Podczas odbywającego się w Katowicach 16. Szczytu Cyfrowego ONZ – Internet Governance Forum 6 grudnia 2021 roku powołano do życia Śląskie Centrum Inżynierii Prawa, Technologii i Kompetencji Cyfrowych CYBER SCIENCE. W skład konsorcjum naukowo-dydaktycznego wchodzą instytucje będące równoprawnymi partnerami: Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnika Śląska, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach oraz NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa) będąca najważniejszym w Polsce instytutem naukowym zajmującym się nowymi technologiami.

Dr hab. Dariusz Szostek, prof. UŚ

Inicjatywa zrodziła się jako odpowiedź na wyzwania stawiane przez nowoczesne technologie w obszarach związanych z edukacją, biznesem, administracją, bezpieczeństwem, socjologią, a także szeregiem innych dziedzin, których na co dzień z cyfryzacją nie łączymy.

– Elektroniczne zarządzanie odnawialnymi źródłami energii, automatyczne podlewanie roślin, a nawet opróżnianie koszy na śmieci. Tym zajmuje się cyfryzacja. To coś więcej niż tylko administracja – mówi dr hab. Dariusz Szostek, prof. UŚ z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego oraz nowo utworzonego centrum naukowo-badawczego CYBER SCIENCE.

Polacy wciąż mają niewielką świadomość na temat problemu cyberbezpieczeństwa.

– W zeszłym roku w wakacje został wprowadzony monitoring jednego z urzędów centralnych. Aż 60% urzędników kliknęło w linki załączone do e-maili, których nie należało otwierać – mówi prof. Dariusz Szostek.

Niskie kompetencje cyfrowe są wyraźnie widoczne w społeczeństwie, administracji państwowej, a nawet wśród społeczności akademickiej. Naukowiec podkreśla rolę uniwersytetów w kształtowaniu odpowiednich postaw, a także zwraca uwagę na konieczność systemowych zmian w edukacji studentów. Program nauczania powinien czerpać ze sprawdzonych wzorców w innych krajach Unii Europejskiej, gdzie przede wszystkim stawia się na interdyscyplinarność badań i kształcenia.

– Cyfryzacja kojarzy nam się zwykle z internetem i komputerami, a powinna również z problemami psychologicznymi, kwestiami prawnymi, społecznymi czy politycznymi – podkreśla prof. Dariusz Szostek. – Zamierzamy w ramach naszego centrum zacząć kształcić studentów w ten sposób, by byli lepiej zorientowani w obecnej rzeczywistości. Powinni mieć świadomość tego, jak Facebook wpływa na wybory, jaką moc ma Pegasus oraz na jakiej zasadzie Netflix dobiera treści wyświetlane użytkownikowi. Program kształcenia ma być dostępny dla studentów wszystkich kierunków, którzy będą zainteresowani zgłębianiem zagadnień z zakresu sztucznej inteligencji, technologii blockchain czy innych obszarów cyfryzacji.

Według naukowca zmiana powinna objąć jednak nie tylko system kształcenia, ale też samą kadrę naukową.

– W zakresie nowych technologii liczą się nie tylko tytuły naukowe. Bardzo często specjaliści są zwykłymi magistrami czy inżynierami, ale mają ogromną wiedzę. Myślę, że musimy mocno przewartościować sposób funkcjonowania i dopuścić do edukacji studentów osoby z zewnątrz, nawet jeżeli nie mają doktoratu czy habilitacji, ale są ekspertami w swojej często wąskiej działce.

Prof. Dariusz Szostek podkreśla, jak ważna jest ścisła współpraca różnych podmiotów naukowych w kształceniu studentów i prowadzeniu badań:

– Jeżeli uczę studentów o cyberbezpieczeństwie, to od razu powinien się znaleźć komponent techniczny, dzięki któremu można pokazać, jak to wszystko działa w praktyce. Należy również uwzględnić aspekt społeczny i wskazać wpływ technologii na naszą psychikę. Ostatnio miałem wykład na Politechnice Śląskiej, bo okazało się, że jako prawnik i ekspert przy Obserwatorium Sztucznej Inteligencji Parlamentu Europejskiego mam całkiem sporo do powiedzenia profesorom, doktorom, a przede wszystkim inżynierom zajmującym się tam sztuczną inteligencją. Wiem, jakie powstają akty prawne obowiązujące na terenie Unii Europejskiej, a to może być dla nich istotne. Osobiście, pomimo że spotkanie dotyczyło technologii, mnóstwo z niego wyniosłem jako prawnik – dodaje naukowiec.

Działalność CYBER SCIENCE nie ogranicza się wyłącznie do społeczności akademickiej. Centrum zamierza podejmować współpracę z różnymi podmiotami, w tym ze świata biznesu. Głównym celem ma być interdyscyplinarność podejmowanych działań na polu edukacyjnym i badawczym.