Dynamika procesów politycznych, gospodarczych, społecznych czy kulturowych w ostatnich dekadach doprowadziła do daleko idącego poszerzenia znaczenia terminu „bezpieczeństwo”. Oprócz jego tradycyjnych wymiarów, takich jak bezpieczeństwo polityczne czy wojskowe, zdecydowanie wzrosło znaczenie innych kategorii, jak bezpieczeństwo gospodarcze, energetyczne, społeczne czy teleinformatyczne. W takim właśnie szerokim rozumieniu tego terminu prowadzone były rozważania nad bezpieczeństwem Polski w drugiej dekadzie XXI wieku podczas konferencji na Wydziale Nauk Społecznych UŚ.

Konferencja „Problemy i wyzwania bezpieczeństwa Polski w drugiej dekadzie XXI wieku” na Wydziale Nauk Społecznych UŚ

Pierwsza część spotkania dotyczyła dylematów polityki bezpieczeństwa Polski w aspekcie zewnętrznym. Rozważano zatem takie kwestie, jak główne dylematy bezpieczeństwa zewnętrznego Polski w drugiej dekadzie XXI wieku, wpływ kryzysu ukraińskiego na bezpieczeństwo Polski, a także bezpieczeństwo strategiczne RP w kontekście amerykańskiej polityki wobec Europy Środkowej oraz, jakże aktualnego, konfliktu ukraińskiego. Poruszono także zagadnienia związane z wojskowymi i politycznymi stosunkami na linii Warszawa – Waszyngton w XXI wieku. W następstwie przedstawionych przez prelegentów faktów i opinii wywiązała się dyskusja, moderowana przez prof. dr. hab. Rafała Ożarowskiego (Uniwersytet Gdański), tym bardziej burzliwa, że uczestnikiem wydarzenia był również pan Maciej Falkowski, I radca w Departamencie Polityki Bezpieczeństwa w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Naukowcy biorący udział w konferencji mogli zatem skonfrontować swoje oceny i prognozy ze stanowiskiem przedstawiciela instytucji odpowiedzialnej za prowadzenie polityki zagranicznej (w tym polityki bezpieczeństwa) państwa.

Uczestnicy kolejnego panelu odpowiadali na następujące pytania: jaki wpływ na bezpieczeństwo energetyczne Polski ma polityka energetyczno-klimatyczna prowadzona przez Unię Europejską? Jakie konsekwencje dla Polski niesie terroryzm w państwach UE na początku XXI wieku? Czy bilans udziału Polski w misjach wojskowych na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej w XXI wieku prezentuje się korzystnie, czy niekorzystnie? Jaki wpływ na bezpieczeństwo Polski w wymiarze narodowym i ponadnarodowym ma członkostwo państwa w Strefie Schengen? Kolejne pytania (prócz tych, które formułowane były przez uczestników spotkania) zadawał prof. dr hab. Mieczysław Stolarczyk (Uniwersytet Śląski w Katowicach), moderator panelu.

Ostatni, trzeci panel, którego moderatorem był dr hab. Tomasz Młynarski (Uniwersytet Jagielloński), związany był z wewnętrznym ujęciem polityki bezpieczeństwa Polski. Eksperci zastanawiali się więc nad tym, jakie wyzwania dla bezpieczeństwa ekonomicznego Polski pojawiły się w XXI wieku, a także, jak na bezpieczeństwo społeczne wpływają aspekty demograficzne. Prowadzono rozważania na temat aspektów normatywnych i praktyk politycznych dotyczących Biura Bezpieczeństwa Narodowego i Rady Bezpieczeństwa Narodowego jako instytucji wspomagających reagowanie na zagrożenia, poruszono kwestię zarządzania kryzysowego w ujęciu lokalnym. Nawiązano także do terroryzmu w latach 1989–2014 w kontekście Polski, dyskutowano również o bezpieczeństwie informacyjnym państwa w obliczu wyzwań społeczeństwa informacyjnego.

Uczestniczący w spotkaniu eksperci (wśród których znaleźli się również m.in. przedstawiciele służb mundurowych) nie tylko dokonywali charakterystyki głównych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego i ponadnarodowego RP, ale także przedstawiali propozycje sposobów przeciwdziałania im. Niemniej temat bezpieczeństwa Polski (jak już wspomniano – ze względu na nieustanne rozszerzanie się terminu „bezpieczeństwo” i pojawianie się kolejnych wyzwań) uznać należy za tak rozległy, iż jego wyczerpanie jest niemożliwe. Podkreśla to jedynie wartość podobnych inicjatyw, poruszających tematykę aktualną oraz umożliwiających spotkanie naukowców i ekspertów z osobami podejmującymi decyzje, od których zależy, czy i w jakim zakresie Polska jest gotowa skutecznie reagować nie tylko na już zdiagnozowane zagrożenia, ale także dostosowywać się do stale ewoluującego środowiska bezpieczeństwa.

Wydarzenie stanowiło podsumowanie projektu badawczego realizowanego w 2014 roku przez katowicki Ośrodek oraz zespół naukowców Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UŚ, a także szeregu innych polskich uczelni (m.in. Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Obrony Narodowej). Efektem prowadzonych badań jest również recenzowana publikacja naukowa „Dylematy polityki bezpieczeństwa Polski na początku drugiej dekady XXI wieku” (red. K. Czornik, M. Lakomy, Katowice 2014).

Konferencja została objęta honorowymi patronatami podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Roberta Kupieckiego oraz szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego generała Stanisława Kozieja. Organizatorami wydarzenia byli: Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Katowicach oraz Zakład Stosunków Międzynarodowych Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.