Oczekiwania studentów zmieniły się: chcą zdobywać wiedzę, choć nie zawsze taką, jaką proponuje program danego kierunku. Chcą sami decydować o wyborze przedmiotów oraz racjonalnie wykorzystywać czas. Aby sprostać potrzebom studentów, uczelni, szkół oraz innych instytucji posiadających ograniczone środki finansowe, zespoły niezależnych specjalistów tworzą oprogramowanie typu Open Source, w tym platformy e-learningowe. Jednym z takich systemów wspomagających procesy zdalnego nauczania oraz uczenia się jest platforma MOODLE (ang. Modular Object Oriented Distance Learning Environment).

Platforma Moodle stworzona została jako oprogramowanie Open Source i udostępniona darmowo w ramach publicznej licencji GNU GPL. Wspiera konstruktywną, społeczną edukację (współpraca, ćwiczenie, krytyczne przemyślenia). Może być wykorzystana zarówno do zajęć prowadzonych w pełni on-line, jak i jako uzupełnienie zajęć tradycyjnych. Posiada prosty, niewielki, efektywny, przenośny, niezbyt skomplikowany interfejs dla przeglądarek internetowych. Moodle pracuje na każdym komputerze obsługującym PHP i współpracuje z wieloma typami baz danych (w szczególności MySQL).

Moodle - pakiet przeznaczony do tworzenia kursów prowadzonych przez internet - zaprojektowano, aby wspierać społeczny konstrukcjonizm jako podstawę edukacji. Konstruktywizm zakłada, że uczeń (kursant) jest aktywnym podmiotem, który samodzielnie tworzy swój własny system wiedzy, korzystając przy tym z dostępnych mu źródeł nauki. Rola nauczyciela obok motywowania i wspierania podopiecznych, polega przede wszystkim na przydzielaniu zadań i formułowaniu pytań stanowiących dla uczniów problemy do rozwiązania. Zgodnie z założeniami konstruktywizmu społecznego, wiedza przyswajana jest najefektywniej, kiedy mamy do czynienia z uczeniem się przez współpracę. Jest to możliwe, kiedy uczeń pracuje w grupie, dzieląc się własnymi doświadczeniami i opiniami i gdy jest otwarty na doświadczenia i opinie innych.

Platforma Moodle jest produktem poddawanym ciągłej pracy rozwojowej. Prace nad Moodle zostały rozpoczęte przez Martina’a Dougiamas’a, który stwierdził: Silnie wierzę w wagę nieograniczonej edukacji i wspomaganego nauczania, a Moodle jest głównym sposobem, w jaki mogę się przyczynić do realizacji tych ideałów. Znam wiele osób pracujących w szkołach i niewielkich instytucjach (oraz w paru wielkich!), które chcą efektywniej wykorzystywać Internet, ale nie wiedzą jak do tego podejść w labiryncie dostępnych technologii i metod pedagogicznych. Zawsze miałem nadzieję, że pojawi się darmowa alternatywa, która umożliwi tym osobom przenieść swoje umiejętności pedagogicznych na środowisko on-line.

Bardzo istotne jest dla mnie, by oprogramowanie było łatwe w obsłudze. W zasadzie to powinno być tak intuicyjne jak to tylko możliwe.

Platforma Moodle jest używana już nie tylko na uniwersytetach (w Uniwersytecie Śląskim trwają prace nad platformą Moodle na poszczególnych wydziałach), ale także w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz przez niezależnych nauczycieli, a nawet przez rodziców samodzielnie kształcących swoje dzieci. Ważną składową projektu Moodle jest strona internetowa moodle.org stanowiąca centrum informacji, dyskusji oraz współpracy użytkowników Moodle, do których zaliczają się administratorzy, nauczyciele, badacze oraz deweloperzy.

