Prof. zw. dr hab. Andrzej Kiepas, kierownik Zakładu Antropologii Filozoficznej i Filozofii Cywilizacji UŚ

Technika a etyka

Zainteresowania naukowe profesora Kiepasa obejmują etykę, w tym szczególnie etyki stosowane, antropologię filozoficzną oraz filozofię techniki. Rezultatem badań w tak rozległym obszarze są prace i działania o charakterze interdyscyplinarnym, a także publikacje powstałe jako wynik uczestnictwa w projektach międzynarodowych oraz naukowych pobytach zagranicznych.

Prof. zw. dr hab. Andrzej Kiepas
Prof. zw. dr hab. Andrzej Kiepas

Pytany o zagadnienia, nad którymi pracowali przedstawiciele grup interdyscyplinarnych, profesor Kiepas wymienia międzynarodowy projekt realizowany w ramach „Europejskiej Akademii Badania Skutków Postępu Naukowo-Technicznego” (Bad Neuenahr-Ahrweiler, Niemcy), dotyczący kulturowych skutków upowszechniania podpisów elektronicznych. W projekcie tym uczestniczyli prawnicy, ekonomiści, kulturoznawcy i filozofowie z ośrodków naukowych z Włoch, Belgii, Czech, Polski oraz Austrii.

– Dynamiczny rozwój współczesnej cywilizacji, związany z upowszechnianiem odkryć nauki i techniki, wymusza – tłumaczy profesor Kiepas – konieczność przewidywania i wartościowania różnorodnych, także kulturowych i społecznych, skutków tego upowszechniania. Problematyka ta ma interdyscyplinarny charakter, a zagrożenia, z jakimi mamy obecnie do czynienia, przybierają ostatecznie wymiar globalny. Wymusza to konieczność współpracy w grupach złożonych z przedstawicieli z różnych państw i dziedzin nauki.

Możliwość dyskusji w międzynarodowym gronie nie jest profesorowi obca już od początku lat 90. Jego ówczesna działalność naukowa objęła udział w programach stażowych na Uniwersytecie Twente Enschede w Holandii (1992), w The National Committee for Research Ethics in Science and Technology w Norwegii (1994) czy w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Salzburg w Austrii (1995). Dwukrotnie, w roku 1993 i 1997, jako stypendysta DAAD przebywał we Frankfurcie nad Menem na Uniwersytecie J.W. Goethego.

Duża liczba publikacji profesora Kiepasa opracowana jest w języku niemieckim. Stanowią one, między innymi, pokłosie wyjazdów naukowych (Institut für Technikfolgenabschätzung und Systemanalyse Karlsruhe, Niemcy-Gastwissenschaftler – 2000, Institut für Technikfolgenabschätzung und Systemanalyse-Karlsruhe – 2003, profesura gościnna w Instytucie Filozofii na Uniwersytecie w Graz w Austrii – 2004) oraz udziału w międzynarodowych projektach w Europäische Akademie zur Erforschung von Folgen wissenschaftlich-technischer Entwicklungen w Bad Neuenahr-Ahrweiler, realizowanych w ramach międzynarodowej grupy badawczej (1998–2000).

Problem odpowiedzialności nauki i techniki zajmuje ważne miejsce w pracach profesora Kiepasa. Zagadnienie to stało się przedmiotem badań w ramach projektów: „Studium przypadku jako metoda w etykach stosowanych” – grant Ministerstwa Szkolnictwa Republiki Słowackiej – KEGA 3/7369/09, realizowany wspólnie z Katedrą Etyki i Etyk Stosowanych Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy, oraz „Central-European Ethos or local traditions”, realizowany wraz z ośrodkami z Węgier, Słowacji i Czech (2010–2011), profesor był kierownikiem grantu Funduszu Wyszehradzkiego. Rozważania nad pojęciami wolności, odpowiedzialności, równości czy sprawiedliwości już na wstępie, jak zauważa profesor, skłaniają do próby zdefiniowania samych terminów, które, choć powszechnie używane, bywają odmiennie rozumiane i oceniane. Kolejnym zagadnieniem jest problem zrównoważonego rozwoju, dyskutowany w ramach konferencji polsko-niemieckiej, wyróżniony grantem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska.

– Niektóre z podjętych projektów naukowych ewoluują w przedsięwzięcia realizowane długoterminowo. Przykładem jest działanie międzynarodowej grupy badawczej Cultmedia (cultural diversity and new media) – mówi naukowiec – uczestniczę w niej od 2001 roku, w 2011 zostałem kierownikiem projektu. W ramach niego organizowane są interdyscyplinarne spotkania, konferencje, których rezultat stanowią publikacje naukowe.

O zaangażowaniu profesora Kiepasa w projekty interdyscyplinarne oraz międzynarodową wymianę doświadczeń naukowych świadczą, poza wymienionymi wcześniej projektami, również sprawowane funkcje. Na przełomie lat 1998/1999 był przewodniczącym Senackiej Komisji ds. Współpracy z Zagranicą, w latach 1999–2012 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filozofii, a w 2004 był kierownikiem Międzynarodowego Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Społeczeństwa Informacyjnego. Ma ono za zadanie tworzenie nowych programów kształcenia, integrację różnych dziedzin badawczych oraz wspieranie naukowej współpracy zagranicznej. Ponadto był koordynatorem programu Socrates na Wydziale Nauk Społecznych UŚ.

Ważnym obszarem zainteresowań badawczych prof. Andrzeja Kiepasa są także zagadnienia filozofii techniki, gdzie obok kwestii etycznych, związanych, między innymi, z problemami odpowiedzialności nauki i techniki, podejmuje też szerzej dyskutowaną, w tym obszarze badań filozoficznych, problematykę. Tę ostatnią stara się rozwijać z perspektywy antropologicznej, stawiając pytania o kondycję człowieka we współczesnej kulturze, także w kontekście roli, jaką odgrywa tu upowszechnianie nowych mediów.

Autorzy: Agata Hajda
Fotografie: Agnieszka Sikora