W dwóch poprzednich numerach "Gazety Uniwersyteckiej" przedstawiłem podstawowe informacje o Internecie (nr 6, marzec i 1993 oraz omówiłem warunki, jakie musi soełnić człowiek, by móc efektywnie pracować z tą siecią komputerową (nr 7, kwiecień 1993). Dziś chciałbym skoncentrować się na pokazaniu, jakie techniczne możliwości połączenia swojego komputera z Internetem mają aktualnie pracownicy Uniwersytetu Śląskiego.

Sieć komputerowa Uniwersytetu Śląskiego (USNET - pod taką nazwą jest zarejestrowana) została zaprojektowana tak, by możliwe było używanie w niej protokołu komunikacyjnego TCP/IP z perspektywą połączenia z globalnym Internetem. W tym celu uzyskano w Network Information Center w Stanach Zjednoczonych numer IP dla sieci klasy B (155.158.0.0). Posługiwanie się numerem klasy B umożliwia włączenie do sieci ponad 65000 komputerów umieszczonych w tzw. podsieciach. Jedna podsieć to, z lekka upraszczając zagadnienie, jeden segment kabla Ethernet lub jedno łącze szeregowe. Łączność sieci USNET ze światem zapewnia dziś, będące częścią, mającej. siedzibę w Warszawie, Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej, łącze telekomunikacyjne pomiędzy Centrum Techniki Obliczeniowej Uniwersytetu Śląskiego przy ul. Uniwersyteckiej 4 w Katowicach, gdzie zlokalizowany jest główny router sieci (komputer PC AT z programem KA9Q), a Centrum Informatycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Łącze to wykorzystywane również dla potrzeb sieci EARNIBITNET Uniwersytetu Śląskiego, sieci Internet Politechniki Śląskiej oraz sieci X.25, pracuje z szybkością 9600 bps i wykorzystane jest zwykle w 90%, co już teraz uniemożliwia efektywną pracę w godzinach szczytu.

Sieć wewnętrzna wykonana została (i rozwija się siłami zainteresowanych jednostek organizacyjnych UŚ) w technolog Ethernet oraz łącz szeregowych. W budynku Instytutu Fizyki przy ul. Uniwersyteckiej 4 oraz w budynku zajmowanym przez Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Wydział Techniki oraz Bibliotekę Główną przy ul. Bankowej 14 wykonano szkielet sieci za pomocą grubego, kabla Ethernet, ,przy czym połączenie pomiędzy budynkami poprowadzone postało za pomocą światłowodu. Do magistrali tej przyłączono routery (komputery PC 386 z programem KA9Q), do których z kolei podłączono segmenty sieci lokalnych (cienki kabel Ethernet łączące komputery osobiste rozmieszczone w różnych miejscach budynków. Sieć lokalną (cienki Ethernet) wykonano również w budynku Rektoratu Uniwersytetu Śląskiego przy ul. Bankowej l2 oraz w budynku Wydziału Nauk o Ziemi i Wydziału Techniki w Sosnowcu, gdzie zainstalowano podobne jak wspomniane wyżej routery. Ich połączenia z centralnym routerem w Centrum Techniki Obliczeniowej wykonano za pomocą dzierżawionych łączy telefonicznych, będących bądź to własnością Uniwersytetu, bądź też Telekomunikacji Polskiej S.A. łącza te pracują z prędkością 9600 bps przy czym należy podkreślić, że połączenia uzyskane od TP S.A. są bardzo złej jakości i trudno się spodziewać ich znaczącej poprawy z uwagi na złą sytuację w zakresie telekomunikacji, panującą na razie na Śląsku.

Można oszacować, że w sieci USNET pracuje obecnie niemal 100 komputerów, w zdecydowanej większości klasy PC. Jeden z nich, pracujący w Centrum Techniki Obliczeniowe pod kontrolą systemu SCO 0pen Desktop2.0 (UNIX 3.2.4) spełnia funkcję głównego nameservera sieci USNET oraz służy do przyjmowania poczty elektronicznej. Umieszczone jest na nim również niewielkie archiwum oprogramowania o znaczeniu lokalnym.

