Śląski Festiwal Nauki KATOWICE pełnił funkcję ambasadora naszego województwa podczas Śląskiego Tygodnia Regionalnego w pawilonie polskim podczas Expo 2020 w Dubaju. W delegacji Uniwersytetu Śląskiego wzięli udział: rektor UŚ oraz dyrektor generalny ŚFN KATOWICE prof. dr hab. Ryszard Koziołek, prorektor ds. współpracy międzynarodowej i krajowej prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski, którzy uczestniczyli w konferencji gospodarczej „Silesia – Land of Opportunity. Gateway to Europe”, a także naukowcy z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych UŚ. Dr Jerzy Jarosz, prof. UŚ z Instytutu Fizyki oraz dr hab. Małgorzata Karolus, prof. UŚ i mgr inż. Izabela Matuła z Instytutu Inżynierii Materiałowej przeprowadzili serię warsztatów dla dzieci.

Polski pawilon na Expo 2020 w Dubaju

Historia światowych wystaw EXPO sięga 1851 roku, kiedy w Londynie zorganizowano pierwszą międzynarodową wystawę o zasięgu światowym. Tegoroczna wystawa zaplanowana była na rok 2020, jednak z powodu pandemii COVID-19 jej rozpoczęcie przesunięto na 1 października 2021 roku (EXPO 2020 potrwa do 31 marca 2022 roku). Ten poślizg pozwolił organizatorom przygotować wystawę niezwykle starannie. Biorąc pod uwagę, że EXPO 2020 zorganizowano w największym mieście słynących z bogactwa Emiratów Arabskich, nikogo nie dziwiło, że na pustyni powstała nowa, niezwykła dzielnica połączona nowoczesnymi autostradami i specjalnie zbudowaną linią metra łączącą miasto z międzynarodowymi lotniskami w Dubaju i w Abu Zabi.

Na terenie o powierzchni ponad 4 km kwadratowych, na planie inspirowanym kształtem palmy, nie da się dostrzec nawet śladu pustyni. Tętniące życiem do późnych godzin nocnych aleje EXPO obsadzone drzewami i palmami, które zdają się rosnąć tam od zawsze, niezwykłe formy 191 narodowych, futurystycznych pawilonów prezentujących wewnątrz najważniejsze wartości poszczególnych krajów, parki, amfiteatry, estrady, wieże widokowe, pawilony organizacji światowych, restauracje i kawiarnie – to wszystko stworzyło niezwykłą, kompaktową formę kultur i klimatów całego świata. Całości dopełniały ogromne pawilony tematyczne (Mission Possible, Alif i Terra) będące centrami poszczególnych części wystawy, poświęconych tematom: Opportunity, Mobility i Sustainability. Temat przewodni całej wystawy brzmiał – Łącząc umysły, tworzymy przyszłość (ang. Connecting minds, Creating the future).

Mgr inż. Izabela Matuła podczas warsztatów dla dzieci przed polskim pawilonem

Istotną cechą odróżniającą EXPO 2020 od wszystkich poprzednich edycji był fakt, że po raz pierwszy wystawę światową zorganizowano w świecie arabskim.

Polski pawilon zlokalizowany w strefie Mobility przyciągał oczy interesującą ruchomą elewacją stylizowaną na chmurę białych ptaków. Stada wędrujących ptaków łączących różne światy wpisywały się znakomicie w symbolikę natury jako unikatowego zasobu naszego kraju, inspirującego do rozwoju współpracy, innowacyjnych technologii i zrównoważonego rozwoju. Śląski Tydzień Regionalny na EXPO w pawilonie polskim trwał od 27 stycznia do 2 lutego 2022 roku. Oferta przygotowana przez Urząd Marszałkowski była imponująca. Oprócz ekspozycji w Strefie Wystaw Czasowych prezentowanej w pawilonie zaoferowano występy artystów z Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, spektakle Teatru „Gry i Ludzie”, pokazy kulinarne Remigiusza Rączki, pokazy heklowania koronek koniakowskich oraz warsztaty i zajęcia konstruktorskie dla dzieci prowadzone przez zespół reprezentujący Uniwersytet Śląski i Śląski Festiwal Nauki KATOWICE, w skład którego weszli dr Jerzy Jarosz, prof. UŚ, dr hab. Małgorzata Karolus, prof. UŚ i mgr Izabela Matuła z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych UŚ.

