Tradycyjnie organizatorem wydarzenia był Zakład Ekologii i Dydaktyki Geografii Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. Tegoroczne hasło przewodnie, które towarzyszyło wiosennym działaniom ekologicznym, brzmiało: „Odkrywamy tajemnice naszej Ziemi”. I rzeczywiście, sosnowieccy nauczyciele szkół i przedszkoli zorganizowali wiele imprez, których celem było uczenie mieszkańców miasta właściwego traktowania przyrody.

Sześcioletni Gabryś – dinoekspert z Przedszkola Miejskiego nr 51

Przygotowania do tegorocznej imprezy rozpoczęły się już zimą. To wtedy na Wydziale Nauk o Ziemi UŚ w Sosnowcu zebrał się Społeczny Komitet Obchodów Dni Ziemi. Podczas posiedzenia między innymi wybrano hasło oraz ustalono bogaty program imprez obejmujący: konkursy, mityngi, warsztaty i innego formy współpracy uczniów, nauczycieli, szkół i przedszkoli. W efekcie tej pracy od marca do maja w ramach XXI Dni Ziemi w Sosnowcu odbyło się ponad 20 spotkań. Warto też w tym miejscu wspomnieć o towarzyszącym imprezie plakacie autorstwa Jacka Kostyły. Artysta zaproponował podglądanie Ziemi przez umieszczoną w kosmosie dziurkę od klucza, w której znajdowało się oko z odbiciem naszej planety.

Wiele imprez odbywało się w sosnowieckich przedszkolach, w których nauczyciele zaproponowali swoim wychowankom różne formy zabawy. Bożena Gajdzik z Przedszkola Miejskiego nr 34 zabrała na mityng w juliuszowskim lesie cztery drużyny przedszkolaków. Na stworzonej przez nią ścieżce edukacyjnej odkrywano tajemnice lasu. Uczestniczące w mityngu dzieci zauważyły potrzebę zebrania – i przy okazji posegregowania – napotkanych śmieci. Również w Przedszkolu nr 40 nawiązano do wprowadzonego obowiązku segregowania śmieci z naszych domów. Izabella Rejzowicz poprowadziła wraz z zespołem nauczycieli mityng „Jestem przyjacielem Ziemi”. Zainspirowana słowami Davida Gatesa, że „musimy nauczyć się dbać o środowisko, w którym mamy żyć. Chodzi o to, czy nauczymy się tego na czas”, pokazała, jak poprzez konkursy, kwizy i zabawy ruchowe można przygotowywać najmłodszych do umiejętnego korzystania z darów Ziemi. Z kolei w Przedszkolu nr 45 Ewa Fudała-Łabuś, Katarzyna Nizioł i Beata Witko już ósmy rok z rzędu zorganizowały, na podstawie swojego autorskiego projektu „Z ekologią za pan brat”, atrakcyjne zabawy dla najmłodszych. W tym roku tematem przewodnim stały się wulkany jako naturalne rany z przeszłości Ziemi. Najwięcej radości przedszkolaki czerpały z samodzielnego wykonania eksperymentu pt. „Małe erupcje”, w którym przy pomocy sody i octu doprowadziły do miniwybuchu ulepionego wcześniej z gliny wulkanu. Marzanna Wrona-Markiewicz i Halina Gierczak z Przedszkola Miejskiego nr 51 przygotowały jeszcze inny rodzaj zabaw ekologicznych. Podczas mityngu prawie wszystkie działania dotyczyły lubianego przez dzieci dinozaura. O gadach kopalnych, żyjących kiedyś na terenie Polski, ciekawie opowiadał przedszkolakom znany popularyzator wiedzy geologicznej Paweł Woźniak. Przybył na spotkanie w asyście dr. inż. Michała Krobickiego, dyrektora Oddziału Górnośląskiego Państwowego Instytutu Geologicznego, oraz modelu kentrozaura. „Pan od dinozaurów” pomógł dzieciom rozwiązać wiele trudnych zagadek, a zabawa z paleontologią była pouczająca. Wśród uczestników spotkania był jeden z wychowanków przedszkola – sześcioletni Gabryś Jasicki, który jest zafascynowany dinozaurami i jak na swój wiek, ma sporą wiedzę na ten temat, a także jest właścicielem zbioru małych plastykowych okazów. Chłopiec wzbudził podziw prelegenta, który nazwał go dinoekspertem i życzył mu powodzenia w dalszym zdobywaniu wiedzy, a być może w przyszłości studiów paleontologicznych.

Oczekiwanie na wybuch wulkanu w Przedszkolu Miejskim nr 45

Adresatami i uczestnikami XXI Dni Ziemi w Sosnowcu byli również uczniowie szkół podstawowych. To dla nich nauczycielki przyrody w szkołach nr 40 i 46 przygotowały konkursy, w których mogli wykorzystać swoje zainteresowania światem przyrody, wykazać się znajomością swojego miasta i regionu. Każdego roku podopieczni Barbary Wybraniec i Haliny Siudyki oraz Alicji Ogurek, Małgorzaty Hollek i Małgorzaty Hamryszak chętnie biorą udział w konkursach miejskich, w których zajmują najwyższe lokaty. Prezentacja wyników konkursów szkolnych odbyła się w auli szkoły przy ul. Gwiezdne podczas uroczystego apelu szkolnego zorganizowanego w Światowym Dniu Ziemi. Spotkanie uświetniła pantomima „SOS dla Ziemi” wykonana przez grupę uczniów. W trakcie występu szczególnie mocno odczuwało się zatroskanie młodych ludzi stanem środowiska ich życia.

