Uniwersytet Śląski w Katowicach wraz z 15 partnerami z Europy oraz Kolumbii realizuje prestiżowy projekt edukacyjny Partnerships for Pathways to Higher Education and Science Engagement in Regional Clusters of Open Schooling (PHERECLOS). Projekt realizowany jest w programie ramowym w zakresie badań naukowych oraz innowacji Horyzont 2020. Jego wartość wynosi 1 497 820,75 euro. Prace przewidziane na trzy lata rozpoczęły się w październiku 2019 roku.

Uzyskanie finansowania tak szeroko zakrojonych działań w dziedzinie edukacji można uznać za duży sukces. Silnymi atutami naszego zespołu, docenionymi przez Komisję Europejską okazała się ranga instytucji tworzących konsorcjum, a także wcześniejsze dokonania znacznej części z nich oraz innowacyjność i zasięg proponowanych działań. Wniosek otrzymał aż 14 z 15 możliwych punktów.

Uniwersytety dzieci

Część obecnego konsorcjum, w tym również Uniwersytet Śląski, zdobyła już wcześniej doświadczenie w skutecznym wspieraniu edukacji dzieci i zwiększaniu szans dostępu do szkolnictwa wyższego przez przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym. Było to celem poprzedniego projektu SiS Catalyst: Children as Change Agents for the Future of Science in Society prowadzonego przez Uniwersytet w Liverpoolu. Oba projekty łączy korzystanie z doświadczeń i modeli wypracowanych przez europejskie uniwersytety dzieci i aktywne włączanie ich do działań. Jednym ze znaczących sukcesów SiS Catalyst, w którym mieliśmy duży udział, było utworzenie w Egipcie uniwersytetów dzieci działających przy każdym państwowym uniwersytecie. Sukces ten tym bardziej cieszył, że był to czas bardzo trudny dla tamtego regionu i całego Egiptu.

Naszą przepustką i atutem w aplikowaniu o oba projekty okazał się Uniwersytet Śląski Dzieci, który jest nie tylko jednym z założycieli europejskiej sieci uniwersytetów dzieci EUCU.NET, ale też należy do jej bardziej aktywnych członków. Jesteśmy widoczni na forach europejskich także za sprawą naszych studentów, którzy nawiązują kontakty z rówieśnikami w innych krajach, aktywnie udzielają się na konferencjach i zdobywają laury w międzynarodowych konkursach.

Akronim

Phereclos to postać z mitologii greckiej. Nie jest postacią bardzo znaną, choć możemy pamiętać go z Iliady. Był Trojańczykiem i niezwykle utalentowanym budowniczym okrętów. Teraz Phereclos częściej kojarzy się z planetoidą o numerze 2357, która nosi jego imię. W naszym projekcie symbolizuje jednak wspólną, trzyletnią podróż po fascynujących obszarach edukacji, do której zaprosiliśmy wiele europejskich instytucji. Wspólne zaangażowanie w sprawy edukacji dzieci i młodzieży pomaga przełamywać nie tylko instytucjonalne granice między uniwersytetami, szkołami i regionalnymi społecznościami, ale również wszelkie granice wciąż jeszcze dzielące społeczności europejskie.

Konsorcjum projektu Phereclos. Naszą uczelnię reprezentuje dr Jerzy Jarosz, prof. UŚ, kierownik projektu na Uniwersytecie Śląskim

Konsorcjum

Większość w konsorcjum stanowią uniwersytety, ale mamy też duże sieci europejskie aktywne w obszarze dydaktyki – European School Heads Association, Teacher Scientist Network i Stichting International Parents Alliance. Wspierają nas instytuty, takie jak S.I.S.S.A LAB czy Snellman- Instituutti. Nasi pozostali partnerzy to Kinderburo Universitat Wien, Universitaet Innsbruck, Universitat Wien, Synyo GmbH, Kobenhavns Universitet, Politechnika Łódzka, Universidade do Porto, Asociatia Universitatea Copiilor i Universidad EAFIT. Konsorcjum to jednak tylko trzon całego projektu. Instytucji i organizacji zaangażowanych bezpośrednio w działania projektu jest wielokrotnie więcej.

Cele i obszar działań

Umieszczenie projektu w obszarze „Nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa” określającym ramy konkursu zobowiązuje do szerokich działań łączących naukę i edukację, kierowanych do dużej liczby odbiorców. Celem jest budowanie efektywnej współpracy między instytucjami związanymi z nauką, edukacją i biznesem a społeczeństwem oraz nadanie tej współpracy nowego wymiaru i zaangażowanie w nią jak największej liczby podmiotów. Jednym z narzędzi, które mają temu służyć, jest upowszechnianie zdobytych doświadczeń i dobrych praktyk edukacyjnych wyselekcjonowanych w poszczególnych krajach europejskich.

