpisane w całościowy system, rozpoczynający się na szczeblu rządowym a kończący się w środowiskach lokalnych. W systemie tym środowiska akademickie powinny odgrywać kluczową rolę. Najważniejsze rodzaje działań realizowane w obszarze ośrodka CITT to:

• budowa regionalnej bazy ofert i zapytań technologicznych oraz umożliwienie zamieszczania własnych ofert i zapytań w regionalnej, publicznie dostępnej bazie ofert i zapytań technologicznych;
• zorganizowanie portalu informacyjnego obejmującego powiązania w trójkącie nauka-biznes-wdrożenia, ze szczególnym nakierowaniem na powiązania świata akademickiego z MŚP;
• budowa uczelnianej bazy ofert badawczych skierowanej do zainteresowanych komercjalizacją wyników własnej aktywności w ramach generowanych przez siebie technologii, produktów, badań czy usług;
• przygotowanie, współpraca przy opracowaniu koncepcji oraz analiz wykonalności dla inkubatorów przedsiębiorczości, firm spin-off (spółki odpryskowe działające w powiązaniu z uczelnią), parków naukowo-technologicznych;
• opracowanie scenariuszy rozwoju (foresight - zdolność przewidywania - dla samorządów terytorialnych, instytucji współpracujących) i monitorowanie ich wdrażania.

- CITTRFUŚ to również działania promocyjne i doradztwo.

- Istotnie, do naszych zadań należeć będzie również promocja oferty badawczej i technologicznej UŚ dla przedsiębiorców i inwestorów, m.in. poprzez organizację seminariów, konferencji oraz informację i doradztwo odnośnie możliwości i procedur transferu technologii.

- Jak w wielu innych dziedzinach nie obędzie się bez pieniędzy...

- To prawda, dlatego CITTRFUŚ służyć będzie informacją i doradztwem odnośnie możliwości pozyskiwania wsparcia finansowego transferu technologii, a także koordynować przygotowywania i składania aplikacji oraz zawierania umów finansowania i prefinansowania projektów. CITTRFUŚ będzie również współuczestniczyło w projektach innych instytucji jako partner.

- W świetle tych działań CITTRFUŚ wyrasta na promotora kultury innowacyjności.

- Zgadza się, a swoją misję zamierza realizować między innymi poprzez działalność wydawniczą poświęconą innowacyjności, organizację Śląskiego Festiwalu Innowacyjności w formie festiwali nauki oraz szkoleń poświęconych kształtowaniu postaw pro-innowacyjnych w przedsiębiorstwach i samorządach. Promowanie innowacyjności powinno się odbywać w szkolnictwie wszystkich szczebli, stąd zamysł przygotowania koncepcji programów edukacyjnych na rzecz innowacyjności (w ramach ścieżek międzyprzedmiotowych).

- Centrum będzie zatem takim "tłumaczem", który przełoży myślenie innowacyjne na konkretne zyski firm, korzyści dla samorządów terytorialnych i innych podmiotów.

- Do naszych zadań może należeć udział w opracowaniu scenariuszy rozwoju Uniwersytetu Śląskiego (foresight dla uczelni) i monitorowanie ich wdrażania, a także obsługa organizacyjna uczestnictwa UŚ w centrach zawansowanych technologii, platformach technologicznych itp. Niezwykle ważnym elementem w dziedzinie innowacyjności są procedury prawne, stąd CITTRFUŚ będzie wspomagać proces procedur patentowania, szkolić w zakresie prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej oraz informować i doradzać w zakresie ochrony własności intelektualnej. Zaoferujemy też pomoc w obsłudze organizacyjnej i formalno-prawnej sprzedaży i innych form udostępniania praw własności intelektualnej, zawieraniu umów wdrożeniowych, licencyjnych i udostępnianiu know how.

- Fundacja ma również szereg innych funkcji szeroko wspierających Uniwersytet Śląski.

- Naturalnie, wszystkie je znajdziemy w statucie publikowanym na stronach internetowych uczelni. Najważniejsze to zorganizowanie, zgodnie z programem rozwoju Uczelni, trwałego kontaktu z samorządami i przedsiębiorcami. To w konsekwencji realizacja programów monitorowania rynku pracy i przekazywanie władzom Uczelni sugestii koniecznych do organizacji kierunków kształcenia, ale również możliwość tworzenia banku tematów prac licencjackich, magisterskich i doktorskich będących wynikiem zapotrzebowania szeroko rozumianego środowiska.

- Wygląda na to, że CITTRFUŚ chce mieć poważny udział w budowaniu programu tożsamościowego uczelni.

- Tak, CITTRFUŚ to krok w kierunku uczelni przyszłości. Nowocześnie zorganizowanej, wkomponowanej w region, ściśle współpracującej z gospodarką i samorządami. To instytucja otwarta na mądrość kadry naukowej Uniwersytetu i współpracę z pracownikami administracji, ale również na samorząd studencki traktowany jako poważny partner reprezentujący szerokie grono przyszłych współpracowników. Dziś naszą troską jest zapewnienie finansowania Fundacji. CITTRFUŚ to instytucja nastawiona na daleko sięgające cele, nie na krótki efekt. Na progu uruchomienia działalności Fundacja posiada projekt swych działań, który bez wątpienia wymaga szerokiej akceptacji. Bardzo liczę na to, że środowisko Uniwersytetu Śląskiego włączy się aktywnie z uwagami, które z wdzięcznością zostaną przyjęte.

ROZMAWIAŁA
KATARZYNA ROŻKO