Konferencja naukowa „Dylematy polityki zagranicznej Polski w kontekście ewolucji środowiska międzynarodowego na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku” zorganizowana została przez Zakład Stosunków Międzynarodowych Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego. W wydarzeniu uczestniczyło wielu wybitnych badaczy polskiej polityki zagranicznej z szesnastu ośrodków akademickich z całej Polski.

Uczestnicy konferencji naukowej pt. „Dylematy polityki zagranicznej Polski w kontekście ewolucji środowiska międzynarodowego na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku”

Pierwszym kierownikiem (w latach 1973– 1977) i organizatorem Zakładu Stosunków Międzynarodowych był doc. dr Janusz Kolczyński. Po nim jednostką kierowali doc. dr hab. Jan Przewłocki (w latach 1977–1980 i 1982–2003) oraz dr Wanda Poniatowska- Grochalska (w latach 1980–1981). Od 2003 roku funkcję tę pełni prof. dr hab. Mieczysław Stolarczyk. Współcześnie badania prowadzone w Zakładzie koncentrują się na problemach związanych z polską polityką zagraniczną oraz bezpieczeństwem Polski, a szczególnie relacjami Rzeczypospolitej z Niemcami, Rosją i Stanami Zjednoczonymi oraz polską polityką integracyjną. Pracownicy jednostki zajmują się również zagadnieniami z zakresu polityki USA, Francji, Chin, Indii oraz innych państw.

W profil badawczy Zakładu wpisała się wspomniana konferencja, której zespół organizacyjny tworzyli: prof. dr hab. Mieczysław Stolarczyk, dr Katarzyna Czornik oraz dr Miron Lakomy. Jej celem badawczym było zdiagnozowanie najważniejszych tendencji w środowisku międzynarodowym Polski, które wpływają na kształtowanie się interesów i celów polskiej polityki zagranicznej, oraz wskazanie związanych z tym głównych dylematów. Jest to tym bardziej istotne, iż cechą charakterystyczną ewolucji środowiska międzynarodowego Rzeczypospolitej Polskiej na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku jest znacząca dynamika jego zmian.

Zarówno na obszarze sąsiedzkim Polski, jak i dalszym, regionalno-kontynentalnym i globalnym, pojawiło się wiele nowych zjawisk, procesów i tendencji, które wpłynęły na modyfikację, w mniejszym bądź większym stopniu, dotychczasowych celów polskiej polityki zagranicznej na głównych kierunkach jej aktywności. Do najbardziej istotnych można zaliczyć, w wymiarze globalnym, osłabienie roli Stanów Zjednoczonych na arenie międzynarodowej oraz wzmocnienie tendencji do wykształcania się układu wielobiegunowego. W wymiarze regionalnym należy z kolei zaakcentować osłabienie spoistości NATO i zmniejszenie jego roli w dotychczasowej polityce bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego wielu państw członkowskich, w tym Polski, oraz kryzys w strefie euro i jego bardzo poważne implikacje dla dalszego procesu integracji w ramach UE. Z kolei w środowisku sąsiedzkim RP zwraca uwagę znaczne wzmocnienie roli międzynarodowej Niemiec w ramach UE i strefy euro, jak też wzrost znaczenia Rosji, w tym wzmocnienie jej wpływów na obszarze poradzieckim.

Prelegenci stanęli przed zadaniem przeanalizowania, na ile decydenci polityki zagranicznej RP trafnie odczytują wspomniane uwarunkowania, i sformułowania rekomendacji w zakresie podejmowanych problemów. Uczestnicy konferencji musieli się zmierzyć z pytaniem, ile w poszczególnych obszarach będących przedmiotem polskiej polityki zagranicznej powinno być elementów kontynuacji, a w jakim stopniu należałoby wprowadzić zmiany – zarówno w warstwie koncepcyjnej, jak i praktyce prowadzenia polityki.

W trakcie konferencji uczestnicy często wskazywali na konieczność zmiany myślenia o stosunkach międzynarodowych pod wpływem dynamicznie przeobrażającej się rzeczywistości. Wiele miejsca poświęcili również problemowi kreowania polskiej polityki zagranicznej w oparciu o mity i stereotypy, zamiast o realne interesy. Referenci akcentowali, że koncepcji polskiej polityki zarówno wobec sąsiadów, jak i względem np. państw pozaeuropejskich, często brakuje spójności, a co więcej: jest ona przesycona emocjami, utrudniającymi uprawianie racjonalnej dyplomacji.

iele uwagi w trakcie obrad poświęcono również wyzwaniom stojącym przed polską polityką zagraniczną w kontekście ewolucji funkcji i roli organizacji międzynarodowych, w których członkostwo, jak niegdyś zakładano, miało być strategicznym fundamentem funkcjonowania naszego państwa. Tymczasem dziś zarówno NATO, jak i Unia Europejska poszukują swojej tożsamości, zmagając się z licznymi problemami.

Wystąpienia oraz nierzadko burzliwe dyskusje w trakcie konferencji udowodniły, jak ważkie są dylematy, przed którymi stoi polska polityka zagraniczna, i jak istotna przy jej kształtowaniu jest współpraca między decydentami politycznymi a środowiskiem badaczy tej problematyki. Obecność w trakcie konferencji przedstawiciela Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP pozwala mieć nadzieję, że tematy rozwijane podczas obrad okażą się cennymi wskazówkami dla polskiej polityki zagranicznej w zaniedbanych dotąd obszarach.