Historia Tarnowskich Gór zaczyna się od bryłki rudy srebra. Jak zapisał Walenty Roździeński w swoim dziele Officina ferraria…, znalazł ją chłop Jan Rybka, szukając „bydła straconego”. Wieść o tym znalezisku przyczyniła się do tego powstania w 1526 roku osady górniczej. Dwa lata później, na mocy tzw. Ordunku Gornego, zyskała ona wolność górniczą oraz herb i nazwę Gory Tarnowickie.

Zabytkowy kościół parafii ewangelicko-augsburskiej w Tarnowskich Górach, wznoszący się przy tarnogórskim Rynku. Został zbudowany w 1780 roku

Słowo „gory” oznaczało kopalnie i nie bez przyczyny znalazło się w nazwie, bowiem w ciągu pierwszych stu lat od powstania miasta w jego okolicy utworzono prawie siedem tysięcy szybów. Pozostałością po dawnych obszarach wydobywczych jest Zabytkowa Kopalnia Srebra, wpisana na listę Pomników Historii. Symboliczną bryłkę kruszcu, upamiętniającą znalezisko Rybki i początki górnictwa w tym rejonie, wbudowano w ścianie jednego z budynków przy odchodzącej od Rynku ulicy Gliwickiej.

Sam Rynek powstał w drugiej połowie XVI w. i do dziś można podziwiać wiele znajdujących się tu zabytkowych obiektów. Najstarsze, szesnastowieczne budynki z podcieniami, wzniesiono po południowej stronie. Mieli w nich swoje warsztaty rzemieślnicy, co potwierdzają widniejące na ścianach gmerki, czyli znaki cechowe. Pozostały tam też kółka po wielkiej wadze miejskiej. U szczytu jednej z kamieniczek umieszczono zabytkową figurkę św. Floriana. W narożniku Rynku stoi Dom Sedlaczka. Od 1959 roku na piętrze i poddaszu funkcjonuje Muzeum w Tarnowskich Górach, natomiast na parterze i w piwnicach znajdują się lokale gastronomiczne nawiązujące do pierwotnego przeznaczenia budynku, w którym od 1786 roku Jan Sedlaczek prowadził winiarnię. Wejście do budynku zdobi wykonany z dolomitu barokowy portal w kształcie kotary z puttami. Wewnątrz także zachowały się zabytkowe elementy architektoniczne – strop belkowy zdobiony motywami roślinnymi oraz sklepienia z dekoracją stiukową. Na zewnątrz domu, pod samym dachem, wyrzeźbiono głowę huzara mającą upamiętniać pobyt w mieście Jana III Sobieskiego, który, odprowadzany przez cały dwór 20 i 21 sierpnia 1683 roku, zatrzymał się w Tarnowskich Górach, w drodze pod Wiedeń.

Najbardziej majestatyczny obiekt to budynek Ratusza, wybudowany w latach 1896–1898. Fasada utrzymana jest w stylu renesansowym, a zwyżki w stylu gotyckim. Dach wieńczy wieża z iglicą. Elewację zdobią herby: śląski, rodu Donnesmarcków, pruski, cesarski oraz trójpolowy herb Tarnowskich Gór. W niszy fasady dawniej stała rzeźba Jerzego Hohenzollerna, właściciela ziemi. W 1957 roku zastąpiono ją figurą gwarka tarnogórskiego. Obok siedziby władz miasta stoi szesnastowieczny budynek zwany Domem Cochlera. Jego właściciel założył w nim w 1790 roku aptekę. Swoją nazwę – Apteka pod Aniołem – zawdzięcza rzeźbie zdobiącej frontową ścianę. Co ciekawe, funkcjonuje do dziś zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem. Po przeciwległej stronie Rynku wznosi się jeszcze jeden zabytkowy obiekt – kościół ewangelicko-augsburski. Jego początki sięgają roku 1742, kiedy to funkcję zboru pełniły dwa drewniane domy. Murowaną budowlę wzniesiono w 1780 roku, a przebudowano ją w zachowanym do dzisiaj stylu neoromańskim na przełomie XIX i XX wieku. Charakterystycznym elementem tarnogórskiego Rynku jest studnia miejska, powstała w 1567 roku i zrekonstruowana w latach pięćdziesiątych XX wieku. Wokół studni zachował się fragment szesnastowiecznego bruku, który, zgodnie z zapisami w Ordunku Gornym ustalającymi zasady obowiązujące w kopalniach i w mieście, kładziony był za karę przez mieszczan dopuszczających się przewinień wobec porządku publicznego.

Pamiątkowa tablica przy ulicy Gliwickiej

Uczestnicy spotkania zwiedzili również kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła. Na szczególną uwagę zasługuje znajdująca się w nim, wmurowana w ścianę tablica nagrobna Magdaleny Janiczkówny, żony burmistrza Jakuba Gruzełki. Tablica pochodzi z 1614 roku i widnieje na niej napis w języku polskim. Inną osobliwością tej budowli jest zegar wieżowy pochodzący z 1586 roku. Na podstawie wskazań zegara dzwonnik mieszkający w wieży kościelnej miał obowiązek dzwonić co godzinę oraz obwieszczać początek i koniec szychty w kopalni. W późniejszych latach dzwonek szychtowy przenoszono kilkakrotnie, a w XIX wieku umieszczono go na Dzwonnicy Gwarków. Tę z kolei w 1957 roku postawiono obok kościoła św. Piotra i Pawła, w miejscu, gdzie dawniej znajdował się dom zborny gwarków.

Na trasie spaceru znalazły się zabytki umiejscowione w Rynku i jego najbliższym sąsiedztwie. Nie wyczerpują one, oczywiście, bogatej oferty turystycznej Tarnowskich Gór, bowiem, ze względu na swoją historię i położenie, miasto oraz jego okolice obfitują w zabytki przemysłowe, architektoniczne, a nawet przyrodnicze.