Na czym polega doświadczenie mistyczne? W jaki sposób poddawać je badaniom? Jakie jest miejsce mistyki w obrębie nauk teologicznych? Czym różni się mistyka chrześcijańska od tego rodzaju doświadczeń spotykanych w innych religiach? Te i inne pytania pojawiły się podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Oblicza Mistyki. W pięćsetlecie narodzin św. Teresy od Jezusa”. Patronką spotkania była św. Teresa – hiszpańska mistyczka, pisarka i reformatorka klasztoru karmelitańskiego, której 500. rocznica urodzin stała się okazją do kwietniowego spotkania (autograf Świętej pojawił się nawet w logo konferencji).

Obrady ogólne, II dzień konferencji, od lewej: prof. dr hab. Slavomir Galik, dr hab. Aleksander Bańka, ks. dr hab. Jacek Kempa, prof. dr hab. Dariusz Kubok oraz ks. prof. dr hab. Jan Słomka

Organizatorami konferencji były Instytut Filozofii oraz Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego. Swoim patronatem imprezę objęły: Komitet Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk, Centro Internacionale Teresiano-Sanjuanista de Ávila „Universidad de ta Mistica”, Prowincja Krakowska Zakonu Karmelitów Bosych oraz – jako patron medialny – „Głos Karmelu” – czasopismo zakonu karmelitańskiego. Spotkanie poprzedziła msza święta sprawowana w kaplicy Klasztoru Sióstr Karmelitanek Bosych w Katowicach.

Zgromadzonych przywitał ks. dr hab. Jacek Kempa – prodziekan Wydziału Teologicznego, który podziękował za przybycie licznym prelegentom i gościom. Powitano JE Arcybiskupa Wiktora Skworca, dr. Romulo Londoño OCD – wicedyrektora CITeS oraz sekretarza państwowej komisji ds. jubileuszu terezjańskiego, o. Damiana Sochackiego – przedstawiciela „Głosu Karmelu”, ks. prof. dr hab. Jana Słomkę, kierownika Katedry Dogmatyki i Duchowości WTL UŚ. Następnie głos zabrał arcybiskup Wiktor Skworc, który wyraził wdzięczność za to interdyscyplinarne przedsięwzięcie, będące okazją do wspólnego poszukiwania prawdy, oraz przypomniał pokrótce historię katowickiego klasztoru karmelitańskiego. Kolejne przemówienie – o. Piotra Nyka, delegata Prowincjała Prowincji Krakowskiej Zakonu Karmelitów Bosych, odpowiedzialnego za jubileusz terezjański – przybliżyło postać Teresy oraz wpływ jej myśli na twórczość późniejszych autorów.

Obrady rozpoczęto sesją główną, w której zaprezentowano wystąpienia: dr. Romulo Londoño OCD (CITes Universidad de la Mistica, Hiszpania), prof. dr. hab. Bogdana Dembińskiego, prof. dr hab. Joanny Ślósarskiej oraz ks. dr. Grzegorza Strzelczyka. Postać Teresy, jej twórczość i mistyczne doświadczenia, stały się okazją do rozważań z pogranicza literatury, filozofii i teologii. Szczególną dyskusję wzbudziły zagadnienia związane z doświadczeniem mistycznym i poznaniem oraz miejscem mistyki w teologii i życiu Kościoła. Obrady poprowadził dr hab. Mariusz Wojewoda.

Rozważania kontynuowane były podczas obrad w sekcjach. Poruszano zagadnienia takie, jak: problem jedności i różnorodności doświadczeń mistycznych, ich specyfika w kontekście badań neuropsychologicznych, zagadnienia związane z problemem wyrażania i języka, mistyka w kontekście filozofii, mistyka żydowska i kabała. Większość referatów poświęcona była konkretnym postaciom i pismom związanym z mistyką – św. Hildegardzie z Bingen, Dionizemu Aeropagicie, Grzegorzowi Palamasowi, św. Ignacemu Antiocheńskiemu czy św. Faustynie.

Drugi dzień konferencji również rozpoczął się sesją ogólną w auli Wydziału Teologicznego. Uczestniczyli w niej: prof. dr hab. Slavomir Galik, dr hab. Aleksander Bańka, prof. dr hab. Dariusz Kubok, ks. prof. dr hab. Jan Słomka. Sesję moderował ks. dr hab. Jacek Kempa. Następnie zgromadzeni udali się do pomieszczeń Katedry Dogmatyki i Duchowości, w których odbywały się spotkania w sekcjach. Pojawiły się tematy związane ze sposobami przedstawiania doświadczenia mistycznego, językiem mistyki i problemem wyrażania, problemem ciała i cielesności. Podobnie jak poprzedniego dnia wiele referatów było poświęconych konkretnym postaciom i dziełom, m.in. Mistrzowi Eckhartowi, Romano Guardiniemu czy Edwardowi Stachurze.

Wielość wystąpień i duże zainteresowanie publiczności świadczą o potrzebie organizowania tego typu spotkań. Zaproponowana przez organizatorów tematyka okazała się interesująca nie tylko z teologicznego punktu widzenia, lecz przede wszystkim jako uniwersalny fenomen kulturowy i religijny. Doświadczenie mistyczne nie przestaje fascynować. Jednocześnie, jak pokazała kwietniowa konferencja, jest obszarem wartym interdyscyplinarnych badań.