Warsztaty dla dzieci prowadzone przed polskim pawilonem okazały się znakomitym pomysłem i wyróżniały go spośród innych obiektów. Gdy tylko rozkładaliśmy modele, kleje, nożyczki i kolorowe akcesoria, natychmiast pojawiały się dzieci, które zasiadały w oczekiwaniu i dopytywały się, co będziemy robili. Nie trzeba chyba dodawać, że dzieci reprezentowały niemal wszystkie kraje świata. Były w różnym wieku i nie zawsze mówiły po angielsku, ale zawsze były pełne entuzjazmu i gotowe do klejenia, wycinania, rysowania i projektowania własnych konstrukcji. Warsztaty poświęcone były konstrukcjom budowlanym, energii odnawialnej i technice lotniczej w nawiązaniu do bogatych tradycji i potencjału regionu śląskiego.

Prof. dr hab. Ryszard Koziołek podczas konferencji gospodarczej „Silesia – Land of Opportunity. Gateway to Europe”

Tydzień Śląski w polskim pawilonie okazał się sukcesem na tle innych ofert regionalnych. Liczba osób odwiedzających nasz pawilon wzrosła w stosunku do innych tygodni, na co z całą pewnością miały wpływ aktywności oferowane przed pawilonem, a ponadto w tym właśnie czasie pawilon polski odwiedziła księżniczka Dubaju Sheikha Mozah bint Marwan bin Mohammed bin Hasher Al Maktoum.

Pobyt na EXPO 2020 był okazją do odwiedzenia pawilonów innych krajów. Oczywistym wyborem był pawilon ZEA, gospodarzy EXPO, który przyciągał wzrok niezwykłą bryłą i kształtem zainspirowanym sylwetką sokoła pustynnego, będącego również godłem Emiratów. Wrażenie robiły także ogromny, „przeczący” grawitacji pawilon Arabii Saudyjskiej o lustrzanych ścianach czy oferujący doskonale zorganizowaną, interaktywną ofertę pawilon niemiecki. Nie można jednak nie wspomnieć o pawilonie Wielkiej Brytanii, z którego płynął niezwykle symboliczny przekaz. Zewnętrzna elewacja pawilonu przypominała rodzaj ogromnego monitora, na którym wyświetlany był dynamicznie zmieniający się tekst, będący wypadkową myśli, pragnień i emocji publiczności odwiedzającej pawilon. Tekst ten tworzony był przez sztuczną inteligencję na podstawie pojedynczych słów, ważnych dla gości odwiedzających pawilon. Każda osoba, wchodząc do pawilonu, mogła wpisać w terminalu jedno ważne dla niej słowo. AI odwdzięczała się krótkim, refleksyjnym dwuwierszem oraz uwzględniała to słowo w tworzeniu sumarycznego komunikatu będącego wypadową myśli wszystkich odwiedzających pawilon osób. Inspiracją do takiego sposobu wytworzenia ważnego przesłania dla ludzkości była idea słynnego fizyka Stephena Hawkinga znana jako Breakthrough Message, będącego częścią Breakthrough Initiatives, projektu zmierzającego do nawiązania kontaktu z inteligencją pozaziemską poprzez utworzenie i wyemitowanie reprezentatywnego przesłania. Przesłanie skierowane jako przekaz cyfrowy do cywilizacji pozaziemskich miałoby być swoistą reprezentacją całej ludzkości i naszej planety. Adresatem przekazu na EXPO 2020 nie były obce cywilizacje, lecz mieszkańcy Ziemi, ale to właśnie stanowiło, że jego waga była jeszcze bardziej znacząca...