Moodle ma budowę modułową, dlatego dodawanie składowych kursu jest prostym procesem: nauczyciel ma prawo tworzenia swojego kursu; wybiera jeden z trzech układów (tygodniowy, towarzyski, tematyczny); włącza tryb edycji w pustym szablonie kursu; tworzy kurs. Nauczyciel może nałożyć na kurs klucz - hasło potrzebne, aby się na kurs zapisać. Klucz ten działa niezależnie od systemu logowania i jest potrzebny jednokrotnie (przy zapisie). Wymaganie posiadania klucza jest sygnalizowane obok jego nazwy. Moodle daje pełną elastyczność - użytkowanie platformy można rozpoczynać od dowolnych, w danej chwili potrzebnych, nawet pojedynczych komponentów (np. forum dyskusyjnego lub pojedynczego udostępnionego zasobu). Użytkownik może się "zapisać" na forum. Od tej chwili nowe postingi są mu przesyłane e-mailem (a odpowiedzi na nie - trafiają w stosowne miejsce wątku na forum). Dydaktyk może ustawić powiadamianie e-mailem dla prywatnych dialogów. Także wystawienie oceny owocuje powiadomieniem wraz z towarzyszącą jej informacją zwrotną. Tworzenie treści merytorycznych jest tylko częścią zadań dobrego systemu zarządzania kursami (CMS). CMS musi zarządzać uczestnikami kursów na wiele sposobów. Zarządzanie studentami obejmuje: dostęp do informacji o uczestnikach kursu; możliwość dzielenia uczestników na grupy; kalendarz - organizer platformy, kursu i uczestnika oraz dostosowywanie skal ocen, zarządzanie ocenami, przesyłanie plików z zewnątrz.

Wykorzystanie najnowszych technologii informacyjno - komunikacyjnych w procesie kształcenia ma korzystny wpływ na jakość tegoż procesu. W kontekście tego zagadnienia należy zauważyć, że jakość kształcenia obejmuje następujące elementy: bazę lokalowo - sprzętową, programy nauczania i treści programowe, metody nauczania, obsługę procesu administracyjnego oraz wykładowców i studentów. Standardy jakości w dydaktyce są stale analizowane i aktualizowane. Jest to uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otaczającej nas rzeczywistości, a co się z tym wiąże, ze zmianami oczekiwań i potrzeb odbiorców edukacji - zwłaszcza na szczeblu uniwersyteckim. Nauczanie zdalne zakłada możliwość dostosowania umiejętności i tempa pracy uczących się. Jest ono szczególnie istotne w przypadku osób już pracujących, których harmonogram dnia podporządkowany jest pracy zawodowej. W tego typu edukacji student realizuje treści kształcenia w takich godzinach i w takim wymiarze, jaki jest dla niego najbardziej odpowiedni. Kluczem do sukcesu w efektywnym nauczaniu większych grup studentów jest angażowanie ich w proces nauczania i uczenia się. Sama czynność zainteresowania studentów przebiega znacznie łatwiej, jeżeli zastosowane zostaną najnowsze technologie informatyczne, wykorzystane zostaną możliwości platform edukacyjnych. Narzędzia te pozwalają w pewnym stopniu zindywidualizować ścieżkę edukacyjną.

Faktem jest, że społeczeństwo informacyjne nazywane również społeczeństwem wiedzy charakteryzuje się podziałem na grupy, które posiadają dostęp do informacji i narzędzi ich pozyskiwania, przetwarzania, przechowywania oraz na te, które takiego dostępu nie posiadają. Postulat wprowadzania najnowszych rozwiązań technologii informacyjnych w procesie nauczania i uczenia się powinien iść w parze ze stosowaniem innych metod i technik dydaktycznych.

Z pewnością platforma Moodle będzie odgrywać znaczącą rolę w rozwoju dydaktyki. Zważywszy, że rozwój technologii cały czas postępuje, również środki jak i sposoby przekazywania wiedzy będą przybierały coraz doskonalszą formę. Trudno jednak wyobrazić sobie, by nauczanie wirtualne wyparło całkowicie tradycyjne nauczanie.

LUCYNA SADZIKOWSKA