Częścią sieci USNET jest aktualnie także lokalna sieć komputerowa Politechniki Częstochowskiej, połączonej z Centrum Techniki Obliczeniowej UŚ za pomocą łącza o prędkości 9600 bps, które Politechnika Częstochowska dzierżawi od TP S.A. Dzięki temu połączeniu Politechnika Częstochowska uzyskała pełny dostęp do globalnego Internetu.

Centrum Techniki Obliczeniowej UŚ umożliwia również pracownikom naukowym Uniwersytetu i innych śląskich placówek naukowo-badawczych (m.in. Politechnika Śląska w Gliwicach, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN w Zabrzu) korzystanie z sieci Internet za pomocą połączeń komutowanych, udostępniając dwa miejskie numery telefoniczne. W celu uzyskania telefonicznego połączenia z Internetem zainteresowany powinien posiadać w domu komputer z modemem, a także zainstalować właściwe oprogramowanie, umożliwiające realizację protokołów Internetu. Mimo że praca na łączach komutowanych z szybkością 9600 bps jest możliwa, to jednak nie jest u nas zbyt popularna z uwagi na wysokie koszty połączeń telefonicznych. W innych krajach, będących w podobnej sytuacji co Polska (mam na myśli drogie i niedorozwinięte usługi telekomunikacyjne) alternatywą jest Internet radiowy (tzw. ham radio), rozwijany przez krótkofalowców. Słyszy się, że i w naszej uczelni zainteresowani myślą o uruchomieniu połączeń Internetowych na falach eteru. Życzę powodzenia!

Plany rozwoju sieci USNET obejmują wykonanie sieci lokalnych w kolejnych budynkach Uniwersytetu Śląskiego i połączenie ich z Centrum Techniki Obliczeniowej za pomocą łączy szeregowych z prędkością 9600 bps. Połączenia te powinny zapewnić dostęp pracowników naukowych i studentów Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska, Wydziału Nauk Społecznych i Wydziału Filologicznego do Internetu do czasu wykonania katowickiej sieci metropolitalnej. To przedsięwzięcie, niedawno rozpoczęte, a koordynowane przez Politechnikę Śląską w Gliwicach, ma na celu połączenie wszystkich istotnych jednostek akademickich i naukowo-badawczych na terenie Katowic i Gliwic za pomocą światłowodów, umożliwiając tym samym uruchomienie za ich pomocą rozległej sieci komputerowej, najprawdopodobniej wykonanej w technologii FDDI. Ten kompleks sieci metropolitalnych miałby zostać połączony z Warszawą za pomocą telekomunikacyjnej linii cyfrowej o szybkości 2 Mb/s. Lokalne jego znaczenie polegałoby natomiast, oprócz realizacji wszystkich funkcji Internetu, na umożliwieniu wszystkim zainteresowanym wykonywania obliczeń na superkomputerze, który planuje się zainstalować w Politechnice Śląskiej w Gliwicach.

Czy jesteśmy zadowoleni z istniejącego stanu rzeczy? Trudno jest dać jednoznaczną odpowiedz na tak sformułowane pytanie. Tak, dlatego że Internet jest już obecny w Uniwersytecie Śląskim i coraz więcej pracowników naukowych korzysta z jego możliwości. Nie, dlatego że rozwój sieci w uczelni nie jest tak dynamiczny, jak byśmy sobie tego życzyli. Chociaż od czasu, gdy sieć USNET stanowiły trzy komputery w Centrum Techniki Obliczeniowej do dziś minęło zaledwie półtora roku, to dla nas, jest to aż osiemnaście miesięcy, podczas których można było zrobić znacznie więcej pod warunkiem, że znalazłyby się pieniądze na szybki rozwój sieci i że dysponowalibyśmy przynajmniej jeszcze kilkoma pracownikami, którzy w rozwoju tym by uczestniczyli. Niestety, koń, jaki jest, każdy widzi.