Obszarem, na którym działamy, są kraje europejskie i Kolumbia. To połączenie może wydawać się trochę dziwne, ale ma głębokie uzasadnienie. Kolumbia stanowi nasz najtrudniejszy poligon ze względu na głęboką degradację systemu szkolnictwa i niezwykle trudne warunki codziennego życia szerokich warstw społecznych, co powoduje, że kilkanaście procent dzieci w ogóle nie uczęszcza do szkoły. Tam też umieściliśmy jeden z sześciu klastrów edukacyjnych, który aktywizuje społeczeństwo obywatelskie, kreując wyspecjalizowane jednostki dydaktyczne wspierające działania społeczne pod hasłem Being part of it!

LEC Local Education Clusters

Utworzenie Lokalnych Klastrów Edukacyjnych (LEC) w ekosystemach edukacyjnych sześciu regionów pilotażowych było pierwszym rozszerzeniem współpracy na instytucje spoza konsorcjum. Klastry łączą współpracujące ze sobą uniwersytety, szkoły oraz organizacje rządowe i pozarządowe związane z edukacją. Oprócz klastra działającego w Kolumbii powstały inne w Portugalii, w Austrii, we Włoszech, w Finlandii, a także w Polsce przy udziale Politechniki Łódzkiej. Każdy z nich działa w odrębnym obszarze zadaniowym, stawiając sobie wyspecjalizowane cele. Klaster polski pracuje nad zmianami programu szkolnego zapewniającymi wyposażanie młodzieży w kompetencje potrzebne na przyszłych rynkach pracy. Hasłem przewodnim jest tutaj Fit for labor market?

LEC pełnią de facto rolę inkubatorów służących wypracowaniu modeli wspólnych działań ukierunkowanych na konkretne cele. Służą też zdefiniowaniu wspólnych obszarów łączących edukację formalną i pozaformalną oraz rozpoznaniu możliwości ich skutecznego przenikania się.

Rola Uniwersytetu Śląskiego

Pełnimy w projekcie jedną z kluczowych ról. Jesteśmy jednostką odpowiedzialną za dystrybucję tzw. grantów kaskadowych. Granty te mogą być przyznawane nawet niewielkim organizacjom społeczeństwa obywatelskiego. Ten rodzaj finansowania umożliwia dotarcie do dużej liczby podmiotów, które formalnie nie są zaangażowane w projekt. Dzięki finansowaniu kaskadowemu udział w programie Horyzont 2020 otwiera się dla większej liczby mniejszych i bardziej zróżnicowanych organizacji oraz dla dużo większej liczby odbiorców indywidualnych. Tym samym wprowadza do projektu rzeczywistą tkankę społeczną i dobrze określone konteksty.

TEMP Transnational Education Mentoring Partnerships

Granty te zostały właśnie przyznane 44 podmiotom tworzącym 10 międzynarodowych partnerstw TEMP wyłonionych w drodze konkursu. Każde partnerstwo składa się z co najmniej 4 organizacji wywodzących się z różnych obszarów edukacji i biznesu i łączy co najmniej 2 różne kraje. Zadaniem TEMP jest rozwijanie i rozpowszechnianie możliwych do przeniesienia wyników (modeli, zaleceń i dobrych praktyk edukacyjnych) wypracowanych w klastrach LEC i w innych partnerstwach TEMP, a także poszukiwanie i wprowadzanie własnych, autorskich rozwiązań. Działania te mają również połączyć lokalnie funkcjonujące modele edukacji z kontekstem ogólnoeuropejskim. Uniwersytet Śląski koordynuje prace partnerstw łączących 16 krajów europejskich, które właśnie rozpoczęły wspólne działania.

Open Schooling

Partnerstwa TEMP, podobnie jak klastry LEC, zgodnie z promowanym w projekcie PHERECLOS modelem otwartego szkolnictwa, opierają swoje działania na współpracy pomiędzy placówkami edukacyjnymi, przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim. Takie podejście do nauczania poszerza ugruntowaną edukację formalną o znacznie bardziej zróżnicowaną ofertę obecną na rynku. Pojawiają się bodźce wprowadzające do procesu edukacji konteksty otwierające szkoły na rzeczywiste problemy społeczności, w których funkcjonują. Angażując potencjał uczniów i nauczycieli, szkoły mogą wspierać kreatywność lokalnej społeczności, a w zamian, dzięki powiązaniu edukacji z lokalnym środowiskiem, mogą lepiej wykorzystywać jego zasoby. Takie otwarcie i dopasowanie szkoły do rzeczywistej przestrzeni publicznej nie tylko stymuluje tworzenie nowych narzędzi i poprawia efektywność nauczania, ale zwiększa konkurencyjność na rynku pracy i szanse na zatrudnienie jej wychowanków oraz umożliwia budowania przez nich karier opartych na nauce i rzeczywistych potrzebach społeczności, z których się wywodzą.

Zbliżamy się już do połowy drogi, ale właśnie do projektu włączają się 44 kolejne instytucje z 16 krajów. Prawdziwa podróż dopiero się zaczyna!

Konsorcjum projektu Phereclos. Naszą uczelnię reprezentuje dr Jerzy Jarosz, prof. UŚ, kierownik projektu na Uniwersytecie Śląskim | fot. Zsolt Marton Projekt otrzymał finansowanie z programu ramowego Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont 2020 na podstawie umowy o udzielenie dotacji nr 824630.