Profesor Andrzej Pawlikowski posiadał niezwykły urok osobisty, wysoką kulturę, był subtelny, skromny, tolerancyjny i mądry. Miał wybitny talent matematyczny i intuicję. Te szczególne cechy, jak i gruntowna wiedza, rozległe zainteresowania a także wybitny talent dydaktyczny sprawiły, że był powszechnie lubiany i szanowany.

Profesor Andrzej Pawlikowski był jednym z pionierów Uniwersytetu Śląskiego. Ten wybitny uczony i wychowawca młodzieży współtworzył Instytut Fizyki Uniwersytetu Śląskiego wspólnie z profesorami: Adamem Strzałkowskim, Augustem Chełkowskim, Janem Hańderkiem i wieloma ich uczniami. Startując prawie od zera, zbudowali oni trwały fundament Instytutu i nadali mu jego obecny kształt. Dzięki nim Instytut Fizyki Uniwersytetu Śląskiego stał się placówką naukową, liczącą się nie tylko w Polsce ale i na świecie. Profesor Pawlikowski był głównym organizatorem Biblioteki Instytutu, zbudował ją prawie od zera, inicjatorem corocznych konferencji z fizyki teoretycznej, które z biegiem lat zyskały charakter międzynarodowy, a obecnie noszą nazwę: International Conference of Theoretical Physics (w tym roku odbędzie się już 31 konferencja tej serii). W latach 1972-73 Andrzej Pawlikowski pełnił funkcję zastępcy dyrektora do spraw dydaktyczno-wychowawczych, a następnie wicedyrektora Instytutu Fizyki.

W latach 1977-78 i 1981-85 był kierownikiem Studiów Doktoranckich na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego. Pełnił też w latach 1970-73 funkcję wiceprzewodniczącego, a następnie przewodniczącego Katowickiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Był członkiem Wojewódzkiego Zespołu Koordynacyjnego do Spraw Fizyki, wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Uniwersytetu Śląskiego oraz członkiem Rady Naukowej Instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie. Promotorem niezliczonej ilości prac magisterskich, recenzentem w przewodach doktorskich i habilitacyjnych oraz recenzentem dorobku naukowego w postępowaniu o nadanie tytułu naukowego profesora.

Andrzej Pawlikowski urodził się 12 marca 1928 w Michalewiczach koło Lwowa. Jego ojciec posiadał niewielki majątek ziemski. Był również dzierżawcą i zarządcą dóbr Muzeum i Zbiorów Ossolińskich we Lwowie. We wrześniu 1939 roku został deportowany przez Rosjan w nieznanym kierunku i wszelki ślad po nim zaginął. Po wojnie rodzina przeniosła się do Wrocławia, gdzie Andrzej Pawlikowski zdał maturę w 1948 roku. W latach 1948-52 odbył studia fizyki i matematyki na Uniwersytecie we Wrocławiu. W roku 1952 otrzymał stopień magistra filozofii. W latach 1950-51 (jeszcze jako student) zatrudniony był jako redaktor techniczny w Dziale Wydawnictw Polskiego Towarzystwa Matematycznego we Wrocławiu. W latach 1951-52 był zastępcą asystenta w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Wrocławskiego, a następnie aspirantem i później asystentem. W roku 1959 przedstawił rozprawę doktorską: "Zagadnienie warunków ubocznych w metodzie zmiennych dodatkowych", której promotorem był Prof. R. S. Ingarden. Praca ta została wyróżniona.

W latach 1960-64 pracował na stanowisku adiunkta w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Wrocławskiego. Staż naukowy odbył w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej (ZSRR), gdzie pracował nad modelem nadciekłym jądra atomowego. Wynikiem tej pracy jest cytowany w literaturze światowej Model Pawlikowskiego – Rybarskiej. W roku 1964 przeniósł się do Studium Matematyki i Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (później - Filia UJ) w Katowicach na stanowisko adiunkta. Oprócz prowadzenia zajęć dydaktycznych zajmował się sprawami organizacyjnymi Studium, tworzeniem biblioteki, gromadzeniem jej księgozbioru i organizacją działu czasopism naukowych. W roku 1965 wyjechał na dwa miesiące do Stanów Zjednoczonych, do Boulder w stanie Colorado. Prowadził tam ćwiczenia i wykłady dla studentów oraz doktorantów w Letniej Szkole Fizyki Teoretycznej. Sprawował też opiekę naukową nad czterema pracami dyplomowymi. Kiedy w 1968 roku z połączenia Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Filii UJ w Katowicach powstał Uniwersytet Śląski, Andrzej Pawlikowski otrzymał etat docenta i został mianowany kierownikiem Zakładu Fizyki Teoretycznej w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Śląskiego. W roku 1969 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tytuł jego pracy habilitacyjnej brzmiał: "O wyznaczaniu kierunków namagnesowania w magnetyku anizotropowym". Praca ta również została wyróżniona.

