Śląsk Cieszyński jest obszarem bogatym pod względem kulturowym (w różnych aspektach) ze względu na specyficzne położenie, a co za tym idzie – mocno skomplikowane dzieje historyczne. Celem spotkania była prezentacja i upowszechnienie zagadnień związanych z problematyką kultury muzycznej ziemi cieszyńskiej. Konferencja skierowana była zarówno do naukowców z wieloletnim doświadczeniem badawczym, jak i do osób będących dopiero na początku ścieżki naukowo-artystycznej. Spotkanie było okazją do wymiany poglądów i doświadczeń na płaszczyźnie naukowej, artystycznej i dydaktycznej.

Archiwalia Biblioteki i Archiwum im. R.B. Tschammera w Cieszynie

Konferencja została zorganizowana przez Instytut Muzyki Wydziału Artystycznego, a wzięli w niej udział naukowcy reprezentujący różne ośrodki akademickie: Warszawę, Wrocław, Katowice, Poznań i Cieszyn. Osobami odpowiedzialnymi za organizację konferencji byli dr Magdalena Szyndler i dr hab. Hubert Miśka, a funkcję eksperta naukowego pełniła dr hab. Bogumiła Mika.

Spotkanie otworzył wykład inauguracyjny prof. dr. hab. Zbigniewa Jerzego Przerembskiego (UWr) na temat cieszyńskich prymatów folklorystycznych, który w sposób niezwykle ciekawy przedstawił specyfikę folkloru muzycznego Śląska Cieszyńskiego. Pierwszy panel miał charakter interdyscyplinarny, a rozpoczął go wykład prof. zw. dr hab. Krystyny Turek (UŚ) związany z tradycjami poświęconymi uroczystościom pogrzebowym („Pamiętaj człowiecze, jak żyjesz na świecie. Wokół sentencji Memento mori”). Z kolei mgr Hanna Bias zaprezentowała słuchaczom archiwalia Biblioteki Akademii Muzycznej w Katowicach związane z kompozytorem cieszyńskim Janem Gawlasem („Utwory Jana Gawlasa odkryte na nowo. Odnaleziona spuścizna w zbiorach Archiwum Śląskiej Kultury Muzycznej”). Następnie prof. zw. dr hab. Jolanta Szulakowska (AM Katowice) wygłosiła referat, w którym przedstawiła komparatystyczne rozważania na temat kultury Śląska Cieszyńskiego i Górnego („Panorama życia kulturalnego Śląska Górnego i Cieszyńskiego w XIX i XX wieku – tradycje, wektory, zróżnicowania”). Panel drugi rozpoczęła dr hab. Bogumiła Mika (UŚ) prezentacją sylwetki wybitnej folklorystki i wieloletniego pracownika Instytutu Muzyki – prof. zw. dr hab. Krystyny Turek („Krystyna Turek – badacz folkloru i pedagog. Przyczynek jubileuszowy”), a dr Sabina Olbrich-Szafraniec (UŚ) przypomniała sylwetkę i twórczość cieszyńskiego kompozytora i pianisty Władysława Macury („Twórczość wokalna Władysława Macury”). Niezwykle ciekawie o zaolziańskich nauczycielach oraz własnych doświadczeniach pedagogicznych opowiadał prof. dr hab. Alojzy Suchanek (WSP TWP Warszawa) w swoim referacie pt. „Wybrane sylwetki muzyków ewangelickich na Zaolziu”. Tematykę kultury ludowej protestanckich Wiślan przybliżyła dr Arleta Nawrocka-Wysocka (PAN Warszawa) w wystąpieniu zatytułowanym „Muzyczne tradycje wiślańskich luteranów”. Pierwszy dzień konferencji zakończył się zwiedzaniem Biblioteki i Archiwum im. B.R. Tschammera w Cieszynie przy Kościele Jezusowym. Unikatowy zbiór muzykaliów zaprezentował i opisał dr Zenon Mojżysz (UŚ) w referacie pt. „Rękopisy i starodruki muzyczne w zbiorach Biblioteki i Archiwum im. B.R. Tschammera w Cieszynie”.

Drugi dzień konferencji zainaugurował wykład prof. zw. dr. hab. Daniela Kadłubca (Uniwersytet Ostrawski) poświęcony kulturze ludowej na tle historii Śląska Cieszyńskiego („Kulturowe zróżnicowanie ziemi cieszyńskiej”). Wystąpienie studentki UWr Malwiny Kołt nawiązywało do jednego z elementów kultury, również ludowej, a mianowicie do historii lutnictwa na tym obszarze („Fryderyk Firla ostatnim (?) bastionem sztuki lutniczej w Cieszynie”). Dwa kolejne referaty związane były z kulturą muzyczną XX wieku: dr hab. Magdalena Dziadek (UJ) zaprezentowała twórczość znakomitego kompozytora Ryszarda Gabrysia („Metamuzyczna koncepcja twórczości Ryszarda Gabrysia”), a doktorantka Katarzyna Babulewicz (UJ) podjęła bardzo ciekawy temat związany z muzyką do filmów animowanych Zenona Kowalowskiego („Jak wykreować podwórkowy klimat, czyli muzyka do serialu animowanego Reksio”). Ostatnie wystąpienie dr Magdaleny Szyndler (UŚ) pt. „Zepsuty folklor. Wokół folkloru i folku” było ściśle związane z koncertem przygotowanym przez pracowników IM – mgr Wojciecha Golca (UŚ) i mgr Marcina Żupańskiego (UŚ). Tekst poświęcony był pieśniom ludowym Śląska Cieszyńskiego i jego przekształceniom we współczesności. Muzycy zaprezentowali oryginalne melodie z Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, które uległy transformacji dzięki nowym doświadczeniom oscylującym wokół jazzu, popu czy muzyki współczesnej.

Podczas I Ogólnopolskiej Konferencji „Muzyka na Śląsku Cieszyńskim” zaprezentowano spektrum kultury muzycznej tego obszaru, zarówno w przeszłości, jak i we współczesności. Mamy nadzieję, że kolejne edycje cieszyńskich spotkań będą obfitowały w równie ciekawe referaty, prezentacje i koncerty