W niewielkiej Szkole Podstawowej nr 21, zlokalizowanej w dzielnicy Jęzor, od lat Małgorzata Niedbał zachęca zaprzyjaźnione szkoły do udziału w warsztatach terenowych w miejscu zwanym Trójkątem Trzech Cesarzy. Taki rodzaj zajęć jest dla uczniów odskocznią od monotonii lekcji w sali szkolnej, pozwala na lepsze zapamiętanie zdobytej wiedzy i umiejętności. Łatwiej jest też wtedy zachęcić uczniów, aby wraz z rodzinami każdego dnia dążyli do czynnego kontaktu z naturą. Uczestnicy warsztatów wykonywali badania u zbiegu Białej i Czarnej Przemszy. W kartach pracy zapisywali wyniki pomiaru prędkości rzeki, odczynu kwasowości pH, twardości wody oraz zawartości azotynów.

Warto również wspomnieć o działaniach na rzecz idei ochrony środowiska wśród gimnazjalistów. Nauczyciele przedmiotów przyrodniczych w Gimnazjum nr 13 pod kierunkiem Agaty Woźniak zaprosili drużyny ze starszych klas szkół podstawowych między innymi do rozwiązywania łamigłówek matematyczno-ekologicznych w konkursie „Zieloną ścieżką”. „Gimnastykę umysłową”, wymagającą wykorzystania posiadanej wiedzy, przygotował dla gimnazjalistów Jerzy Łebek z Gimnazjum nr 25. Ułożył niebanalny test „Odkrywamy tajemnice alternatywnych źródeł energii”. Gimnazjaliści mogli również wykazać się wiedzą z zakresu ochrony środowiska, rozwiązując test przygotowany przez Beatę Polniak i Agnieszkę Gałużny w Zespole Szkół Technicznych i Licealnych.

Państwowy Instytut Geologiczny, z animatorem ciekawych konkursów geologicznych Pawłem Woźniakiem, co roku zaprasza w swoje progi adeptów geologii z regionu śląskiego i opolskiego. Na kwietniowy konkurs, którego temat brzmiał „Drapieżne oblicza Ziemi”, nadesłano aż 159 prac. Laureaci pojechali na zawody finałowe do stolicy. Każdego roku na „zlocie” miłośników geologii panuje niezwykle przyjacielska atmosfera, a pedagodzy zwracają uwagę na wysoki poziom konkursów. Uczniowie i nauczyciele zgodnie podkreślają zaangażowanie i umiejętności pedagogiczne Pawła Woźniaka, które procentują zainteresowaniem młodzieży trudną wiedzą geologiczną. Również szkoły średnie włączyły się w tegoroczne obchody Dni Ziemi. Ewa Mazur (geograf), Beata Przybyła (biolog) i Jolanta Kamińska- Sroka (chemik) zaproponowały opracowanie projektu pt. „Pamiętajcie o ogrodach”. Najwyższy poziom miał ogólnopolski konkurs pt. „Z energetyką w przyszłość”, którego finał przeprowadziła już w marcu Ewa Chałupska z Liceum Ogólnokształcącego im. S. Staszica. Nadesłano 222 prezentacje multimedialne. Najwięcej dyskusji i emocji wzbudziły te, które traktowały o gazie łupkowym. Rangę konkursu (IV edycja) podnosi patronat eurodeputowanego prof. Jerzego Buzka, a także atrakcyjna główna nagroda – bilet do europarlamentu.

Wyprawa ekologiczna do lasu dzieci z Przedszkola Miejskiego nr 34

Stałym punktem Dni Ziemi w Sosnowcu są Tęczowe Warsztaty organizowane niemal wyłącznie przez nauczycielki z Gimnazjum nr 6. Zajęcia skupiają się głównie na działaniach artystycznych (warsztaty tkackie, poetycko-literackie, fotograficzne i land artu). Odbywają się również warsztaty przyrodnicze, które w tym roku poprowadziła Małgorzata Paruzel, oraz warsztaty edukacji europejskiej „Tajemnice naszych sąsiadów”, realizowane przez Bożenę Chmielarz.

Po jubileuszowej, już dwudziestej, edycji imprezy organizatorzy nie spoczęli na laurach. Wkroczyli w nową dekadę z nową energią i nowymi pomysłami. Prezentowana jesienią 2012 roku wystawa w Urzędzie Miasta Sosnowca, podsumowująca minione 20 lat istnienia akcji, pokazała, że wspólnocie nauczycieli i społeczności uczniowskiej los Ziemi jest nieobojętny. W nowym roku szkolnym organizatorzy wyrażają nadzieję, że ta społeczna inicjatywa będzie trwać jak najdłużej, a młodzi nauczyciele przejmą pałeczkę od doświadczonych, ale kończących aktywność zawodową, starszych koleżanek. Chcieliby również, by hasła kolejnych edycji stały się mottem dalszego działania uczniów.

Profesor Marii Z. Pulinowej, głównej pomysłodawczyni Dni Ziemi w Sosnowcu, zaangażowanej w ich organizację całym sercem, dziękujemy za dotychczasowa pracę, licząc na dalsze wspieranie wspólnoty nauczycielskiej i pomoc w popularyzacji tej idei.