W roku 1969 ukazała się monografia: J. Łopuszański, A. Pawlikowski - Fizyka Statystyczna, PWN, Warszawa 1969. Był to obszerny i nowoczesny podręcznik fizyki statystycznej, liczący 464 strony. W roku 1970 otrzymał Nagrodę Indywidualną Ministra III stopnia, a w roku 1971 Złoty Krzyż Zasługi. Cztery lata później zainicjował organizację wspomnianych wcześniej corocznych konferencji z fizyki teoretycznej.

W roku 1976 Andrzej Pawlikowski otrzymał tytuł naukowy profesora a w roku 1977 Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W latach 1978-79 przebywał w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Wilhelma w Münster (RFN), gdzie prowadził ćwiczenia i seminaria dla studentów wyższych lat. Przebywał też wielokrotnie w Trieście w International Centre for Theoretical Physics.

Profesor Pawlikowski znany był jako doskonały wykładowca. Prowadził wykłady z bardzo wielu dziedzin fizyki teoretycznej, jak również wiele wykładów monograficznych i specjalistycznych. Zakładem Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Śląskiego kierował przez 18 lat. Będąc początkowo jedynym samodzielnym pracownikiem naukowym w Zakładzie odniósł wyjątkowy sukces w kształceniu młodej kadry naukowej. Wypromował 16 doktorów ustanawiając swoisty rekord. Prace doktorskie pod jego kierunkiem dotyczyły podstaw mechaniki kwantowej, teorii magnetyzmu, rezonansu jądrowego, własności termodynamicznych ciał stałych, fizyki statystycznej i teorii wielu cząstek, teorii procesów nieodwracalnych oraz zjawisk relaksacyjnych i rezonansowych. Dzięki tej szeroko zakrojonej działalności naukowej stał się Ojcem Katowickiej Fizyki Teoretycznej. Spośród grupy 16 wypromowanych doktorów, dziewięciu uzyskało stopień doktora habilitowanego, a pięciu - tytuł naukowy profesora (w tym dwie osoby tytuł profesora zwyczajnego). Końcowe lata działalności Profesora przypadają na okres 1980-86. Profesor Pawlikowski wstąpił do NSZZ Solidarność. Był represjonowany i internowany w maju 1982. Przebywał dwa tygodnie w Ośrodku Odosobnienia w Zabrzu-Zaborze, a ówczesny Rektor Uniwersytetu Śląskiego zawiesił go na pewien czas w czynnościach nauczyciela akademickiego. Wolnej Polski jednakże, nie było dane mu doczekać. Zmarł 1 kwietnia 1986 w wieku 58 lat po długiej i ciężkiej chorobie. W uznaniu Jego ogromnych zasług dla Uniwersytetu Śląskiego, decyzją władz uczelni w 1987 roku Sala Audytoryjna III w Instytucie Fizyki została przemianowana na aulę imienia Profesora Andrzeja Pawlikowskiego.

Zakład Fizyki Teoretycznej Profesor pozostawił w rozkwicie. W wyniku dalszego rozwoju kadry naukowej w 1990 roku nastąpił jego podział na trzy odrębne jednostki: Zakład Fizyki Teoretycznej, Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych oraz Zakład Astrofizyki i Kosmologii. Kadrę naukową tych Zakładów stanowili głownie byli uczniowie i studenci Profesora (ośmiu profesorów tytularnych, w tym trzech profesorów zwyczajnych, pięciu profesorów UŚ, dwóch doktorów habilitowanych i dziewięciu doktorów). Istnieje też nadzieja, że liczba profesorów tytularnych w wymienionych trzech Zakładach w niedługim czasie znacznie się powiększy. Wszystko to jest bezpośrednim i pośrednim efektem działalności naukowej Profesora Andrzeja Pawlikowskiego, przykładem jak wiele dobrego był w stanie uczynić ten wspaniały człowiek.

MICHAŁ MATLAK